ضرورت بیان تمثیلی مفاهیم انتزاعی قرآن در ادبیات کودک و نوجوان

محمد گودرزی دهریزی، شاعر،‌ نویسنده و پژوهشگر حوزه کودک و نوجوان در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) به مناسبت سالروز ادبیات کودک و نوجوان با بیان اینکه بیان مفاهیم انتزاعی قرآن کریم در قالب شعر کودک به دقت بسیار و گفتار هوشمندانه غیر مستقیم نیاز دارد، عنوان کرد: بهره‌گیری شاعران کلاسیک حوزه بزرگسال تاریخ ما از جمله حافظ و مولانا و حتی شاعران امروز از آیات قرآن مستقیم است و می‌توان مصراع‌هایی را یافت که منطبق با یک آیه خاص از کلام‌الله باشد، ولی در شعر کودک شاهد هستیم که گاه ابیات یا بندهایی از یک شعر با ظرافت و به صورت غیرمستقیم به بیان مفهوم و برداشتی قرآنی می‌پردازد.

گودرزی دهریزی افزود: شاعر حوزه بزرگسال می‌تواند در فضایی باز به بیان مفاهیم انتزاعی قرآن بپردازد، ولی در حوزه کودک و نوجوان خصوصاً شعر رده سنی کودک باید مفاهیم قرآنی مانند دستورات و اخلاق قرآنی چون محبت، دوستی و احترام به والدین به صورت غیر مستقیم بیان شود تا برای کودک قابل درک باشد.

وی تصریح کرد: اغلب شاعران کودک و نوجوان کشور ما اغلب اشعاری با مفهوم قرآنی و توحیدی در کارنامه خود دارند و امثال محمود پوروهاب و یحیی علوی‌فرد در این حوزه پرکارتر هستند.

این پژوهشگر با بیان اینکه اغلب مفاهیم آیینی و قرآنی، انتزاعی هستند، توضیح داد: کودکان درک درستی از مفاهیم انتزاعی ندارند و باید آنها را برایشان به شکل تمثیلی بیان کنیم. به عنوان نمونه می‌توان برای بیان مفهوم محبت از شعری استفاده کرد که در آن چشمه‌ای آب خود را پای یک درخت می‌ریزد و یا برای بیان مفهوم عدالت در قالب یک شعر از خط دانه گندم به عنوان فرصتی برای تقسیم آن بین مورچه و پرنده استفاده کرد. به عبارت دیگر شاعر حوزه کودک برای بیان مفاهیم انتزاعی نباید از گفتار فلسفی یا مستقیم استفاده کند.

وی افزود: ولی در حوزه نوجوان کار آسان‌تر است چون این گروه سنی دارای نگرش فلسفی هستند و مسائل انتزاعی را درک می‌کنند. بنابراین شاعر حوزه نوجوانان می‌تواند مفاهیم قرآنی انتزاعی را مستقیم‌تر و آزادتر بیان کند.

از جمله آثار گودرزی دهریزی می‌توان به کتاب‌های «مردی از جنس نارنجک»‌، «ادبیات کودکان و نوجوانان ایران»، کتاب «فرهنگ جملات حکمی کلیله و دمنه»، «از روی خط پایان»، « آفرین بر جان بابا» و «من یک مرد هستم» اشاره کرد.