ماجرای سلفی گرفتن نمایندگان مجلس شورای اسلامی با فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در مراسم تحلیف رئیسجمهور تا به آن اندازه مهم بود که علاوه بر شبکه های اجتماعی و رسانه های داخلی، بسیاری از رسانههای دنیا نیز به آن پرداختند. این توجه همگانی رسانههای غربی بههیچوجه به سود کشور ما نبود، چون اینهمه علاقه به سلفی گرفتن با این سیاستمدار اروپایی از طرف نمایندگان کشوری که ادعای استکبارستیزی دارد، امری دور از ذهن است، البته توجیهات مختلفی نیز در این حوزه ارائه شده که به نظرم بسیاری از آنها قابلقبول نیست.
این مقدمه بهانهای است تا بهعکس جدیدی که مسعود دهنمکی در اینستاگرام خود گذاشته است اشاره کنیم. این هنرمند ارزشی که سالهاست در حوزه فرهنگی این سرزمین قلم میزند و چند فیلم سینمایی نیز جلوی دوربین برده، جدیداً عکسی را در صفحه شخصی خود قرار داده که دو پسربچه از اقشار بسیار ضعیف جامعه، با دمپایی خود در حال سلفی گرفتن هستند! این عکس کلی حرف و پیام در خود دارد و این حرکت ده نمکی در انتشار آن پیام ظریفی دارد و بهنوعی میشود از آن بهعنوان نقد هوشمندانه نام برد.
حال بیایم موضوع موردنظر را از دریچهای جدید بنگریم. در انتخابات رئیسجمهوری شاهد بودیم که بسیار از نمایندگان برای تبلیغات خود به محلههای جنوب شهر میرفتند تا نشان دهند با مردم تهیدست همراهند. این حرکات را در نمایندگان مجلس نیز میشود بهوفور مشاهده کرد که در زمان انتخابات چنین ژستهایی میگیرند، اما این حرکات عموماً شکلی انتخاباتی دارد و بعد از حضور در مجلس نیز به فراموشی سپرده میشود، برای همین هم میبینیم که بعضی از آنها با دیدن مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا از خودبیخود شده و برای گرفتن عکس سلفی با یک سیاستمدار زن اروپایی بیتابی میکنند!
بحث درباره این موضوع را میخواهم به حیطهای دیگری سوق دهم که بهنوعی مکمل این مطلب است. این روزها در شبکههای اجتماعی بسیاری از بازیگران حضوری فعال دارند، اما آن چیزی که در صفحات شخصی آنها به نمایش درمیآید چندان با چیزی که در جلوی دوربین شاهدیم، همخوان نیست، اما در این میان معدود هنرمندانی نیز هستند که دغدغه خود را برای حضور در شبکههای اجتماعی جلوهگری از خود نمیدانند، بلکه از آن بهره میبرند که باز هم آرمانهای خود را با آن فریاد بزنند.
موضوع دیگری که بد نیست به آن اشاره کنیم، به موقعیتشناسی هنرمندان برمیگردد. برخی مواقع جنایاتی در گوشهای جهان رخ میدهد که یا از چشم جهانیان دور میماند یا فرد یا رسانهای در پی بازگو کردن آنها نیست، اما یک هنرمند قادر است از موقعیتی که دارد بهره برده تا بهنوعی حرفهایی که فرصت شنیده شدن پیدا نمیکند را به گوش جهانیان برساند. این مثال برای یکی دیگر از عکسهایی که در صفحه مسعود دهنمکی گذاشته شده، قابلتعمیم است. در این عکس دختربچهای با چنگالی در دست از جسد مادر به شهادت رسیدهاش دفاع میکند!
عکس موردنظر از یک کودک سوری گرفتهشده؛ کودکی که همانندش در سوریه و یمن بهوفور وجود دارد، ولیکن کمتر دیده میشود، رسانههای غربی خواهان نمایش چنین تصاویری باشند! در چنین فضایی یک هنرمند قادر است با قرار دادن یک عکس، همسو با آرمانهای مدافعان حرم حرکت کند، زیرا وقتی از این واژه (مدافع حرم) استفاده میکنیم تنها رزمندگان جبهه شام را مدنظر نداریم، بلکه کسانی که پیام و مظلومیت ملت سوریه را برای جهانیان بازگو میکنند را هم میتوانیم مدافع حرم بنامیم.
مخلص کلام، در روزگاری که کشور ما از سوی قدرتهای استعمارگر با هجمه و تحریمهای مختلف مواجه است و بهنوعی ایران اسلامی یک تنها حامی مظلومان دنیا شده، حیف است نمایندگان مجلسش برای گرفتن عکس سلفی با موگرینی تا به این اندازه بیتابی کنند! و تا این اندازه از خود اشتیاق نشان دهند. اشتیاقی که بهتر بود برای سلفی گرفتن با کودکان سوری و یمنی نمود می یافت.
جدا از مطالب ذکر شده که نظر نگارنده یادداشت است بد ندیدیم که پیرامون این موضوع با چند تن از سینماگران هم پیرامون این موضوع سخن گوییم تا نقدمان شکلی بهتر به خود گیرد در همین راستا، حمید بهمنی، کارگردان سینما و تلویزیون به عنوان اولین فیلمسازی که از نظرش پیرامون این موضوع استفاده شده، درباره این موضوع چنین اظهار کرد: ظرفیت فرهنگی بین مدیران ما درجه یکسانی ندارد و در هر فرد شکل و اندازه خود را دارد، اما متاسفانه در برخی مدیران ما که در حوزه قانونگذاری فعالیت میکنند این ظرفیت به شدت میزانش کم است، برای همین هم در مواقع حساس نمیتواند تصمیمات درستی بگیرند.
وی افزود: نمونه بارز این کم ظرفیتی را در اتفاقی که چند روز پیش در مراسم تحلیف رئیس جمهور در مجلس شورای اسلامی رخ داد میتوان مشاهده کرد. در آن روز عدهای از نمایندگان مجلس بدون اینکه در نظر بگیرند کارشان تا چه حد ممکن است بازخوردهای نامطلوب به همراه داشته باشد با موگرینی عکس سلفی گرفتند، غافل از اینکه این رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا یکی از حامیان داعش و تفکرات تکفیری در منطقه است، البته منظور این نیست که وی بانی داعش است، اما امثال وی در رشد این گونه جریانات تکفیری نقشی مهم ایفا میکنند!
این فیلمساز با بیان اینکه اشتباه رخ داده به هیچ وجه قابل ترمیم نیست، اظهار کرد: متاسفم که بگویم اشتباه رخ داده، به هیچ وجه قابل جبران نیست، چون به نوعی آبرو حیثیت ما را در مجامع بینالمللی پایین آورد. نکته تاسفآورتر خندهایی است که موگرینی در آن لحظه میکرد؛ خندههایی که من در آن رنگی از تمسخر را دیدم. برای همین میخواهم بگویم که اقتدار ایران اسلامی به واسطه این اشتباه بزرگ نمایندگان زیر سوال رفت!
دیگر هنرمندی که در این یادداشت از نظرش بهره برده شده، ابراهیم اصغری تهیهکننده سینمای دفاع مقدس است. وی نیز با نکوهش اتفاق رخ داده، تاکید کرد: برای من کمی عجیب است که آدمهایی با این جایگاه دستخوش چنین هیجانی شوند! چون رتبه و مقامی که نمایندگان مجلس دارند اجازه چنین کاری را به آنها نمیدهد. در کلامی دیگر اگر این اتفاق در یک جامعه هنری رخ میداد، شاید تا به این اندازه عجیب نبود، اما رخ دادن این مسئله توسط نمایندگان مجلس چندان قابل پذیرش نیست.
وی در پاسخ به این سوال که عکس گرفتن به خودی خود چه اشکالی دارد که تا به این اندازه در جامعه ایجاد حساسیت کرده، تاکید کرد: وقتی میبینیم، جامعه به این موضوع تا به این اندازه حساسیت نشان داده، دلیلش واضح و طبیعی است، چون چنین کاری برای نمایندگان مجلس پسندیده نیست، والا عکس سلفی گرفتن یک امر رایج در جامعه است، اما وقتی ملتی به فردی رای میدهند تا حافظ منافع آنها در مجلس باشد، چنین رفتاری دور از شان و انتظار است.
وی در ادامه سخنانش تاکید کرد: زشتی این رفتار زمانی بیشتر میشود که میبینیم این شوق و اشتیاق برای عکس گرفتن با فردی است که سازمانی که در ان خدمت میکند، سالهاست در پی ضربه زدن به جمهوری اسلامی است، حتی میتوان گفت بسیاری از مشکلاتی که امروز ملت ما با آن درگیرند به واسطه همین دشمنی اتحادیه اروپا رخ داده است، اتفاقی که به هیچ وجه قادر نیست آن را کتمان کند و برای همه راست بودن آن کاملا مشخص و عیان است.
تهیهکننده فیلم دفاع مقدسی «شور شیرین» متذکر شد: میخواهم دایره نقد خود را وسیعتر کنم؛ آن هم این است که به واسطه رفتار خصمانه اتحادیه اروپا، طی چند دهه گذشته نسبت به جمهوری اسلامی سلفی گرفتن مردم با نماینده ای از این اتحادیه پسندیده نیست، چه برسد به اینکه نمایندگان مجلس آن کشور بخواهند چنین اقدامی را انجام دهند. در انتهای تنها با این جمله سخنان خود را به پایان میبرم که شاید آنها از این کار خود قصد و منظوری نداشتند و تنها برای لحظهای بازیچه کودک درونشان شدهاند، توجیهی که باز هم از قبح کار نمیکاهد.
آخرین نفری که در این گزارش از نظرش پیرامون اتفاق رخ داده سوال شد، سیدمسعود اطیابی کارگردان و تهیهکننده ارزشی سینما و تلویزیون است که با نکوهش این اقدام گفت: به نظرم کاری که نمایندگان در جریان تحلیف انجام دادند و با گرفتن عکس سلفی با موگرینی خود را نقل قول شبکههای اجتماعی کردند به هیچ وجه پسندیده نبود، اما برخوردی که با آنها از طریق منتقدان آنها شده هم موافق نیستم، چون اگر به لیستی منتقدان سلفی گرفتن نمایندگان مراجعه کنیم متوجه خواهیم شد که بسیار از آنان نمایندگان در لیست منتخب آنها برای رای دادن بودند.
این فیلمساز افزود: قبول دارم هیچ کسی را به طور کامل نمیتوان شناخت و ممکن است در زمان رای دادن هر فردی به نوعی تصویری دیگر از خود در تبلیغات ارائه دهد، اما میتوان با دقت و مطالعه بیشتر، شرایطی به وجود آورد که دیگر نمایندگانی به مجلس راه پیدا نکنند که برای گرفتن عکس سلفی با رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا تا به این اندازی بیتابی کنند.
وی در پاسخ به این سوال که آیا اتفاق رخ داده قادر است بازخوردهای نامطلوبی در مجامع بینالمللی به همراه داشته باشد، تاکید کرد: مطمئناً معاندان نظام اسلامی از هر موقعیتی برای ضربه زدن به ایران اسلامی بهره خواهند بود، امری که جای تعجب ندارد، اما به نظرم این موضوع چندان اهمیتی ندارد که فکر کنیم از بابت آن ضربه بدی خواهیم خورد، چون اتفاقاتی در مجامع اروپایی رخ میدهد که سلفی گرفتن نمایندگان ما در مقابل آن هیچ است، پس برای همین نیاییم با بردن این اتفاق در رسانه به نوعی به آنها بهانه برای زیر سوال بردن نظام، دهیم.
اطیابی افزود: منظورم این است که اگر ما بخواهیم اینگونه در فضای مجازی یا رسانه به این رفتار بپردازیم به نوعی بهانه دست آنها دادهایم تا مسیر تازه برای ضربه زدن در پیش گیرند، برای همین توصیه من این است که بهتر است قبل از رخ دادن چنین اتفاقاتی اندیشه کنیم و با رای دادن به افرادی که درگیر ظواهر دنیا نیستند دیگر شاهد این اشتباهات نباشیم.