دعا چیست؟/ کسب توجه؛ هدف اصلی از مناجات

دعا از نظر لغت
محمد جعفر غفرانی در ابتدا به معنی دعا پرداخت و گفت: دعا از نظر لغت به معنی ندا دادن است، کسی را مخاطب قرار دادن، صدا کردن و مد خواستن می باشد.

وی ادامه داد: بنا براین به هر ندا و صوتی که از انسان صادر می شود و در آن درخواست مدد و کمک دارد دعا می گویند.

غفرانی با بیان اینکه دعای ما باید فقط از خدا باشد افزود: ما باید در دعا کردن فقط از خدا در خواست کنیم،اما کانال های واسطه ای وجود دارد و خدا بزرگان و امامان مقرب را واسطه این امر قرار داده است و اجابت دعا و قبولی مقام وساطت این واسطه ها خداوند می باشد نه اینکه این واسطه ها خودشان مستقل هستند.

تعریف دعا از نظر اصطلاحی
این استاد دانشگاه به تعریف دعا از نظر اصطلاحی اشاره و اظهار داشت: دعا از نظر اصطلاح توجه به هر منجی است که سرچشمه قدرت و حلال مشکلات که طلب رحمت از او می باشد و همراه با احساس فقر و خضوع بندگی است را دعا می گویند.
وی ادامه داد: در دعا هیچ تکبری نیست که طلبکارانه و با ادعا گفته شود بلکه از روی فقر و خضوع است.

نقش و نشانه دعا
محمد جعفر غفرانی به نقش دعا اشاره و بیان کرد: دعا نشانه موحد بودن انسان و مشرک نبودن اوست و باید در دعا کردن تمام خواسته و تقاضای شما فقط از یک منبع باشد و آن هم الله است.

وی افزود: دعا نشانه متوجه بودن انسان و شرط هلاک نشدن اوست، باید در دعا توجه ما به خدا باشد نه اینکه یک چیزی بگوییم و برویم.

این پژوهشگر قرآنی با اشاره به آیه 68 سوره فرقان گفت: قرآن می فرماید عباد الرحمن کسانی هستند که «وَالَّذِينَ لَا يَدْعُونَ مَعَ اللَّهِ إِلَهًا آخَرَ» تمام خواسته ها و درخواست هایشان را فقط از یک نفر و آن هم خدا می خواهند.

وی ادامه داد: مردم سه دسته هستند، برخی تقاضاهایشان را فقط از خدا می کنند، دسته دوم فقط از غیر خدا درخواستهایشان را می کنند و دسته سوم هم از خدا و هم از خلق درخواست می کند.

غفرانی با اشاره به آیه 88 سوره قصص ابراز داشت: قرآن می فرماید: « وَ لا تَدْعُ مَعَ اللَّهِ إِلهاً آخَرَ لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ کُلُّ شَيْ‏ءٍ هالِکٌ إِلاَّ وَجْهَهُ لَهُ الْحُکْمُ وَ إِلَيْهِ تُرْجَعُونَ» هر چیز از مسیر غیر خدا دریافت شود نابود شده و جاودانه نیست.

وی افزود: باید  تمام دعوت ها و تقاضاهای ما از یک مرجع و آن هم الله باشد اما اگر از غیر خدا چیزی بخواهیم آن چیز برای ما فانی خواهد بود.

دعا تبلور ایمان و امید به آینده ای روشن
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: دعا تبلور ایمان و امید ما به یک آینده روشن است که به آن ایمان دارید که می شود آینده بهتری داشته باشید. اما انسان های افسرده دعا نمی کنند و دعاکنندگان کسانی هستند که انسان های شاد و امیدواری هستند.

این قرآن پژوه با اشاره به آیه 52 سوره انعام گفت: اهل دعا مورد عنایت خاص خداوند هستند که خداوند در قرآن خطاب به پیامبرش (ص) می فرماید:« وَ لا تَطْرُدِ الَّذينَ يَدْعُونَ رَبَّهُمْ بِالْغَداةِ وَ الْعَشِيِّ يُريدُونَ وَجْهَهُ ما عَلَيْکَ مِنْ حِسابِهِمْ مِنْ شَيْ‏ءٍ وَ ما مِنْ حِسابِکَ عَلَيْهِمْ مِنْ شَيْ‏ءٍ فَتَطْرُدَهُمْ فَتَکُونَ مِنَ الظَّالِمينَ »،اهل دعا را ترد نکن اینان با دعا وجه خدا را می خواهند پس دعا توجه ما را موحد می کند.

محمد جعفر غفرانی افزود: چون ما إنّا لله وإنّا إليهِ رَاجعُون هستیم باید دائما خدا را بخواهیم و توجه به خدا را اراده خود کنیم.

دعا عامل موحد شدن انسان
وی در ادامه گفت: دعا عامل آسمانی و موحد شدن نگاه انسان و دل کندن از وضع موجود و فرار از عادات و ظلمات به سوی امید، رشد ، تحول و رسیدن به وضع مطلوب وثوق به زندگی و تکامل، تعالی و زیبایی است.

غفرانی خاطر نشان کرد: دعا می کنید تا رشد کنید، متحول شوید، یا مقلب القلوب می خوانیم تا به حیات طیبه و زندگی مطلوب برسیم.

وی به تعریف معنی زندگی پرداخت و گفت: زندگی یعنی اینکه دو روز زندگی ما با هم برابر نباشد و هر روزمان بهتر از دیروز باشد و درجا نزنیم و پس رفت نداشته باشیم، همچنین کسل ، افسرده و تنبل نباشیم.

در دعا موصوع مهم چیست؟

این استاد دانشگاه افزود: الان حاجات ما مطرح نیست بلکه خود دعا موضوع است، آن احساس نیاز و توجه به خدا مهم است. می خواهیم جلب توجه کنیم این که خواسته ما اجابت بشود یا نشود الان مهم نیست؛ مهم کسب این توجه است این توجه را با دعا می خواهیم کسب کنیم.

تمام ابعاد زندگی را فقط از خدا درخواست کنید

محمد جعفر غفرانی دعا تمام ابعاد زندگی را شامل می‌شود گفت: دعا شامل تمام ابعاد زندگی و حوادث آن از جمله تقاضای جسمی، روحی، عاطفی، معنوی، اقتصادی و ... را در بر می گیرد نه اینکه ما مسئله اقتصادیمان را با کسی دیگر حل کنیم ولی مسئله دیگری که نمی شود را به خدا بسپاریم این درست نیست بلکه باید تمام ابعاد زندگی را از خدا خواست.

وی ادامه داد: صداقت در دعا این است که دعای شما همه ابعاد زندگی شما را در بر بگیرد.

غفرانی افزود: اگر خدا یک ضرر یا یک خیر را برای کسی بخواهد چه کسی می تواند جلوی آن را بگیرد هیچ کس نمی تواند پس باید در تمام حوادث و ابعاد زندگی از خدا درخواست نمود و شکایت خود را به خدا  گفت.

این قرآن پژوه با اشاره به آیه آخر سوره فرقان گفت: خدا می فرماید اگر انسان دعا نداشت هیچ توجهی به او در آفرینش نمی شد، بنابراین دعا تنها ملک قابل تصرف انسان است.

دعا دستگیره بالا رفتن

غفرانی دعا را دستگیره بالا رفتن دانست و گفت: از جایی مثل نردبان که بالا می خواهید بروید این دست شما باید جایی را بگیرد تا بالا بروید و دعا دستگیره ای است که با آن بالا می رود و کسی که دستگیره ندارد یعنی نمی خواهد بالا برود.