نویسنده تفسیر امام رضا(ع):
بررسی «آسمان» از نگاه قرآن، موضوع چندین پایان‌نامه است
گروه حوزه‌های علمیه: نویسنده تفسیر امام رضا(ع) با بیان اینکه آسمان از نگاه قرآن می‌تواند موضوع چندین پایان‌نامه قرار گیرد به بحث چرایی جمع میان دو نماز اشاره و تاکید کرد: جمع کردن میان دو نماز جزء سنت پیامبر(ص) است و احمد بن حنبل در مسند روایت کرده است که پیامبر در بسیاری از موارد میان دو نماز جمع می‌کرد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) آیت‌الله محمدجواد طبسی، استاد تفسیر دیشب 31 مرداد در ادامه جلسات خود با اشاره به «يَا أَيُّهَا النَّاسُ اعْبُدُوا رَبَّكُمُ الَّذِي خَلَقَكُمْ وَالَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ» در آیه 21 سوره بقره گفت: برخی این طور معنا کرده‌اند که خداوند شما را خلق کرد تا او را عبادت کنید تا پرهیزگار شوید و برخی فرموده‌اند که او را عبادت کنید تا پرهیزگار شوید یعنی خدا غایت عبادت را پرهیزگاری قرار داده است.
وی با بیان اینکه اگر در این تعبیر «لعل» را به معنای شک و شاید نگیریم، در این صورت این سؤال که آیا خداوند نمی‌داند که عبادت موجب تقوا می‌شود؟ پیش نمی‌آید، افزود: برخی دیگر این طور معنا کرده‌اند که مراد از لعل این است که حرمت‌های الهی را بین خود رعایت کنید یعنی با رعایت حرمات الهی متقی می‌شوید.
طبسی بیان کرد: برخی فرموده‌اند لعل و عسی و سوف همانند اقوال و وعده پادشاهان است، یعنی حتما این کار انجام خواهد شد که البته هرگز قیاس میان قدرت خدا و مادون خدا قابل تصور نیست ولی از باب حتمیت در موضوع است.
وی با اشاره به آیه 22 بقره «الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ الْأَرْضَ فِرَاشًا وَالسَّمَاءَ بِنَاءً وَأَنْزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَخْرَجَ بِهِ مِنَ الثَّمَرَاتِ رِزْقًا لَكُمْ فَلَا تَجْعَلُوا لِلَّهِ أَنْدَادًا وَأَنْتُمْ تَعْلَمُونَ» افزود: «جعل» در اینجا به معنای خلق است؛ 470 مرتبه خلقت آسمان در قرآن تکرار شده و در اکثر موارد همراه با زمین آمده است. کلمه سماء گاهی مفرد و گاهی جمع اما ارض در قرآن همیشه مفرد است، البته «و من الارض مثلهن» آمده که می‌تواند قرینه برای این موضوع یعنی وجود ارضین و ارض سبعه باشد.
نویسنده تفسیر امام رضا(ع) اظهار کرد: فرموده زمین را برای شما خلق کرد و فراش و قرارگاه باران قرار داد و به وسیله آن آب‌ها ثمرات را از زمین برای شما بیرون آورد. همچنین برای زمین مزایایی بیان کرده از جمله قراردادن کوه ها و ... که در نهایت هدف از خلق آسمان و زمین را هم باطل و پوچ نمی‌داند.
وی افزود: خداوند زمین را برای بشر ذلول قرار داد تا انسان بتواند در آن زندگی کند، و ما را به سیر در آن تشویق کرده است و روی زمین و آسمان ملکوت است که به ابراهیم و پیامبر(ص) نشان داد و اینها مباحث قابل تاملی است و مطالعه آن ارزشمند است.
این استاد تفسیر با بیان اینکه مباحث بسیار گسترده‌ای درباره آسمان و زمین در قرآن وجود دارد، بیان کرد: من بحث گسترده و جامعی در تفاسیر در این باره ندیده‌ام و یا کمتر وجود دارد که می‌تواند مبنای تحقیقاتی قرار گیرد.
وی اظهار کرد: اگر قرار بود همه کره زمین کوه باشد یا قلوه سنگ‌هایی بود که نمی شد روی زمین نشست زندگی برای بشر سخت می‌شد، بنابراین خداوند آن را فراش قرار داده است؛ امام رضا فرمود که خداوند زمین را مطابق طبع انسان آفرید و طوری آن را ساخت که موافق اجساد بشر باشد و آن را آنقدر گرم قرار نداد که انسان را بسوزاند و یا یخبندان قرار نداد که انسان را منجمد کند و آنقدر کره زمین را متعفن قرار نداد که نتوانید در روی آن زندگی کنید و آنقدر آن را نرم و شل قرار نداد که در آن فرو روید و آنقدر سخت قرار نداد که نتوانید کلنگ در آن بزنید.
استاد تفسیر حوزه با بیان اینکه به سماء چرا سماء گفته می‌شود، تصریح کرد: چون نسبت به زمین حالت رفیع دارد، به آن سماء گفته‌اند و مرحوم فیض کاشانی گفته است که خداوند آسمان را بالای سر شما مورد حفظ قرار داده است. از این رو دریایی از معارف الهی در قرآن و روایات درباره آسمان وجود دارد که چند سال نیازمند مباحثه و مطالعه است.
وی با اشاره به «وَأَنْزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً» افزود: فرمودند مراد از آسمان در اینجا ابرهاست که باران از آن می‌بارد به همین دلیل در این قسمت کلمه سماء دو بار تکرار شده است زیرا اگر مراد همان آسمان باشد نیازی به تکرار نیست.
بررسی آسمان و زمین در قرآن؛ موضوع چندین پایان‌نامه
طبسی با بیان اینکه باران از نعمتهای بزرگ الهی است عنوان کرد: تنها نزدیک به 40 آیه در قرآن در زمینه ابر آمده است و به کارکردهای مختلف آن اشاره کرده است و بزرگترین آن ثمرات و محصولاتی است که از زمین به واسطه باران برای ما آفریده شده است و خود آن می تواند موضوع پایان‌نامه‌های مختلف باشد.
وی با اشاره به روزی انسان که از زمین و به واسطه باران از آسمان تامین می‌شود، افزود: البته روزی انسان فقط خوردنی‌ها نیست و گاهی اوقات زیارت روزی است؛ ولایت خودش یکی از بزرگترین روزی‌های انسان است.
طبسی تصریح کرد: انسان یک روزی مقسومی دارد که جزء سنت الهی است و کسی بدون غذا نخواهد ماند، اما باید خودش نیز تلاش کند تا روزی موسع پیدا کند و برخی چیزها مانند نماز شب، حسن خلق، بر و نیکی به دیگران، حسن جوار، ازدواج کردن، زیارت امام حسین(ع)، وضوی قبل و بعد از طعام که مراد دست شستن است و جمع میان دو نماز عامل افزایش روزی است.
وی افزود: صله رحم، استغفار، اجابت موذن وقتی اذان می‌گوید یعنی به مسجد رفتن در این هنگام از چیزهایی است که براساس روایات روزی را زیاد می‌کند. همچنین شکرگزاری منعم و حرص نزدن و دروغ نگفتن و عکس اینها روزی را کم می‌کند.
نویسنده تفسیر امام رضا(ع) بیان کرد: خواندن تعقیبات نماز صبح و عصر، خواندن سوره قدر روزانه صد مرتبه، شکر نعمت‌ها، دوام طهارت یعنی غالبا در حال وضو باشد، دو رکعت بعد از عشاء، صدقه دادن، دعا برای مومنان و ذکر لا اله الا الله الملک الحق المبین نیز از مواردی است که روزی را زیاد می‌کند.
این استاد تفسیر عنوان کرد: جمع کردن میان دو نماز جزء سنت پیامبر است و احمد بن حنبل در مسند روایت کرده است که پیامبر در بسیاری از موارد میان دو نماز جمع می‌کرد در حالی که هوا گرم هم نبود و فقط در حج می‌گویند نماز مغرب را تاخیر بیندازید تا با نماز عشاء در مشعر با هم خوانده شود.
