علل و زمینه‌های افراط‌گرایی در جنوب شرق آسیا/ اعتقاد محکم مسلمانان منطقه به افراط‌گرایان
گروه بین‌الملل: علیاکبر ضیایی با اشاره به فعالیت جریان‌های افراطی اسلام‌گرا در جنوب شرق آسیا گفت: افراط‌گرایان جایگاه فکری و اعتقادی محکمی میان مسلمانان این منطقه دارند.
علیاکبر ضیائی، کارشناس ارشد مسائل جهان اسلام در گفت‌و‌گو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، جایگاه و نفوذ گروه‌های تندرو و افراط‌گرا در کشورهای جنوب شرق آسیا را تبیین کرد و گفت: گروه‌های افراط‌گرای اسلامی جایگاه فکری و اعتقادی محکمی میان مسلمانان منطقه جنوب شرق آسیا دارند و یکی از علل رشد افراط‌گرایی دینی در این منطقه علاقه مفرط مسلمانان جنوب شرق آسیا به مسلمانان خاورمیانه به‌ویژه عربستان، مصر، فلسطین و اردن به‌عنوان سرزمین‌های مقدس پیامبران الهی و خاستگاه دین اسلام است.
جهت‌گیری «جریان حاکم دنیای عرب»؛ «سیاست دینی برگرفته از اسلام ناب»
وی اظهار کرد: عموم جوانان مسلمان جنوب شرق آسیا زبان عربی را زبان اسلام می‌دانند و به کسانی که به این زبان تکلم می‌کنند به شدت احترام می‌گذارند؛ آنان جهت‌گیری «جریان حاکم دنیای عرب» را به‌عنوان «سیاست دینی برگرفته از اسلام ناب» تلقی می‌کنند و اگر این جریان حاکم - که گاهی افرادی چون یوسف قرضاوی نیز در رأس آن هستند - در مقابل دیگر مذاهب و یا کشورها موضعی اتخاذ کنند، آن موضع را مشروع و مطابق با موازین اسلامی می‌پندارند.
کارشناس ارشد مسائل جهان اسلام ادامه داد: همین آگاهی اندک سبب شده است که بسیاری از این جوانان دید روشنی نسبت به روابط تروریست‌های جهادی با متحدان آمریکا و صهیونیست‌ها نداشته باشند و در عوض حمایت شیوخ عرب و حامیان آنان از این حرکت‌ها را دلیل مشروعیت دینی آنها بدانند و این سطحی‌نگری بهترین ابزار جذب جوانان پرشور مسلمان برای مبارزه با مخالفان اسلام طبق تعریفی که مفتیان وهابی دول عربی صادر می‌کنند، به‌شمار می‌آید.
ضیائی سیاست غلط دولت‌های منطقه جنوب شرق آسیا در صدور روادید برای اتباع کشورهای حامی افراط‌گرایان دینی، شبکههای اینترنتی سریع در منطقه و افتتاح ده‌ها بانک عربی که عملیات بانکی آنها از دید بازرسان بین‌المللی پنهان می‌ماند و تأسیس دانشگاه‌های وابسته به عربستان از دیگر زمینه‌های افراط‌گرایی دینی در این منطقه برشمرد.
چه کشورهایی حامی رشد افراط‌گرایی در جنوب شرق آسیا هستند؟
وی با بیان اینکه افراط‌گرایی و گسترش آن در جنوب شرق آسیا به نفع عربستان و برخی کشورهای عربی و همچنین آمریکا که با نفوذ چین در این منطقه مقابله می‌کند، است، گفت: شاخه‌های عملیاتی القاعده که در پاکستان در جریان شکل‌گیری طالبان در مقابله با نفوذ اتحاد جماهیر شوروی سابق در افغانستان پدید آمدند، مهم‌ترین عناصر نفوذ آمریکا و عربستان در مناطق مسلمان‌نشین جنوب شرق آسیا به‌شمار می‌آیند.
کارشناس ارشد مسائل جهان اسلام ادامه داد: عناصر القاعده که ظرفیت لازم برای همکاری با ارتش آزاد سوریه و جبهه النصرة در این کشور را نداشتند، در مقابل یکدیگر قرار گرفتند و سیاست آمریکا برای جایگزینی جریان‌های مخالف نظام سوریه با شکست مواجه شد؛ زیرا فعالیت‌های عملیاتی این محورها بر عهده عناصر تندروی القاعده گذاشته شده بود و آمریکا از عربستان بابت این بی‌تدبیری عصبانی بود که به تغییر وزیر خارجه عربستان و مسئول عملیات عربستان در سوریه انجامید.
تحریک عواطف جوانان مسلمان با ادعای مبارزه با نفوذ شیعه
ضیائی اظهار کرد: در این بین عربستان نقش واسطه برای اجرای عملیات نفوذ آمریکا در جنوب چین را ایفا می‌کند و تنها مهره‌های باقی‌مانده در دست عربستان بهره‌گیری از عناصر تندروی عملیاتی القاعده است که بتوانند مسلمانان مختلف جنوب شرق آسیا را به‌عنوان جبهه‌ای در مقابل نفوذ چین سازماندهی کند و برای تحریک عواطف جوانان مسلمان این منطقه به آن رنگ و روی مذهبی یعنی مبارزه با نفوذ شیعه نیز داده و این همان اشتباه دوم در محاسبات اطلاعاتی آمریکا است که نخست در سوریه اتفاق افتاد و این بار در جنوب شرق آسیا رخ می‌دهد و نتیجه آن بروز آشوب و درگیری‌های قومیتی بین چینی‌ها، بودائی‌ها، هندوها و مسلمانان است.
کشورهای جنوب شرق آسیا در برابر افراط‌گرایی چگونه عمل می‌کنند
ویتنام و کامبوج در وضعیتی مبهم قرار دارند
وی با اشاره به نفوذ گروه‌های تندرو به کشورهای مسلمان جنوب شرق آسیا، عنوان کرد: کشورهای ویتنام و کامبوج به علت دارا بودن اکثریت غیر مسلمان و عدم انجام عملیات تروریستی توسط تنظیم القاعده و جماعت اسلامی در وضعیت مبهمی قرار دارند، زیرا بر اساس داده‌های موجود تماس‌هایی بین سران القاعده با جریان‌های اسلامی این دو کشور وجود داشته و سازمان اطلاعاتی کامبوج نیز به این ارتباطات اذعان کرده است، ولی به نظر نمی‌رسد که این کشورها به علت موقعیت جغرافیایی و مرزهای غیر قابل کنترل، شبکههای باز اقتصادی، گسترش فساد اداری و عدم نظارت اطلاعاتی بر رابطه تشکیلاتی جریان‌های افراطی با تشکیلات القاعده بتوانند اقدام مؤثری علیه افراط‌گرایی دینی انجام دهند.
سنگاپور؛ مورد توجه سران القاعده
ضیائی گفت: کشور سنگاپور که چند بار قربانی عملیات جماعت اسلامی بوده است از نظر جغرافیایی یعنی مرکز مبادلات دریایی و دسترسی به آب‌های آزاد و نیز به علت سرمایه‌گذاری آمریکا و اسرائیل در آن، بسیار مورد توجه سران القاعده بوده و هست و در آینده این احتمال وجود دارد که جماعت اسلامی برنامه مشخصی برای درهم ریختن وضعیت این کشور داشته باشد.
مالزی و همسویی با عربستان
وی افزود: در مالزی وضعیت پیچیده‌ای وجود دارد، زیرا بسیاری از مؤسسات دینی به‌صورت آشکار زیر نظر انجمن جهانی اسلام ــ به‌عنوان بزرگ‌ترین مرکز تبلیغاتی اسلامی در جهان که با بیش از 50 سال فعالیت، نقش اساسی را در ترویج سلفی‌گری در جهان ایفا کرده است و اکنون نیز وهابیت بر این سازمان که دفتر مرکزی آن در مکه است، سیطره دارد ــ عمل می‌کنند و سمت و سوی حرکت‌های آنان با سیاست‌های کشورهای عربی و در بعد بین‌المللی هماهنگ می‌شود.
کارشناس ارشد مسائل جهان اسلام بیان کرد: سیاست دولت مالزی همسو با عربستان و قطر در بحران سوریه، یمن و بحرین است که در این راستا می‌توان به اعزام نیرو از مالزی به بحرین برای حمایت از دولت بحرین، اعزام نیرو به عربستان برای کمک به آن کشور، دارا بودن موضع مشترک با عربستان نسبت به یمن و اخیرا تشکر دولت مالزی از زحمات عربستان در مراسم حج امسال که منجر به کشته شدن بیش از دو هزار مسلمان شد، اشاره کرد.
ضیائی با اشاره به اینکه احزاب سیاسی اسلامی مالزی در جهت‌گیری به سمت عربستان و حمایت از سیاست‌های آن کشور در رقابت با یکدیگر هستند، گفت: از آنجا که اخیرا از نفوذ القاعده و داعش در تکاورهای نظامی و ارتش مالزی پرده برداشته شده است، به نظر می‌رسد مالزی بیش از دیگر کشورهای جنوب شرق آسیا در معرض خطر خشونت‌گرایی القاعده باشد.
اندونزی علیه داعش عمل می‌کند
وی با اشاره به اتخاذ اقدامات شدید دولت اندونزی علیه حرکت‌های تروریستی القاعده، داعش و جماعت اسلامی، بیان کرد: اگرچه جریان‌های افراطی دارای نفوذ بسیاری در بین اقشار مختلف مردم اندونزی به‌ویژه جوانان هستند، اما اراده دولت و احزاب سیاسی حاکم در آن کشور به گونه‌ای متفاوت از مالزی به مبارزه با افراط‌گرایی گرایش دارند و تاکنون توانسته‌اند شریان‌های اصلی این جریان‌های تندرو را کنترل و تحت نظارت شدید خود قرار دهند.
فیلیپین و جریان تروریستی ابوسیاف
کارشناس ارشد مسائل جهان اسلام با اشاره به وضعیت جریان‌های تکفیری و تروریستی در فیلیپین ادامه داد: اتئلاف اخیر جبهه آزادی‌بخش اسلامی مورو(بزرگ‌ترین جبهه جدایی‌طلب اسلامی در جنوب فیلیپین) و دولت فیلیپین سبب شد تا جریان تروریستی ابوسیاف(رهبر جریان سلفی اردن) در انزوای سیاسی قرار گیرد.
برونئی؛ مکانی مناسب برای فعالیت‌های آینده القاعده
وی گفت: بر اساس تحقیقات گروهی از تحلیل‌گران سیاسی منطقه به نظر می‌رسد که کشور برونئی مکان مناسبی برای فعالیت‌های آینده القاعده به‌شمار آید، زیرا بر اساس اطلاعات موجود، گروه‌های تندرو علاقه زیادی به داشتن منابع مالی این کشور برای تأمین هزینه‌ها و مخارج عملیات نظامی در جنوب شرق آسیا دارند. دولت برونئی اقدامات شدیدی را به منظور نظارت بر گروه‌های تندروی دینی به عمل آورده است، اما بیشتر تحولات این کشور کوچک تحت تأثیر حوادثی است که در آینده در مالزی و اندونزی شکل خواهد گرفت.
تایلند و هدایت افراط‌گرایان این کشور توسط مالزی
ضیائی عنوان کرد: جریان‌های تندروی منطقه مرکزی و جنوب تایلند و استان چام کشور کامبوج عموما از طریق سازمان‌های دینی فعال در مالزی هدایت می‌شوند و با توجه به نفوذ عربستان به این مراکز دینی پیش‌بینی می‌شود که در آینده نزدیک شاهد فعالیت‌های گروه‌های جهادی وابسته به القاعده در این کشورها نیز باشیم.
