حمیدرضا ترقی عنوان کرد:
مشروعیت‌زدایی قیام عاشورا از حکومت یزید
گروه سیاسی: یک کارشناس مسائل سیاسی با بیان اینکه امام حسین(ع) هیچ راهی جز جهاد و اعلام عدم تبعیت از نظام شاهنشاهی اموی برای بازگرداندن جامعه از آن مسیر غلط نداشتند، گفت: امام حسین(ع) با قیام عاشورا عدم مشروعیت حکومت اموی را اثبات کردند و برهمین اساس مقبولیت نظام اموی را در نگاه مردم به چالش کشیدند.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) در هنگامه ماه محرم همواره با این سؤالات کلیدی مواجه هستیم که فلسفه قیام عاشورا چه بود؟ چرا امام حسین(ع) قیام کردند؟ عاشورا چه پیامی برای زندگی امروز سیاسی و اجتماعی ما دارد؟ منابر حسینی امسال باید بیشتر بر چه مفهومی از این قیام تکیه کنند؟
برای پاسخ به این سؤالات بهتر است کمی به سخنان چند ماه پیش رهبر معظم انقلاب رجوع کنیم؛ سخنانی که ایشان به مفهوم قرآنی «جهاد کبیر» و ابعاد سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی اشاره و بر ضرورت به کارگیری آن در مقابله با دشمن تأکید نمودند.
مقام معظم رهبری سخنرانی‌های متعددی این مفهوم را بیان کردند و به تبیین آن بر مبنای قرآن پرداختند.
«امروز جنگ نظامی مطرح نیست؛ امروز برای کشور ما جنگ نظامیِ سنّتی و متعارف احتمال بسیار بسیار ضعیفی است لکن جهاد باقی است؛ جهاد یک چیز دیگر است. جهاد فقط به‌معنای قتال نیست، فقط به‌معنای جنگ نظامی نیست؛ جهاد یک معنای بسیار وسیع‌تری دارد. در بین جهادها جهادی هست که خدای متعال در قرآن آن را «جهاد کبیر» نام نهاده: وَ جٰهِدهُم بِه جِهادًا کَبیرًا؛ در سوره مبارکه فرقان است؛ «بِه« یعنی به قرآن، «جٰهِدهُم بِه» یعنی به‌وسیله قرآن با آنها جهاد کن؛ جِهاداً کَبیرًا. این آیه در مکّه نازل شده. درست توجّه کنند جوان‌های عزیز! در مکّه جنگ نظامی مطرح نبود؛ پیغمبر و مسلمان‌ها مأمور به جنگ نظامی نبودند، کاری که آنها می‌کردند کار دیگری بود؛ همان کار دیگر است که خدای متعال در این آیه شریفه می‌گوید: وَ جٰهِدهُم بِه جِهادًا کَبیرًا. آن کارِ دیگر چیست؟ آن کارِ دیگر، ایستادگی و مقاومت و عدم تبعیّت [است.] فَلا تُطِعِ الکٰفِرینَ وَ جٰهِدهُم بِه جِهادًا کَبیرًا؛ از مشرکین اطاعت نکن. اطاعت نکردن از کفّار همان چیزی است که خدای متعال به آن گفته جهاد کبیر... جهاد اصغر، مجاهدت با دشمن است، منتها در بین جهاد اصغر یک جهاد هست که خدای متعال آن را «جهاد کبیر» نام نهاده که آن همین است. «جهاد کبیر» یعنی چه؟ یعنی اطاعت نکردن از دشمن، از کافر؛ از خصمی که در میدان مبارزه با تو قرار گرفته اطاعت نکن. اطاعت یعنی چه؟ یعنی تبعیّت؛ تبعیّت نکن. تبعیّت نکردن در کجا؟ در میدان‌های مختلف؛ تبعیّت در میدان سیاست، در میدان اقتصاد، در میدان فرهنگ، در میدان هنر. در میدان‌های مختلف از دشمن تبعیّت نکن؛ این شد «جهاد کبیر». این تبعیّت نکردن آن‌قدر مهم است که خدای متعال پیغمبر خود را مکرّر به آن توصیه می‌کند. آیه تکان‌دهنده اوّل سوره مبارکه احزاب: بِسمِ‌اللهِ‌الرَّحمنِ‌الرَّحیم * یٰاَیُّهَا النَّبِیُّ اتَّقِ اللهَ وَ لا تُطِعِ الکٰفِرینَ؛ [میفرماید] «اِتَّقِ اللهَ وَ لا تُطِعِ الکفِرین»! پیغمبر! تقوا داشته باش و از کافران تبعیّت نکن؛ اِنَّ اللهَ کانَ عَلیمًا حکیمًا، ما میدانیم مشکلات تو را، ما میدانیم فشارهایی که بر تو وارد می‌کنند تا تو را وادار به تبعیّت کنند -تهدید می‌کنند، تطمیع می‌کنند- امّا شما مراقب امر و نهی الهی باش، اِتَّقِ اللهَ، حواست جمع باشد. وَ لا تُطِعِ الکٰفِرین؛ این اطاعت نکردن از کافرین، آن چیز بزرگ و مهمّی است که خدای متعال با این لحن با پیغمبرش حرف می‌زند». (بیانات در دانشگاه افسرى و تربیت پاسداری امام حسین(ع)، ۳ خرداد ۱۳۹۵).
«باید دشمن را شناخت، نقشه او را فهمید و از تبعیّت دشمن سر باز زد -عرض کردیم که قرآن این عدم تبعیّت را «جهاد کبیر» نام نهاده است». (بیانات در مراسم بیست و هفتمین سالگرد رحلت امام خمینی، ۱۴ خرداد ۱۳۹۵).
«میخواهند کاری کنند که نظام اسلامی از عناصری که در درون او است و مایه‌ی اقتدار او است، تهی بشود و خالی بشود. وقتی ضعیف شد، وقتی عناصر قدرت در او نبود، وقتی اقتدار نبود، دیگر از بین بردنش و کشاندنش به این سَمت و به آن سَمت، کار مشکلی برای ابرقدرت‌ها نخواهد بود؛ میخواهند او را وادار کنند به تبعیّت. اینجا جای همان جهاد کبیری است که من چند روز قبل از این مطرح کردم؛ فَلا تُطِعِ الکٰفِرینَ وَ جٰهِدهُم بِه جِهادًا کَبیرًا... جهاد کبیر یعنی این؛ جهاد برای عدم تبعیّت، برای عدم دنباله‌روی از دشمن».( بیانات در دیدار رئیس و اعضای مجلس خبرگان رهبری، ۶ خرداد ۱۳۹۵).
حال بی‌مناسبت نیست که در گفت‌وگو با کارشناسان، قیام امام حسین(ع) در روز عاشورا از منظر مفهوم قرآنی «جهاد کبیر» و کاربرد آن در تعاملات سیاسی و بین‌المللی مورد بررسی و واکاوی قرار گیرد.
عدم تبعیت، تنها راه امام حسین(ع) برای بازگردان جامعه از مسیر غلط اسلام اموی
حمیدرضا ترقی، عضو شورای مرکزی حزب موتلفه اسلامی، در گفت‌وگو با ایکنا درباره تبیین قیام عاشورا از منظر کلیدواژه قرآنی «جهاد کبیر» و لزوم بهره‌گیری از این الگو در نوع مواجهه با دشمنان در این دوره گفت: قیام امام حسین(ع) در شرایطی صورت گرفت که جامعه اسلامی از مسیر آرمان‌های انقلاب اسلامی پیامبر(ص) فاصله گرفته بود و هیچ راهی برای بازگرداندن جامعه از آن مسیر غلط جز قیام، جهاد و اعلام عدم تبعیت از نظام شاهنشاهی اموی وجود نداشت.
وی افزود: امام حسین(ع) در واقع باید به جامعه اثبات می‌کرد که حاکمان جامعه اسلامی مسیر ضد دین و اسلام را طی می‌کنند و با مقابله با ولایت و فرزند پیامبر اکرم(ص) به دشمن خونین نسل پیامبر(ص) تبدیل شده‌ا‌ند.
نقش قیام امام حسین(ع) در مشروعیت‌زدایی و مقبولیت‌زدایی حکومت یزید
ترقی اظهار کرد: اباعبدالله الحسین(ع) با قیام عاشورا عدم مشروعیت حکومت اموی را اثبات کردند و براساس همین مشروعیت‌زدایی، مقبولیت نظام اموی را در نگاه مردم زیر سؤال برده و به چالش کشیدند و نگذاشتند آن روند و مشی حکومتی به نام اسلام در جامعه اسلامی تداوم یافته و تثبیت شود.
این کارشناس مسائل سیاسی عنوان کرد: یاران امام حسین(ع) نیز در آن مقطع ضمن پایبندی به مبانی و ارزش‌های اساسی اسلام و حمایت از ولایت و امامت امام حسین(ع) مشی خود را در تبعیت نکردن از طاغوت زمان به منصه ظهور رساندند و با این اقدام جهاد کبیر را برای الگوسازی در تاریخ اسلام رقم زدند.
وی یادآور شد: امروز هم ما در مقابله با دشمنان انقلاب اسلامی خصوصا همان جریانی که تداوم حکومت امویان و یزیدیان هستند، داعش، وهابیت و آل‌سعود، که کمر به قتل و نابودی همه پیروان اهل بیت عصمت و طهارت بسته‌اند باید راه امام حسین(ع) را بپیماییم و با عدم تبعیت از دشمنان اسلام چه آمریکای جنایتکار که در رأس دشمنان اسلام و انقلاب اسلامی است و چه دشمنان تروریستی که کمر به نابودی پیروان اهل بیت بسته‌اند، این جهاد کبیر را دنبال کنیم.
بازخوانی عبرت‌های عاشورا برای جلوگیری از ابتلا به تکرار تاریخ
ترقی درباره نقش و ظرفیت منابر حسینی و مراسم‌های عزاداری به عنوان یک رسانه تاثیرگذار در تعمیق و نهادینه کردن این مفاهیم اصولی در کنار سوگواری و شور حسینی گفت: منابر حسینی درباره بزرگداشت قیام عاشورا و بازخوانی حوادثی که در آن روز در تاریخ اسلام رخ داد باید سرشار از عبرتآموزی باشد.
عضو حزب موتلفه اسلامی ابراز کرد: عبرت‌های عاشورا و علل و عوامل وقوع چنین حادثه‌ای پس از گذشت 60 سال از هجرت پیامبر(ص)، پنجاه سال از وفات پیامبر(ص) و 35 سال از حکومت امیرالمومنین علی(ع) باید برای مردم تبیین شود تا ما دچار تکرار تاریخ در انقلاب اسلامی خودمان مانند انقلاب اسلامی پیامبر(ص) نشویم.
وی ادامه داد: اگر جامعه از تحلیل سیاسی درست و کاملی برخوردار نباشد طبیعتا به همان سرنوشتی که در زمان امام حسین(ع) گریبان جامعه اسلامی را گرفت، مبتلا خواهد شد. لذا لازم است منابر شاخصه‌هایی که در دوران یزید موجب انحراف جامعه اسلامی از مسیر اسلام و آرمان‌های پیامبر(ص) شد برای مردم روشن کنند.
منابر حساسیت مردم را در مقابل انحراف از اصول و ارزش‌ها تقویت کنند
ترقی عنوان کرد: منابر باید در جهت تبیین و روشنگری خطرات این انحرافات تلاش وافری صورت دهند به گونه‌ای که اگر یکی از آن شاخصه‌ها، مانند معطل ماندن حدود الهی، خارج شدن مجاری امور از دست علما، فراموشی امر به معروف و نهی از منکر در جامعه، فاسق شدن کارگزاران نظام اسلامی و ... به وقوع پیوست مردم به آن حساسیت نشان داده و آن را عامل ارتجاع و بازگشت به دوران طاغوت تلقی کنند و به مقابله با آن بپردازند.
این کارشناس مسائل سیاسی با اشاره به اینکه براین اساس منابر و سخنرانان نقش بسیار مهم و حساسی در این روزها دارند، گفت: منابری که در جهت بصیرت‌افزایی و عبرتآموزی از واقعه عاشورا به مردم کمک نکنند کم‌فروشی کرده‌اند و از فرصت این ایام برای پیمودن راه امام حسین(ع) استفاده لازم را نکرده‌اند. تربیت یاران امام حسین(ع) در طول تاریخ مستلزم همین بصیرت‌افزایی است که وظیفه اصلی منابر و سخنرانان در این ایام است.
مهدی مخبری
برای پاسخ به این سؤالات بهتر است کمی به سخنان چند ماه پیش رهبر معظم انقلاب رجوع کنیم؛ سخنانی که ایشان به مفهوم قرآنی «جهاد کبیر» و ابعاد سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی اشاره و بر ضرورت به کارگیری آن در مقابله با دشمن تأکید نمودند.
مقام معظم رهبری سخنرانی‌های متعددی این مفهوم را بیان کردند و به تبیین آن بر مبنای قرآن پرداختند.
«امروز جنگ نظامی مطرح نیست؛ امروز برای کشور ما جنگ نظامیِ سنّتی و متعارف احتمال بسیار بسیار ضعیفی است لکن جهاد باقی است؛ جهاد یک چیز دیگر است. جهاد فقط به‌معنای قتال نیست، فقط به‌معنای جنگ نظامی نیست؛ جهاد یک معنای بسیار وسیع‌تری دارد. در بین جهادها جهادی هست که خدای متعال در قرآن آن را «جهاد کبیر» نام نهاده: وَ جٰهِدهُم بِه جِهادًا کَبیرًا؛ در سوره مبارکه فرقان است؛ «بِه« یعنی به قرآن، «جٰهِدهُم بِه» یعنی به‌وسیله قرآن با آنها جهاد کن؛ جِهاداً کَبیرًا. این آیه در مکّه نازل شده. درست توجّه کنند جوان‌های عزیز! در مکّه جنگ نظامی مطرح نبود؛ پیغمبر و مسلمان‌ها مأمور به جنگ نظامی نبودند، کاری که آنها می‌کردند کار دیگری بود؛ همان کار دیگر است که خدای متعال در این آیه شریفه می‌گوید: وَ جٰهِدهُم بِه جِهادًا کَبیرًا. آن کارِ دیگر چیست؟ آن کارِ دیگر، ایستادگی و مقاومت و عدم تبعیّت [است.] فَلا تُطِعِ الکٰفِرینَ وَ جٰهِدهُم بِه جِهادًا کَبیرًا؛ از مشرکین اطاعت نکن. اطاعت نکردن از کفّار همان چیزی است که خدای متعال به آن گفته جهاد کبیر... جهاد اصغر، مجاهدت با دشمن است، منتها در بین جهاد اصغر یک جهاد هست که خدای متعال آن را «جهاد کبیر» نام نهاده که آن همین است. «جهاد کبیر» یعنی چه؟ یعنی اطاعت نکردن از دشمن، از کافر؛ از خصمی که در میدان مبارزه با تو قرار گرفته اطاعت نکن. اطاعت یعنی چه؟ یعنی تبعیّت؛ تبعیّت نکن. تبعیّت نکردن در کجا؟ در میدان‌های مختلف؛ تبعیّت در میدان سیاست، در میدان اقتصاد، در میدان فرهنگ، در میدان هنر. در میدان‌های مختلف از دشمن تبعیّت نکن؛ این شد «جهاد کبیر». این تبعیّت نکردن آن‌قدر مهم است که خدای متعال پیغمبر خود را مکرّر به آن توصیه می‌کند. آیه تکان‌دهنده اوّل سوره مبارکه احزاب: بِسمِ‌اللهِ‌الرَّحمنِ‌الرَّحیم * یٰاَیُّهَا النَّبِیُّ اتَّقِ اللهَ وَ لا تُطِعِ الکٰفِرینَ؛ [میفرماید] «اِتَّقِ اللهَ وَ لا تُطِعِ الکفِرین»! پیغمبر! تقوا داشته باش و از کافران تبعیّت نکن؛ اِنَّ اللهَ کانَ عَلیمًا حکیمًا، ما میدانیم مشکلات تو را، ما میدانیم فشارهایی که بر تو وارد می‌کنند تا تو را وادار به تبعیّت کنند -تهدید می‌کنند، تطمیع می‌کنند- امّا شما مراقب امر و نهی الهی باش، اِتَّقِ اللهَ، حواست جمع باشد. وَ لا تُطِعِ الکٰفِرین؛ این اطاعت نکردن از کافرین، آن چیز بزرگ و مهمّی است که خدای متعال با این لحن با پیغمبرش حرف می‌زند». (بیانات در دانشگاه افسرى و تربیت پاسداری امام حسین(ع)، ۳ خرداد ۱۳۹۵).
«باید دشمن را شناخت، نقشه او را فهمید و از تبعیّت دشمن سر باز زد -عرض کردیم که قرآن این عدم تبعیّت را «جهاد کبیر» نام نهاده است». (بیانات در مراسم بیست و هفتمین سالگرد رحلت امام خمینی، ۱۴ خرداد ۱۳۹۵).
«میخواهند کاری کنند که نظام اسلامی از عناصری که در درون او است و مایه‌ی اقتدار او است، تهی بشود و خالی بشود. وقتی ضعیف شد، وقتی عناصر قدرت در او نبود، وقتی اقتدار نبود، دیگر از بین بردنش و کشاندنش به این سَمت و به آن سَمت، کار مشکلی برای ابرقدرت‌ها نخواهد بود؛ میخواهند او را وادار کنند به تبعیّت. اینجا جای همان جهاد کبیری است که من چند روز قبل از این مطرح کردم؛ فَلا تُطِعِ الکٰفِرینَ وَ جٰهِدهُم بِه جِهادًا کَبیرًا... جهاد کبیر یعنی این؛ جهاد برای عدم تبعیّت، برای عدم دنباله‌روی از دشمن».( بیانات در دیدار رئیس و اعضای مجلس خبرگان رهبری، ۶ خرداد ۱۳۹۵).
حال بی‌مناسبت نیست که در گفت‌وگو با کارشناسان، قیام امام حسین(ع) در روز عاشورا از منظر مفهوم قرآنی «جهاد کبیر» و کاربرد آن در تعاملات سیاسی و بین‌المللی مورد بررسی و واکاوی قرار گیرد.
عدم تبعیت، تنها راه امام حسین(ع) برای بازگردان جامعه از مسیر غلط اسلام اموی
حمیدرضا ترقی، عضو شورای مرکزی حزب موتلفه اسلامی، در گفت‌وگو با ایکنا درباره تبیین قیام عاشورا از منظر کلیدواژه قرآنی «جهاد کبیر» و لزوم بهره‌گیری از این الگو در نوع مواجهه با دشمنان در این دوره گفت: قیام امام حسین(ع) در شرایطی صورت گرفت که جامعه اسلامی از مسیر آرمان‌های انقلاب اسلامی پیامبر(ص) فاصله گرفته بود و هیچ راهی برای بازگرداندن جامعه از آن مسیر غلط جز قیام، جهاد و اعلام عدم تبعیت از نظام شاهنشاهی اموی وجود نداشت.
وی افزود: امام حسین(ع) در واقع باید به جامعه اثبات می‌کرد که حاکمان جامعه اسلامی مسیر ضد دین و اسلام را طی می‌کنند و با مقابله با ولایت و فرزند پیامبر اکرم(ص) به دشمن خونین نسل پیامبر(ص) تبدیل شده‌ا‌ند.
نقش قیام امام حسین(ع) در مشروعیت‌زدایی و مقبولیت‌زدایی حکومت یزید
ترقی اظهار کرد: اباعبدالله الحسین(ع) با قیام عاشورا عدم مشروعیت حکومت اموی را اثبات کردند و براساس همین مشروعیت‌زدایی، مقبولیت نظام اموی را در نگاه مردم زیر سؤال برده و به چالش کشیدند و نگذاشتند آن روند و مشی حکومتی به نام اسلام در جامعه اسلامی تداوم یافته و تثبیت شود.
این کارشناس مسائل سیاسی عنوان کرد: یاران امام حسین(ع) نیز در آن مقطع ضمن پایبندی به مبانی و ارزش‌های اساسی اسلام و حمایت از ولایت و امامت امام حسین(ع) مشی خود را در تبعیت نکردن از طاغوت زمان به منصه ظهور رساندند و با این اقدام جهاد کبیر را برای الگوسازی در تاریخ اسلام رقم زدند.
وی یادآور شد: امروز هم ما در مقابله با دشمنان انقلاب اسلامی خصوصا همان جریانی که تداوم حکومت امویان و یزیدیان هستند، داعش، وهابیت و آل‌سعود، که کمر به قتل و نابودی همه پیروان اهل بیت عصمت و طهارت بسته‌اند باید راه امام حسین(ع) را بپیماییم و با عدم تبعیت از دشمنان اسلام چه آمریکای جنایتکار که در رأس دشمنان اسلام و انقلاب اسلامی است و چه دشمنان تروریستی که کمر به نابودی پیروان اهل بیت بسته‌اند، این جهاد کبیر را دنبال کنیم.
بازخوانی عبرت‌های عاشورا برای جلوگیری از ابتلا به تکرار تاریخ
ترقی درباره نقش و ظرفیت منابر حسینی و مراسم‌های عزاداری به عنوان یک رسانه تاثیرگذار در تعمیق و نهادینه کردن این مفاهیم اصولی در کنار سوگواری و شور حسینی گفت: منابر حسینی درباره بزرگداشت قیام عاشورا و بازخوانی حوادثی که در آن روز در تاریخ اسلام رخ داد باید سرشار از عبرتآموزی باشد.
عضو حزب موتلفه اسلامی ابراز کرد: عبرت‌های عاشورا و علل و عوامل وقوع چنین حادثه‌ای پس از گذشت 60 سال از هجرت پیامبر(ص)، پنجاه سال از وفات پیامبر(ص) و 35 سال از حکومت امیرالمومنین علی(ع) باید برای مردم تبیین شود تا ما دچار تکرار تاریخ در انقلاب اسلامی خودمان مانند انقلاب اسلامی پیامبر(ص) نشویم.
وی ادامه داد: اگر جامعه از تحلیل سیاسی درست و کاملی برخوردار نباشد طبیعتا به همان سرنوشتی که در زمان امام حسین(ع) گریبان جامعه اسلامی را گرفت، مبتلا خواهد شد. لذا لازم است منابر شاخصه‌هایی که در دوران یزید موجب انحراف جامعه اسلامی از مسیر اسلام و آرمان‌های پیامبر(ص) شد برای مردم روشن کنند.
منابر حساسیت مردم را در مقابل انحراف از اصول و ارزش‌ها تقویت کنند
ترقی عنوان کرد: منابر باید در جهت تبیین و روشنگری خطرات این انحرافات تلاش وافری صورت دهند به گونه‌ای که اگر یکی از آن شاخصه‌ها، مانند معطل ماندن حدود الهی، خارج شدن مجاری امور از دست علما، فراموشی امر به معروف و نهی از منکر در جامعه، فاسق شدن کارگزاران نظام اسلامی و ... به وقوع پیوست مردم به آن حساسیت نشان داده و آن را عامل ارتجاع و بازگشت به دوران طاغوت تلقی کنند و به مقابله با آن بپردازند.
این کارشناس مسائل سیاسی با اشاره به اینکه براین اساس منابر و سخنرانان نقش بسیار مهم و حساسی در این روزها دارند، گفت: منابری که در جهت بصیرت‌افزایی و عبرتآموزی از واقعه عاشورا به مردم کمک نکنند کم‌فروشی کرده‌اند و از فرصت این ایام برای پیمودن راه امام حسین(ع) استفاده لازم را نکرده‌اند. تربیت یاران امام حسین(ع) در طول تاریخ مستلزم همین بصیرت‌افزایی است که وظیفه اصلی منابر و سخنرانان در این ایام است.
مهدی مخبری
