زبان عامل شناخت انسان است/ تحقق سلوک عملی با تربیت اعضا و جوارح

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) شعبه اروپا، آیت‌الله رمضانی، خطیب جمعه مرکز اسلامی هامبورگ، دیروز، 15 آبان‌ماه، در خطبه‌های نماز جمعه این شهر طی سخنانی درباره حق‌النفس، گفت: امام سجاد(ع) در بیانات نورانی خود در مورد «حق النفس» می‌فرماید «باید آن­‌را فقط برای طاعت و بندگی خدا به کار ببرید و به صورتی که خداوند فرمان داده آن­‌را هزینه کنید». البته این نگاه در رابطه با نفس بسیار مهم است؛ چراکه باید توجه داشت خداوند متعال خالق ما است و ما را به حق آفریده تا برای رسیدن به غرض از آفرینش خود تلاش کنیم.

باید غرض از خلقت خود را بشناسیم

وی بیان کرد: بی‌شک با توجه به مجموعه­ ظرفیت‌های موجود، خداوند متعال ما را برای این نیافریده است که خود را به هرزگی کشانده و لغو و بیهوده زندگی کنیم، بلکه باید غرض از خلقت خود را که همان رسیدن به کمال مطلوب است، بشناسیم و تلاش کنیم که از همه ظرفیت‌ها در آن مسیر استفاده کنیم.

مدیر مرکز اسلامی هامبورگ ادامه داد: امام سجاد(ع) در بیانات خود فرمودند «باید تمام و کمال در طاعت خداوند باشیم» و این سخن به این معنا نیست که زندگی نکنیم؛ بلکه بر عکس انسان باید در این دنیا الهی زندگی کند و هر آنچه در زندگی با آن مواجه است، در مسیر طاعت و بندگی خدا تنظیم کند.

رمضانی اظهار کرد: زندگی آن‌گاه معنا و مفهوم حقیقی خود را پیدا می‌کند که در مسیر واقعی جهت پیدا کند. البته برای این کار بزرگ باید از خداوند کمک گرفت و استعانت طلب کرد. بنابراین، مهم آن است که نفس به شکل صحیح شناخته و تربیت شود.

وی گفت: طبق فرمایشات امام سجاد(ع)، اگر حقوق اعضای گوناگون انسان درست رعایت شود، انسان در مسیر کمال قرار خواهد گرفت. آن حضرت درباره حق زبان می‌فرماید «وَ أَمَّا حَقُّ اللِّسَانِ فَإِکرَامُهُ عَنِ الخَنَا وَ تَعْوِیدُهُ عَلَى الخَیْرِ وَحَمْلُهُ عَلَى الأَدَب وَإِجْمَامُهُ إِلَّا لِمَوْضِعِ الحَاجَةِ وَالمَنفَعَةِ لِلدِّینِ وَالدُّنیَا وَإِعْفَاؤُهُ عَنِ الفُضُولِ الشَّنِعَةِ القَلِیلَةِ الفَائِدَةِ الَّتِی لَایُؤْمَنُ ضَرَرُهَا مَعَ قِلَّةِ عَائِدَتِهَا وَ یُعَدُّ شَاهِدَ العَقلِ وَالدَّلِیلَ عَلَیْهِ وَ تَزَیُّنُ العَاقِلِ بِعَقلِهِ حُسْنُ سِیرَتِهِ فِی لِسَانِهِ وَ لاقُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ‏ العَلِیِّ العَظِیم‏؛ اما حق زبان این است که او را گرامی داری از اینکه به فحش عادت کند، بلکه او را به سخن خوب و شایسته وادارش کن. او را مؤدب کن و زبان در دهان نگاه دار، مگر در محل حاجت و برای سود دین و دنیا! و از سخنان یاوه، زشت و کم فایده‏ که از زیان و خسرانش ایمن نیستى و درآمدش ناچیز است، معافش بدار. زبان، گواه خرد و دلیل بر آن شمرده می‌شود و آراستگی عاقل به سبب عقل اوست و زیبایى رفتار آدمی در زبان او نهفته است و مددی جز از ناحیه خدای بزرگ وجود ندارد».

امام جماعت مرکز اسلامی هامبورگ، افزود: این بیانات نشان می­‌دهد که امام سجاد(ع) از حق زبان آغاز کرده است؛ همان‌طور که حضرت علی(ع) نیز در نهج‌البلاغه در خطبه­ متقین ویژگی­‌های پارسایان را ذکر می‌کند و می‌فرماید «مَنطِقُهُمُ‏ الصَّوَاب‏» آنان منطق و کلام‌شان درست و واقعی است و در حقیقت از زبان به شکل درست و صحیح استفاده می‌کنند.

رمضانی عنوان کرد: روشن است که در سلوک عملی باید اعضا و جوارح را درست تربیت کرد؛ زیرا بسیاری از گناهان و معاصی به واسطه­ همین اعضای هفت­‌گانه صورت می‌گیرد. انسان در سلوک عملی نباید شعار دهد بلکه باید در میدان عمل خود را تربیت کند، چراکه به جهت تلاش‌های عملی است که خداوند متعال عنایت‌های خود را شامل حال انسان سالک می‌کند.

زبان؛ از عوامل بسیار مؤثر در صلاح و فساد جامعه

وی با بیان اینکه زبان بزرگ‌ترین نعمت انسان است، گفت: زبان اگر درست تربیت نشود گناهان بسیاری از آن صادر می‌شود؛ برخی از 20 تا بیش از 100 گناه را برای آن برشمرده­‌اند.

آیت‌الله رمضانی اظهار کرد: زبان عامل شناخت آدمی است؛ حضرت علی(ع) در حدیثی فرمودند «تَکَلَّمُوا تُعْرَفُوا فَإِنَّ المَرْءَ مَخبُوءٌ تَحْتَ‏ لِسَانِه‏؛ سخن گویید تا شناخته شوید، پس به‌درستى که آدمى یا مرد در زیر زبانش پنهان شده است».

مدیر مرکز اسلامی هامبورگ افزود: بدون شک زبان از عوامل بسیار مؤثر در صلاح و فساد جامعه است؛ زیرا با زبان بهترین فضایل انسانی و ارزشی را می‌توان به جامعه آموزش داد. اگر از زبان درست استفاده نشود بزرگ‌ترین عامل فساد برای فرد و جامعه شمرده می‌شود؛ گاهی اهل سیاست جمله‌ای را به زبان می‌آورند که موجب بروز جنگ میان ملت‌ها و کشته شدن انسان‌های بی‌گناه می‌شوند. بنابراین، زبان را باید در مسیری تربیت کرد تا زمینه رشد و کمال انسان را فراهم کند همان‌طور که امام سجاد(ع) فرمودند.

زبان؛ گواه خرد و عقل آدمی

وی تأکید کرد: انسان باید به خوب سخن گفتن و با ادب سخن گفتن عادت کند و زبان را از یاوه‌گویی، غیبت، تهمت، افترا، بدگویی و فحاشی و مانند آن، پرهیز دهد. همواره باید به آفات زبان توجه کرد و به مبارزه­ با آن همت گمارد.

آیت‌الله رمضانی با اشاره به اینکه در آیات و روایات سفارش شده است که در آنچه که فایده­‌ای ندارد سخن نگویید، گفت: لازم است کسانی که درصدد تربیت زبان هستند، در حدی که لازم است سخن بگویند و همیشه با ادب کلمات را به زبان جاری کنند، هیچ‌کس را با زبان خود مسخره و استهزاء نکنند، از شوخی بی‌جا به شدت پرهیز کنند و زبان خود را به راست گفتن و پرهیز از دروغ عادت دهند.

امام جماعت مرکز اسلامی هامبورگ با بیان اینکه زبان گواه خرد و عقل آدمی است و آراستگی عاقل به این است که خوش‌زبان و خوش‌گفتار و مؤدب باشد، اظهار کرد: اگر حق زبان به درستی شناخته شود و انسان آن­‌را در مسیر فضیلت قرار دهد، و به سفارش امام سجاد(ع) به صورت دقیق عمل کند، او در حقیقت حق زبان را به جا آورده است.