مسئول سابق دبیرخانه انجمن‌های علمیه حوزه:
فضا برای برپایی مناظره از سوی انجمن‌های حوزه فراهم نیست
گروه حوزه‌های علمیه: مسئول سابق دبیرخانه انجمن‌های علمیه حوزه گفت: هر قدر تنگ نظری‌ها را کاهش دهیم و فضای باز برای برپایی کرسی‌های آزاداندیشی و مناظره برگزار کنیم، رونق علمی در حوزه نیز بهتر می‌شود و انجمنها توسعه خواهند یافت.
حجت‌الاسلام و المسلمین محسن مهاجرنیا، مسئول سابق دبیرخانه انجمن‌های علمی حوزه در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) گفت: انجمن‌های علمی همان‌طور که از نام آن پیداست لجنه‌ها و به تعبیری نهادهای خودجوش و مردم نهاد و داوطلبانه برای پیشبرد امور علمی هستند.
وی افزود: افراد متخصص در رشته‌های مختلف در چنین انجمن‌هایی که دغدغه رشد و توسعه علم خود را دارند دور یکدیگر جمع می‌شوند و با برپایی نشست‌های علمی و گردهمایی و تولید علم به تعمیق و رشد دانشی که در آن متخصص هستند کمک می‌کنند.
مهاجرنیا با بیان اینکه حوزه علمیه نیز موفق به ایجاد 19 انجمن علمی شده است و قرار است که تعداد آن‌ها افزایش نیز داشته باشد بیان کرد: سابقه انجمنها در دنیا چندصدساله است و حتی انجمن‌های قابل توجهی به صورت بین‌المللی فعالیت دارند و صدها عضو در اشکال مختلف پیوسته و وابسته و ... دارند که با آنان همکاری می‌کنند.
مسئول سابق دبیرخانه انجمن‌های علمی حوزه با بیان اینکه انجمنها در دنیا نقش کلیدی در عرصه دانش دارند و حتی زیرمجموعه‌های زیادی نیز در کشور خود ایجاد کرده‌اند تصریح کرد: انجمنها نهادهایی غیروابسته به دولت‌ها هستند و بیشتر هم ناقد سیاست‌های دولت هستند ولی کشورهای پیشرفته از ظرفیت انجمن‌های علمی خود بهره زیادی در تولید علم، نظریه‌پردازی و واسپاری بخشی از تحقیقات مهم علمی می‌برد.
مهاجرنیا با بیان اینکه در کشور ما بیش از 400 انجمن علمی در مجموعه دانشگاهی وجود دارد بیان کرد: در این انجمنها اعم از حوزوی و دانشگاهی دغدغه مندان علوم مختلف با تضارب آراء و اندیشه و همفکری به رشد و توسعه علمی کشور کمک می‌کنند ولی متاسفانه از ظرفیت آنان آن طور که انتظار وجود دارد و لازم است بهره برداری نشده و نمی‌شود و نتیجه آن نیز این است که با افت فعالیت این انجمنها و حضور کمتر نیروهای دلسوز و فعال همچنین مشکلات مالی مواجه می‌شوند.
استاد حوزه علمیه با تاکید بر اینکه منظور من این نیست که دولت باید از انجمنها حمایت مستقیم مالی داشته باشد گفت: براساس اساسنامه انجمنها، این انجمنها نباید منتظر حمایت مالی و مستقیم دولت باشند و نباید به علت مشکلات مالی زیرمجموعه و وابسته به آنان شوند بلکه از طریق واسپاری امور علمی باید این انجمنها تقویت شوند و از تولیدات آنان نیز بهره برداری صورت بگیرد.
وی افزود: انجمن‌هایی را در دنیا سراغ داریم که از طریق دریافت حق عضویت و فعالیت‌های تولیدی علمی و بودجه‌آور، نه تنها خود را اداره می‌کنند بلکه خودشان کمک‌های خیریه نیز می‌پردازند و وابسته به حمایت‌های دولتی نیز نیستند.
مهاجرنیا در پاسخ به سؤالی در مورد رسالت انجمن‌های علمی حوزه و چرایی ایجاد آن عنوان کرد: در حوزه علمیه، شکل‌گیری انجمنها در راستای فرمایشات مقام معظم رهبری در زمینه ایجاد نهضت نرم‌افزاری بود که سالیان متعددی از آن می‌گذرد و ایشان در دوره‌های بعد و سخنرانی‌هایشان همواره بر این موضوع تاکید داشته و دارند؛ اما در همان ابتدا چند انجمن به صورت خودجوش در حوزه علمیه تاسیس شدالبته معاونت پژوهش وقت حوزه نیز کمک هایی انجام داد و از آنان حمایت کرد و در تداوم آن و با کارهایی که از سوی این انجمنها انجام شد مابقی انجمنها نیز شکل گرفت و امروز به 19 انجمن رسیده است.
وی با بیان اینکه هدف این انجمنها این بود که مسایل علمی مربوطه را به صورت تخصصی به پیش ببرند که موفقیت‌هایی را هم شاهد بودیم اظهار کرد: یکی از کارهای خوبی که در پی فعالیت این انجمنها انجام شد این بود که برخی رشته‌ها در حوزه مشروعیت نداشت و یا گفتمان‌سازی در مورد آن ایجاد نشده بود و با فعالیت‌هایی که صورت گرفته این گفتمان سازی انجام شده و امروز شاهدیم دانش‌های جدید به خصوص در حوزه علوم میان رشته‌ای که از دغدغه‌های رهبری و مراجع در تولید علوم انسانی اسلامی است نه تنها در حوزه پذیرفته شده بلکه کارهای خوبی در نیز در برخی رشته‌ها انجام شده است.
این استاد حوزه بیان کرد: برخی رشته‌ها مانند فلسفه سیاسی و فقه سیاسی و فلسفه فقه و ... در حوزه سابقه نداشتند و در برخی موارد مشروعیت نیز نمی‌گرفتند ولی این رشته‌ها در مراکزی آموزش داده می‌شود و در بدنه حوزه تحکیم یاقته و جا باز کرده است و محققانی با علاقه آن را دنبال می‌کنند.
مهاجرنیا با بیان اینکه رشد دانش‌های جدید و توسعه و تعمیق آن از جمله دستاوردهای انجمن‌های علمی در حوزه بوده است عنوان کرد: ادبیات برخی رشته‌ها حداقل دز حوزه قم جا افتاده و آثار متعددی نیز در مورد آن تولید شده است البته مشکلاتی نیز وجود دارد و از جمله این مشکلات که بخش عظیمی را ایجاد می کند دیدگاه‌های مخالف و احتیاط‌های بیش از حد در برخی زمینه‌هاست که جلوی رشد و بالندگی را می‌گیرد و فعالیت‌ها را کند می‌کند.
مهاجرنیا اظهار کرد: انجمنها در بستر آزاداندیشی، نظریه‌پردازی و مناظره و تولید علم می‌توانند هویت اصلی خود را پیدا کرده و آن را تعمیق و توسعه ببخشند ولی اگر برخی تنگ نظری‌ها و احتیاط‌های بیش از اندازه وجود داشته باشد که دارد باعث می‌شود تا فضای لازم برای بالندگی در این مسایل باز نشود.
این استاد حوزه با بیان اینکه رویکرد مدیریت جدید حوزه در این زمینه مثبت است و امیدواریم از ظرفیت‌های انجمنها بیشتر استفاده شود تاکید کرد: انجمنها مجموعه‌هایی سبک‌بال، سبک بار و ظرفیت مفت و مجانی در خدمت هر مجموعه هستند که باید از آن به درستی بهره‌برداری شود زیرا انجمنها، مبتنی بر آزاداندیشی هستند و زمانی که فضا برای آنان فراهم باشد می‌توانند فعالیت کنند وگرنه اگر فضا را ببندیم و یا تاکید می‌کنم احتیاط‌های نا بجا و بیش از اندازه داشته باشیم مانع کار آنان خواهد بود.
مسئول سابق دبیرخانه انجمن‌های علمی حوزه به ذکر خاطره‌ای در این زمینه پرداخت و تصریح کرد: جمعی از نخبگان حوزه خدمت مقام معظم رهبری رسیده و گزارش فعالیت‌های خود را از جمله در برپایی نشست‌ها و کرسی‌های نقد و نظر و ... ارایه کرده بودند که مقام معظم رهبری با تشکر از همه این فعالیت‌ها فرموده بودند که در مورد برگزاری کرسی‌ها و نشست‌های مناظره چه کارهایی شده که متاسفانه در این عرصه، دست حوزه پر نیست چون فضای مناظره فراهم نیست.
مهاجرنیا با بیان اینکه مهمترین رسالت حوزه تبیین معارف اهل‌بیت(ع) در جهت حمایت از نظام اسلامی است عنوان کرد: انجمن‌های علمی در کشور و به خصوص در حوزه در راستای اهداف انقلاب اسلامی شکل گرفته و انحمن‌های حوزه هر کدام مسئولیتی را دنبال می‌کنند؛ برخی موضوعات قرآنی و میان رشته‌ای قرآن، برخی موضوعات دانشی مانند کلام و فلسفه؛ فلسفه و فقه های مضاف و برخی میان رشته‌ای‌های روان‌شناسی، جامعه‌شناسی، علوم سیاسی و ... با رویکرد اسلامی را دنبال می‌کنند و تقویت هر کدام از بخش‌ها در واقع تقویت اهداف انقلاب است.
این استاد حوزه با بیان اینکه مناظره زمانی شکل می‌گیرد که طرف مقابل ما از لحاظ فکر و اندیشه در مقابل ما هست و ما را قبول ندارد و مخالف فکری است گفت: فضای لازم برای دعوت از مخالفان فکری در حوزه آن طور که باید برای انجمنها فراهم نیست در حالی که ما معتقدیم می‌توانیم به دفاع از مشروعیت نظام و انقلاب و حوزه و تولیدات علمی حوزه در مقابل کسانی که به نحوی مخالف هستند بپردازیم.
وی افزود: هم اکنون صدها مرکز علمی و پژوهشی تحت مجموعه و ضوابط حوزه در حال فعالیت هستند و انجمنها نیز اگر این فضایی که بر آن تاکید دارم ایجاد نشود نهادهای جدیدی در کنار آنان خواهند بود در حالی که با توجه به وضعیت خودجوش بودن انجمنها باید فضا را برای این نوع کارها بیشتر برای آنان ایجاد کنیم.
مهاجرنیا در پاسخ به این سؤال که حضرتعالی چندین سال مسئولیت دبیرخانه را برعهده داشتید آیا برای ایجاد این فضا کارهایی صورت گرفت عنوان کرد: از روزی که فعالیت را شروع کردیم جمعی مختصر و غزیبانه بودیم که حتی در درون حوزه شناخته شده نبود.
مسئول سابق دبیرخانه انجمن‌های علمی حوزه تصریح کرد: با تلاش‌های صورت گرفته این انجمنها در نزد مراجع و بدنه حوزه تلقی به قبول شد و مراجع و در راس آنان رهبر معظم انقلاب اسلامی از این انجمنها حمایت کردند و در شورای عالی حوزه نیز تحکیم پیدا کرده است و حمایت می‌کنند و البته روز به روز نیز بهتر خواهد شد.
مهاجرنیا در پاسخ به این سؤال که باید فارغ از مباحث سیاسی، فعالیت علمی انجمنها دنبال شود بیان کرد: هر قدر تنگ نظری‌ها را کاهش دهیم و فضای باز برای برپایی کرسی‌های آزاداندیشی و مناظره برگزار کنیم رونق علمی در حوزه نیز بهتر می‌شود و انجمنها توسعه خواهند یافت.
این استاد حوزه در پاسخ به این سؤال که وضعیت جدید انجمنها برای رشد و توسعه نیازمند چه کارهایی است عنوان کرد: رویکردهای خوبی در مدیریت جدید حوزه وجود دارد که این رویکردها مهم است اما در کنار رویکردها، باید احتیاط‌های بی جهت را کنار بگذاریم و فضای باز ایجاد کنیم البته این فعالیت‌ها، یکدفعه و ناگهانی انجام نمی‌شود و نیاز به طی مراحلی دارد و گام به گام است.
مهاجرنیا با تاکید بر ارزیابی سالانه فعالیت انجمنها که هم اکنون نیز وجود دارد و باید تداوم داشته باشد عنوان کرد: در سال‌هایی که بنده مسئولیت داشتم انجمن‌هایی مانند قرآن‌پژوهی، روان‌شناسی، جامعه‌شناسی و سیاست و اقتصاد و کلام و ... بهتر از سایر انجمنها عمل کردند و سالانه انجمن ها را برای ایجاد فضای رقابت در سطوح a، b و c تقسیم‌بندی می‌کردیم که البته این روند در مدیریت جدید نیز تداوم خواهد داشت.
وی تاکید کرد: در دوره جدید و با تغییراتی که اعمال شده است معتقدم انجمنها برای رشد بیشتر نیازمند به فضای باز هستند.
