تمام جزئیات از درگیری در مسجد جامع مسکو

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) به نقل از پایگاه اطلاع‌رسانی مؤسسه مطالعات ایران و اوراسیا(ایراس)، این اتفاق در روز 5 اکتبر مصادف با 14 مهر 1395 رخ داد و دلیل آن ممانعت از انجام مراسم مذهبی ایام محرم توسط شیعیان آذری‌تبار از سوی مسئولین مسجد جامع مسکو عنوان شده است.
بر اساس گزارش‌های رسیده، مسئولین حاضر در مسجد رسما از پذیرفتن مسلمانان آذری خودداری کرده و گفته‌اند که مسجد محل عبادت همه مسلمانان است و هیچ یک از گروه‌ها اجازه استفاده از این مکان برای برگزاری برنامه‌های خاص خود را ندارند.
بخش مطبوعات اداره دینی مسلمانان مسکو با اشاره به اختلافات اخیر تأکید کرده است که «با فرارسیدن ماه محرم و ایام عزاداری مسلمانان شیعه در 10 روز اول و همچنین به دلیل برگزاری مراسم سینه‌زنی و نوحه‌خوانی، از سایر گروه‌های مسلمان حاضر در مسجد سلب آرامش و مانع از انجام فرایض دینی آنها شده است.  ممانعت از ورود شیعیان به مسجد در شب حادثه نیز به دلیل این بوده که هیچ گروه و شاخه‌ای از اسلام حق مالکیت خاص نسبت به مسجد ندارد و هیچ کس اجازه ندارد نظم حاضر را برهم بزند.
 با وجود اینکه از قبل به آذری‌های شیعه درباره منع برگزاری مراسم در مسجد هشدار داده شده بود، این گروه به مسجد آمده و بر خواسته خود اصرار کردند که در نهایت مسئولین با نیروهای پلیس تماس گرفته و بین نمایندگان اهل تسنن و تشیع درگیری و زد و خورد صورت گرفت.
گفته شده که این گروه از شیعیان به سرپرستی نظامی بالاگانوف رییس انجمن «اهل بیت» برای برگزاری مراسم سینه‌زنی و نوحه‌خوانی ماه محرم به مسجد رفته بودند. بالاگانوف توضیح داده که همکاران اداره مفتیات روسیه مانع از برگزاری مراسم شده‌اند و بعد از آن مأموران پلیس را خبر کرده‌اند. وی معتقد است که در مسجد جامع مسکو افرادی با اعتقادات رادیکال پیدا شده‌اند که مسلمانان آذری را تحریک و عصبانی می‌کنند و همین مسئله باعث درگیری دو طرف شده است.
با رسیدن مأموران پلیس به محل، نظامی بالاگانوف به اتاق دیگری هدایت شد تا دلیل وقوع حادثه را توضیح بدهد. آذری‌ها نیز با دیدن این وضعیت به نشانه اعتراض سر و صدا راه انداخته و این اقدام نیروهای پلیس را در حکم بازداشت بالاگانوف عنوان کرده‌اند.  
رئیس انجمن «اهل بیت» برای نیروهای پلیس توضیح داده که این سازمان به طور رسمی توسط اداره دینی مسلمانان روسیه به ثبت رسیده است و بیش از 25 سال از فعالیت آن می‌گذرد. در تمام این مدت انجمن مذکور آزادانه به مسجد رفت و آمد داشته و مراسم اقامه نماز و دیگر برنامه‌ها را در این مسجد برگزار می‌کرده است. با این حال، به گفته وی از زمانی که ساختمان جدید مسجد جامع به بهره‌برداری رسیده است دیگر به مسلمانان آذری اجازه برگزاری مراسم خود را نمی‌دهند. این در حالی است که حکم رسمی مبنی بر ممانعت از برگزاری چنین مراسمی صادر نشده است.
بالاگانوف در همین رابطه خطاب به شیخ راویل عین‌الدین، رئیس شورای مفتیات روسیه نامه‌ای نوشته و از وی درخواست کرد که به مسلمانان آذری اجازه برگزاری مراسم عزاداری طی ماه محرم را بدهند، اما پاسخ شیخ راویل به این درخواست منفی بود. 
بالاگانوف همچنین توضیح می‌دهد که علی‌رغم مخالفت ابراز شده از سوی جناب راویل، انجمن آذری‌ها سه‌شنبه شب با امید به موافقت و احساس همبستگی سایر برادران دینی، راهی مسجد جامع مسکو شدند. در همین رابطه شامیل تاگییف، مدیر عامل بخش کنگره آذری‌های روسیه در شهر مسکو و مدیر بنیاد توسعه و احیای فرهنگ آذری اظهار کرد که در زمان حادثه حضور داشته است و حقایق رخ داده را تأیید می‌کند.
وی علاوه بر این تغییر رویه نسبت به آذری‌ها بعد از احداث مسجد جامع مسکو را نیز تأیید کرده و می‌گوید که بیش از 20 سال تمامی این برنامه‌ها و مراسم در مسجد مجاز بوده است. تاگییف تأکید کرد که رئیس اداره دینی مسلمانان روسیه تا امروز توضیحی برای تغییر رویه نسبت به آذری‌ها و ممانعت از برگزاری مراسم در شب محرم ارائه نکرده است.
بعد از بحث و اظهارنظرهای متعدد، اداره دینی مسلمانان مسکو راجع به این قضیه توضیحاتی داد که از این قرار است:
«از آنجا که جامعه اسلامی (متأسفانه) در داخل خود اختلاف نظر و شاخه‌های متعدد دارند و مراسم هر یک به دلیل آداب و رسوم خاص از دیگری متمایز می‌شود، مسجد نمی‌تواند محلی برای نمایش این تفاوت‌های داخلی باشد. این مسئله به شکاف در جامعه اسلامی می‌انجامد. به همین دلیل مقررات جدی اعمال شده و تنها بر اساس این مقررات برپایی نماز، موعظه، جلسات درس و سخنرانی برگزار شده و امامان بر این روند نظارت می‌کنند».
مدیریت مسجد جامع همیشه از انجمن شیعیان استقبال کرده و حتی در زمان احداث ساختمان جدید مسجد تمامی امکانات را برای ورود بلامانع شیعیان و استفاده از فضای داخلی این مجموعه ارائه کرده است. ما برای پیشگیری از وقوع چنین اختلافاتی با نمایندگان انجمن شیعیان توافق کردیم که در ساختمان جدید مسجد جامع مناسک و آداب خاص فرهنگی به نمایش گذاشته نشود.
با این وجود روز دوشنبه با فرارسیدن ماه محرم، در همان روزهای اول شیعیان مراسم عزاداری را برگزار کرده و به سینه‌زنی پرداختند و در نهایت به دلیل صدای بلند این مراسم که باعث نارضایتی سایر مؤمنین شده بود، بحث و درگیری پیش آمد.
کنگره شیعیان آذری پس از وقوع این اتفاق آرام ننشسته و نسبت به آن واکنش نشان داد. رئیس کنگره تأکید کرد که آذری‌های روسیه تسلیم تحریکات نمی‌شوند و در مقابل تفاسیر و تعابیر حاضر که به خصومت انجامیده، سکوت خواهند کرد. در همین رابطه تأکید کرده‌اند که:
«کنگره آذری‌های سراسر روسیه به دلیل حادثه مسجد جامع مسکو از تمامی آذری‌های مقیم کشور می‌خواهد که تسلیم تحریکات نشوند و از نمایندگان سازمان‌های مختلف آذری‌ها نیز می‌خواهد که نسبت به پیام‌ها و تفاسیر مربوط به این حادثه خوددار بوده، اجازه ندهند که این موضوع به سردرگمی آذری‌ها بینجامد».
این سازمان یادآور شد که آذری‌های روسیه بخشی از جامعه این کشور بوده و موظف به رعایت تمامی قوانین و مقررات فدراسیون روسیه هستند. این افراد باید از تمامی سیاست‌های ملی که توسط رئیس‌جمهور و رهبر تمام اقوام روسیه ولادیمیر پوتین اعلام شده، پیروی و حمایت کنند.
توافق و همدلی قومی و دینی که امروز در روسیه حاکم است، یکی از شرایط اصلی برای حفظ صلح و ثبات در جامعه روسیه است. بر همین اساس ضرورت دارد که تمامی ابزار و سازوکارهای حقوقی تأمین‌کننده همزیستی مسالمت‌آمیز اقوام را در نظر گرفته و اجازه ظهور افراطی‌گرایی دینی و تعصبات نادرست را ندهیم. از همه مسلمانان مؤمن می‌خواهیم که بر عوامل وحدت‌آفرین برای مسلمانان روسیه متمرکز شوند و از عوامل تفرقه‌برانگیز دوری جویند.
اداره دینی مسلمانان روسیه به همه مسلمانان کشور اعلام کرد که مسجد جامع مسکو همیشه نسبت به دومین گروه بزرگ مسلمانان روسیه یعنی شیعیان با در نظر گرفتن اصل تسامح رفتار کرده است. اهل تسنن و تشیع همیشه پهلو به پهلو و پشت سر یک امام نماز را ادا کرده و اعتراضی نداشته‌اند.
شیخ محمد علی موصولی، نماینده آیت‌الله سیستانی در مسکو نیز ضمن تأکید بر روابط حسنه اهل تسنن و تشیع تأکید کرد که «مسجد جامع مسکو یک الگو برای همه است. این مسجد در خیابان پراسپکت میرا، به برادران اهل تسنن والجماعه تعلق دارد. مفتی شیخ راویل عین الدین نیز اهل تسنن است. آذری‌های اهل تشیع روزهای جمعه اجازه دارند طبق مذهب خود نماز را برگزار کنند. هیچ کس مانع آن‌ها نمی‌شود و من همیشه می‌گویم که این مسجد الگوی درستی برای رفتار است. این مسجد برای اهل تسنن است و شیعیان به راحتی وارد آن می‌شوند و فرایض دینی خود را به جا می‌‌آورند».