بهره‌برداری موثر امام هادی(ع) از ادبیات متعهد در انجام رسالت الهی
گروه ادب: یک محقق، نویسنده و شاعر با اشاره به اینکه عباسیان همواره می‌کوشید از انتشار آثار شاعران متعهد از جمله خود امام هادی(ع) جلوگیری کنند، گفت: امام علی‌النقی(ع) به خوبی از اشعار ناب خود در حوزه ادبیات متعهد برای انجام رسالت الهی خویش استفاده کردند.
کامران شرفشاهی، محقق، نویسنده و شاعر کشورمان در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) با بیان اینکه امام علی‌النقی(ع)، در برهه حساس تاریخی به خوبی از اشعار ناب خود در حوزه ادبیات متعهد برای انجام رسالت الهی خویش استفاده کردند، گفت: همان‌گونه که از شواهد برمی‌آید امام هادی(ع) مانند نیاکان خویش در شمار فصیح‌ترین و بلیغ‌ترین اشخاص روزگار خود بوده‌اند و ایشان همانند اجداد خویش تلاش کردند تا از شعر به عنوان هنر و رسانه برتر عصر خویش به بهترین نحو بهره بگیرند و پیام تاریخ‌ساز خود را همراه با روشنگری درخصوص جنایات خلفای بی‌عباس با زبان موثر شعر منعکس کنند.
شرفشاهی افزود: به این اعتبار، محضر ایشان همواره مأمن و مرجع شاعران و سخن‌سرایان بزرگ و متعهد بوده است.
این محقق ادبی تاکید کرد: اگر چه دستگاه اختناق عباسیان همواره می‌کوشید از انتشار آثار شاعران متعهد از جمله خود امام هادی(ع) جلوگیری کند و شاعرانی که دل در گرو مهر آن حضرت بسته بودند با انواع شکنجه‌ها و فشارها و آزارها روبه‌رو بودند، به گواه تاریخ ادبیات، آن حضرت در این طریق موفق بوده‌اند.
این محقق ادامه داد: در کتاب «احقاق الحق» روایت شده است که ماموران دستگاه خلافت امام هادی(ع) را تحت‌الحفظ به نزد متوکل، خلیفه عباسی بردند؛ در حالی که متوکل در حال باده‌نوشی بود. در آن حال چون چشم خلیفه بر امام افتاد، عظمت و هیبت امام او را فرا گرفت و بی‌اختیار ایشان را تکریم کرده و در کنار خود نشاند و جام شرابی را که در دست داشت به آن حضرت تعارف کرد. لیکن امام سوگند یاد کرد که گوشت و خون من با چنین چیزی آمیخته نشده. خلیفه از این کار دست برداشت و گفت: شعری بخوان! امام فرمود: چندان شعر از من روایت نشده است. خلیفه اصرار کرد که از این کار چاره‌ای نیست. پس حضرت اشعار زیر را در مذمت دنیا و سرانجام سلاطین انشاء فرمود:
«با توا علی قلل الاجبال تحر سهم/غلب الرجال فلم تنفعهم القلل/و استنزلوا بعد عز من معاقلهم/و اسکنوا حفراً یا بئسما نزلوا/ناداهم صارخ من بعد مادفنوا/این الاساور و التیجان والکلل/این الوجوه التی کانت منعمة/من دونها تضرب الاستار و الکلل/فافصح القبر عنهم حین سائلهم/تلک الوجوه علیها الدود تنتقل/قد طال ما اکلوا دهراً و قد شربوا/و اصبحو الیوم بعد الاکل قد اکلوا؛ بر قله کوهسارها شب‌ها را به روز آوردند و مردان نیرومند از آنان پاسداری می‌کردند، ولی قله‌ها نتوانستند آنان را از خطر مرگ برهانند، پس از عزت از جایگاه‌های امن به پایین کشیده شدند و در گودال‌های گور جان دادند، گور چه منزل ناپسندی است. پس از آنکه دستبندها به خاک سپرده شدند، فریادگری فریاد برآورد: پس کجاست آن دستبندها، تاج‌ها و لباس‌های فاخر؟ کجاست آن چهره‌های به ناز و نعمت پرورده که به احترام‌شان پرده‌ها می‌آویختند. گور به جای ایشان پاسخ داد: بر آن چهره‌ها هم اکنون کرم‌ها راه می‌روند» تاثیر این شعر چنان بود که بنا به روایت کنزالفوائد کراچکی، متوکل جام شراب را بر زمین زد و چنان به سختی گریست که ریشش تر شد و دیگر مجلسیان نیز این چنین گریستند و متوکل دستور داد تا بساط شراب را جمع کنند و امام(ع) را با احترام به منزل باز گردانند.
این شاعر متعهد کشورمان توضیح داد: شعر متعهد، شهری پویا، روشنگرانه، ستم‌ستیز، باورمند و تعالی‌بخش است و از رهگذر چنین ادبیاتی جامعه قدم در راه شکوفایی و ارتقای بینش‌های خود می‌گذارد.
وی درباره رویکرد شاعران پس از امام هادی(ع) گفت: از قرن چهارم به بعد، شاعران بسیاری کوشیدند تا با مدح و منقبت آن حضرت ارادت خود را به پیشگاه ایشان ابراز کنند.
شرفشاهی افزود: البته به موازات این جریان در حوزه ادبیات فارسی، در ادبیات عرب نیز از زمان حیات حضرت، شاعران عرب سروده‌های فراوانی به صورت مدیحه و مرثیه درباره آن حضرت سروده‌اند که این جریان تا روزگار ما همچنان ادامه دارد.
این محقق ادبی تاکید کرد: در ادبیات فارسی خصوصا در چهار دهه اخیر سروده‌های بسیاری درباره آن حضرت خلق شده است، اما از آنجا که متاسفانه تمام این آثار گردآوری و به صورت مجموعه مستقل منتشر نشده، این توهم در برخی پدید می‌آید که نسبت به ایشان کوتاهی شده است.
وی افزود: حضور بانوان شاعر در این عرصه و جهشی که در عرصه کودک و نوجوان به وقوع پیوسته در سال‌های اخیر قابل توجه بوده است و شاعران بسیاری با سرودن آثاری به زبان سلیس و ساده برای کودکان و نوجوانان سعی دارند تا سهمی در این عرصه ایفا کنند و کودکان و نوجوانان را از سنین پایین با شخصیت و خدمات این امام آشنا کنند.
شرفشاهی تاکید کرد: اگر این شبهه ایجاد شده که ادبیات معاصر نسبت به امام هادی(ع) کم‌لطف بوده به دلیل ضعف مدیریت فرهنگی است که اهتمامی در جمع‌آوری اشعار مرتبط با امام هادی(ع) نمی‌شود.
