دلایل شهرت روزافزون شیخ علی‌البنا
گروه فعالیت‌های قرآنی: سیدامین میرزایی، کارشناس قرائت قرآن گفت: یکی از مطالبی که باعث شهرت روزافزون شیخ محمود علی‌البنا شد، صدای زیبا، جذاب و روش متین و باوقارش در تلاوت بود.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، در ادامه واکاوی شخصیت و تلاوت‌های قاریان مصری به استاد محمود علی البنا رسیدیم؛ سیدامین میرزایی، کارشناس قرائت قرآن کریم در رابطه با زندگی شیخ محمود علی البنا، اظهار کرد: وی یکی از بهترین قاریان عصر طلایی تلاوت مصر است. این استاد بزرگ در تلاوت، صاحب صدایی آسمانی بود. علی البنا در اواسط دسامبر سال 1926 در روستای شکرآباد از شهر شبین الکوم در استان منوفیه مصر به دنیا آمد. به خاطر اینکه پدرش دوست داشت وی به یکی از علمای الازهر تبدیل شود، محمود را روانه مکتب‌خانه کرد.
میرزایی در ادامه با اشاره به اینکه وی در عرض چهار سال موفق شد تا کل قرآن را حفظ کند، تصریح کرد: در سال 1937 به حوزه منشاوی در طنطا ملحق و مشغول تحصیل در علوم قرآنی تجوید و قرائات شد. در همین ایام، استعداد و موهبت الهی برای وی در تلاوت قرآن، شکوفا شد و صدای زیبا و جذابش موجب جلب توجه اقشار مختلف مردمی به وی شد.
این کارشناس قرائت قرآن ادامه داد: شیخ محمود علی البنا، علاقه زیادی به استماع تلاوت قاریانی مانند محمد رفعت، شعشاعی، علی محمود، مصطفی اسماعیل و ... داشت به طوری که خود وی گفته است، ابتدا در مهد منشاوی از سبک محمد رفعت تقلید می‌کرد و در تقلید از سبک تلاوت قاریان بزرگ آن دوره نیز مهارت داشت به همین خاطر، دعوت‌های مختلفی از وی برای تلاوت در محافل و مجالس مختلف صورت گرفت.
دومین قاری جوان در رادیو مصر
میرزایی اظهار کرد: وی برای اولین بار در سن 22 سالگی در مقابل هیئت مهارت‌سنجی رادیو قرار گرفت و با امتیازی خوب، مورد پذیرش داوران قرار گرفت و به عنوان دومین قاری جوان در تاریخ رادیو مصر، یعنی بعد از شعیشع که وی هم در جوانی مورد پذیرش قرار گرفت، به تلاوت قرآن پرداخت.
وی در ادامه سخنان خود تصریح کرد: تقریباً یک هفته بعد از پذیرش در رادیو، ابلاغی به دست وی رسید، مبنی بر اینکه برای تلاوت در دوره قرآنی «صبا» به استودیوی رادیویی مراجعه کند، البته باید اینجا توضیح داد که این دوره، دوره‌ای بود که قرآن، توسط قاریان مختلف به شکل روزانه تلاوت می‌شد و هر قاری در هر روز، بخش‌های مختلفی از آیات را تلاوت می‌کرد که این تلاوت متوالی بعد از مدتی به ختم قرآن منجر می‌شد. به اصطلاح، هر قاری در هر روز، ادامه بخش تلاوت شده در روز قبل توسط قاری قبلی را انجام می‌داد. قاریان این برنامه نیز از چهره‌های شاخص عصر طلایی تلاوت بودند و طبیعی بود که شیخ محمود که جوان بود و برای بار اول هم می‌خواست در رادیو تلاوت کند، کمی دچار خوف و اضطراب بشود و خود را در برابر یک موقعیت دشوار ببیند.
این کارشناس قرائت قرآن تصریح کرد: وی در خاطرات خود اشاره کرده است که آن شبی که قرار بود تا در دوره قرآن تلاوت کنم تا صبح نخوابیدم. صبح زود خودم را به رادیو رسانده، از پله‌های رادیو بالا رفتم که در این زمان، ترس و ابهت اولین رویارویی با محیط استودیو شرایط سختی را برای من به وجود آورد به نحوی که وقتی مجری برنامه اعلام کرد که برای اولین بار صدای قاری جوان محمود علی البنا رو گوش می‌کنیم، بعد از اولین فراز تلاوت، صدا و نفس من در سینه حبس شد که در این زمان به یک ترتیبی به تهیه‌کننده برنامه اطلاع دادم که من قادر به ادامه نیستم و او نیز با اشاره به من اعلام کرد که الآن در حال پخش زنده هستیم و صدای شما نیز در برابر میکروفون خیلی خوب است، سعی کن ادامه دهی و به خود مسلط باش که من به تلاوت ادامه دادم و کم کم به پرده‌های اوج و جواب صدا، رسیدم که به لطف خدا، اعتماد به نفس خودم را حفظ کردم و برای اولین بار در رادیو و به شکل زنده تلاوت خوبی را انجام دادم.
میرزایی تصریح کرد: دو مطلب باعث شهرت روزافزون شیخ محمود علی البنا در رادیو شد. اولین مطلب صدای زیبا، جذاب و روش متین و باوقار ایشان در تلاوت بود و مطلب دیگر نیز خودداری بعضی از قاریان تراز اول برای تلاوت در رادیو بود که نسبت به اجرت تلاوت در رادیو اعتراض داشتند که عدم حضور این قاریان باعث شد، شرایطی فراهم شود که محمود علی البنا، دفعات بیشتری در برنامه‌های رادیویی تلاوت کند و این قضیه خود محبوبیت و شهرت وی را بین مردم به عنوان صدای جدید و سبک جدید افزایش داد.
وی ادامه داد: موضوع مهمی که در زندگی قرآنی وی توجه ما رو جلب می‌کند، این است که وی در راستای فراگیری فنون مختلف، مقامات را نیز یاد گرفت و این کار را در محضر استاد‌الاساتید شیخ «درویش الحریری» انجام داد و به دنبال این قضیه موفق شد در عرصه یادگیری تواشیح و ابتهالات دینی نیز موفقیت خوبی داشته باشد و آثاری نیز در این زمینه از خود باقی گذارد.
میرزایی افزود: البته باید اشاره کرد که وی با وجود اینکه بعضی از اصول اساسی انشاد دینی را یاد گرفت، بیشترین فعالیت خود را متمرکز در عرصه تلاوت کرد و مانند برخی از قاریان دیگری که درخشش بیشتری در انشاد دینی داشتند؛ امثال کامل یوسف، زیاد در این زمینه فعالیت نکرد و وفاداری خود را به شکل بارزی نسبت به فن تلاوت نشان داد و فقط در برهه‌های خاصی به اجرای آثاری از انشاد دینی و تواشیح پرداخت.
قاری ثابت مساجد مهم مصر
میرزایی گفت: بعد از اینکه وی به واسطه تلاوت در رادیو، شهرتی به دست آورد، شرایطی برایش فراهم شد که به عنوان قاری ثابت در مساجد مهم و معروف قاهره و سایر شهرها به تلاوت پرداخت به‌عنوان مثال تلاوتی از سوره مبارکه مریم(س) را در مسجد سیده زینب(س) قاهره انجام داد.
وی اظهار کرد: از جمله، اولین مکان‌هایی که محمود علی البنا در آن‌ها تلاوت می‌کرد، مسجد ملک در منطقه حدایق‌القبه در قاهره بود که شیخ به مدت پنج سال در دهه 1950 قاری این مسجد بود که بعد از این دوره، وی به مسجدی در منطقه قلعه در قاهره منتقل شد و در آنجا نیز پنج سال قاری ثابت بود و روزهای جمعه هر هفته سوره مبارکه کهف را در آنجا تلاوت می‌کرد. خیلی جالب است که مستمعان و دوستدارانش نیز در این دوره به این مسجد منتقل شدند یعنی وقتی تغییر مکان تلاوت را فهمیدند، آن‌ها نیز جهت استماع تلاوت آمدند.
این کارشناس قرائت قرآن ادامه داد: بعد از چند
سال، همین اتفاق به شکل دیگری نیز تکرار شد به نحوی که وقتی به‌عنوان قاری ثابت
سوره کهف در مسجد شیخ احمد البدوی در شهر طنطا منتقل شد، بسیاری از مردم هم برای زیارت سیداحمد و هم برای
استماع تلاوت وی به طنطا می‌رفتند. در سال 1980 بعد از وفات شیخ محمود خلیل الحصری که
قاری مسجد امام حسین(ع) در قاهره بود، محمود علی البنا به قاهره منتقل شد و به‌عنوان
قاری ثابت مسجد تا زمان وفات خود یعنی سال 1985 در این مسجد به تلاوت پرداخت و
آثار بسیار خوبی مانند تلاوت سوره‌های مبارکه واقعه و نازعات از خود در این مکان
مقدس به جا گذاشت. همچنین، از دیگر تلاوت‌های خوب وی در این مسجد یعنی در
جایی که بسیاری از قاریان تراز اول مصر تلاوت خوب انجام دادند، می‌توان به تلاوت
سوره مبارکه بقره نیز اشاره کرد.
ضبط یک دوره ترتیل قرآن
میرزایی گفت: محمود علی البنا در سال 1968 در عرض پنجاه روز یک دوره ترتیل را برای رادیو قاهره ضبط کرد که این دوره ترتیل بعد از دوره ترتیل شیخ محمود خلیل الحصری به همراه دوره‌های ترتیل شیخ عبدالباسط، منشاوی و مصطفی اسماعیل به شکل همزمان از رادیو پخش می‌شد که این پنج دوره ترتیل اولیه در مصر در تاریخ تلاوت به دوره‌های ترتیل «خمسه کبار» معروف شدند.
وی ادامه داد: یکی از ویژگی‌هایی که می‌توان در مورد ضبط صدای محمود علی البنا در استودیوی رادیو، به آن اشاره کرد، این است که طبق اظهارات مسئولان رادیو، شیخ، توانایی عجیبی در اجرای یک تلاوت کامل در یک دوره خاص داشت، یعنی از قبل از تلاوت، تهیه‌کننده برنامه، سؤال می‌کرد که تلاوت من باید چند دقیقه باشد که دقیقا رأس همان زمان و بدون کم و زیاد در وقت و بدون دریافت اشاره از اتاق فرمان، تلاوت خود را تمام می‌کرد و به این شکل تلاوت‌های بسیار خوبی در استودیو انجام داد که از جمله آن‌ها می‌توان به سوره مبارکه عنکبوت اشاره کرد که جزء تلاوت‌های نیم‌ساعته است.
کارشناس قرائت قرآن بیان کرد: وی به بسیاری از کشورهای عربی نیز سفر کرد و در این کشورها، دوره‌های ترتیل و دوره‌های تجوید را ضبط کرد که می‌توان گفت چندین دوره ترتیل و قرائت مجوّد از ایشان به جا مانده که این نشان‌دهنده پرکاری وی در تلاوت بوده است.
میرزایی اظهار کرد: وی سفرهای بسیار زیادی برای شرکت در مجامع اسلامی و تلاوت قرآن به خارج از مصر انجام داد و در واقع می‌توان گفت که قاره‌ای در جهان نیست، مگر اینکه به آنجا سفر کرد و برای مسلمانان به تلاوت پرداخت. به کرات از طرف الازهر به کنفرانس‌های اسلامی در کشورهای مختلف فرستاده می‌شد و همینطور از طرف وزارت اوقاف مصر به‌عنوان داور در مسابقات قرآنی کشورهای مختلف شرکت می‌کرد.
وی گفت: از جمله کشورهای عربی که محمود علی البنا به آنجا سفر کرد و تلاوت‌های قوی از خود به جا گذاشت، کشور کویت است که تلاوت‌های خوبی را آنجا انجام داد که یکی از آن‌ها تلاوت سوره مبارکه طه است که با کیفیت بسیار عالی ضبط شده است. کیفیت تلاوت‌های وی به لحاظ ضبط در کویت بسیار خوب است که از دیگر تلاوت‌های وی در این کشور تلاوت سوره‌های احزاب و نازعات است که تقریباً در میان‌سالی انجام شده و تلاوت بسیار خوبی است.
کارشناس قرائت قرآن ادامه داد: در اینجا، حتماً باید به یکی از زیباترین، قوی‌ترین و جذاب‌ترین تلاوت‌های وی که آن نیز در کویت انجام شد، اشاره کنیم که تلاوت سوره مبارکه اسرا از آیات 9 تا 24 است که بسیار ماندگار است. وی همچنین، به بسیاری از کشورهای عربی و غیر عربی سفر کرده است از جمله سفری به سوریه داشت که در آنجا در مسجد اموی سوره‌های آل عمران و نازعات را تلاوت کرد که تلاوت بسیار خوبی است و از روحانیت بسیار بالایی برخوردار است.
میرزایی بیان کرد: در سفر به فلسطین و مسجد‌الاقصی
که جزء مسافرت‌های تاریخی وی است، سوره مبارکه انعام را تلاوت کرد. همچنین، وی مانند
بسیاری از قاریان مصری دیگر به عربستان و همینطور کشور عراق نیز سفر کرد که یکی از
شاهکارهای وی تلاوت سوره مبارکه بقره آیات 255 تا 261 در کشور عراق انجام
شده است.
تلاوت در اکثر رادیوهای
عربی
وی افزود: شیخ محمود علی البنا در اکثر رادیوهای عربی به تلاوت پرداخت و مسافرت‌های زیادی نیز به کشورهای آفریقایی داشت. کشورهای مختلف آسیایی نیز از جاهایی بود که وی تلاوت‌های خوبی را از خود در آنجا به جا گذاشت و باید اذعان کرد که قاری بسیار محبوبی در بین مسلمانان جهان بود. سفرهای وی به فرانسه و انگلستان شاهدی بر این مدعا است و تصاویر و عکس‌هایی که از ایشان در منازل مسلمانان در آفریقا در اعماق جنگل‌های غنا و نیجریه دیده شده نیز خود نشان می‌دهد که تلاوت متین و جذاب وی دل‌های بسیاری را به سمت خود جذب کرده است.
کارشناس قرائت قرآن در پایان سخنان خود در این زمینه تصریح کرد: شیخ محمود علی البنا در سال 1985 بعد از اینکه فرزندان خود را دعوت کرد و به شکل دقیقی وصیت خود را به پسر بزرگش املا کرد، از دنیا رفت و روحش به سمت معبودش پرواز کرد.
