علوم انسانی غربی، بازتولید انسان غربی است
گروه اندیشه: آتانی در مراسم رونمایی از کتاب «واقعیت و روش تبیین کنش انسانی در چهارچوب فلسفه اسلامی» گفت: علوم انسانی موجود ترجمه شده و مبتنی بر فرهنگ و فلسفه غربی است که به انسان غربی منجر می‌شود و ما باید علوم انسانی را مبتنی بر فلسفه اسلامی کنیم.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، مراسم رونمایی از کتاب «واقعیت و روش تبیین کنش انسانی در چهارچوب فلسفه اسلامی» پیش از ظهر امروز ۲۲ شهریور، با حضور عطاالله رفیعی آتانی، نویسنده این اثر و عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت و حجت‌الاسلام والمسلمین رضا غلامی، رئیس مرکز پژوهش‌های علوم انسانی صدرا در مجموعه فرهنگی حضرت خدیجه(س) برگزار شد.
در آغاز این نشست حجت‌الاسلام غلامی گفت: از اندیشمند گرامی به خاطر تالیف این کتاب پرقیمت سپاس‌گزارم. این کتاب با بهره‌گیری روزآمد از فلسفه اسلامی تصویر ما از علوم انسانی را عمق داده و چشم‌انداز جدیدی را برای فلسفه علوم انسانی ترسیم کرده است.
وی افزود: اگر در گذشته فلسفه اسلامی خصوصا حکمت متعالیه در ساحت انتزاعی صحبت می‌کرد، کتاب حاضر جلوه‌ای از حضور فلسفه اسلامی در علوم انسانی محسوب می‌شود، فلسفه صدرایی این ظرفیت را دارد که در رگ‌های علوم انسانی جاری شده و با ایجاد میدان برای علوم انسانی اسلامی به ده‌ها گره در علوم انسانی من جمله بحث پیچیده کنش انسانی پاسخ دهد.
غلامی تصریح کرد: در فلسفه نوصدرایی که علامه طباطبائی نماد آن است، کتاب آقای رفیعی با استفاده از مفاهیم نوصدرایی تلاشی برای حل ابر مسئله ماهیت عمل انسانی و تبدیل اندیشه به اراده به عمل است. یکی از جاها برای آشنایی با فلسفه صدرایی در عمل، کتاب حاضر است. جامعه‌شناسی مدرن به دلیل از دست دادن نسبت با فلسفه به نوعی سطحی‌گرایی منجر شده و سایر علوم انسانی نیز به همین تنگدستی و سطحی‌گرایی منجر شده‌اند. امروز جامعه‌شناسی حرف جدیدی در خصوص مهم این کتاب ندارد.
وی تصریح کرد: این کتاب سنگ بنایی برای عبور از شعار و درگیر کردن فلسفه اسلامی با علوم انسانی و دادن قدرت عینیت بخشی به فلسفه اسلامی و تحقق علوم انسانی اسلامی است.
در ادامه این نشست آتانی گفت: این کتاب در قلمرو فلسفه علوم انسانی است، این نوع کار دو دستاورد اساسی دانشی و کنشی خواهد داشت. دستاورد دانشی چنین کاری در گام نخست حل مسئله علوم انسانی در ایران است که دو مشکل دارد، مشکل اول بنیادی و فلسفی است و آن این که علوم انسانی ترجمه شده از غرب محصول، تحقق عینی فرهنگ و فلسفه غربی است و کنش انسان غربی را ایجاد کرده است و ترجمه علوم انسانی و برنامه‌ریزی بر مبانی آن به معنای بازتولید انسان غربی است، از این‌رو تصمیم گیری اقتصادی، سیاسی و فرهنگی بر مبنای علوم انسانی ترجمه‌ای موجود به این معناست که ما انسانی غربی را تولید کنیم. مشکل ما با علوم انسانی غربی از این منظر این است ما نمی‌خواهیم بر اساس فلسفه و فرهنگ غربی زندگی و در چارچوب آن برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری کنیم که ما را به انسان غربی تبدیل خواهد کرد.
وی افزود: مشکل دیگر کاربردی است. با فرض عدم نقد علوم انسانی غربی، این نظریات در عمل هم نتوانسته‌اند به ما و ملل غربی کمک کنند. همچنین این دانش‌ها نه صحیح و درست هستند و نه مفید و کارآمد.
آتانی با بیان اینکه باید به تاملاتی از این دست بپردازیم تا به پرسش‌های پایه علوم انسانی پاسخ دهیم، گفت: ما باید بر اساس فرهنگ خود به آن بپردازیم. چون فرض ما این است که ما زندگی را بر فلسفه اسلامی سامان می‌دهیم، این رویکرد می‌تواند مفید باشد.
وی ادامه داد: ضرورت تداوم فلسفه اسلامی ضرورت دیگر تالیف این کتاب بوده است. گویی فلسفه اسلامی عقیم است، برخی گفتند ما اندیشه سیاسی در ایران نداریم، چون فلسفه اسلامی مولد نبوده است، واقعیت این است که تا دوران قبل از طباطبایی و امام، فلسفه اسلامی به تبیین الهیات می‌پرداخت، اما بعد از آن فلسفه اسلامی به تفکر اجتماعی تبدیل شد. امام و علامه طباطبائی گام‌های بلندی برای تحقق این ضرورت برداشته و جمهوری اسلامی محصول عینی شدن فلسفه اسلامی و حکمت صدرایی است، اما واقعیت است است که کار جدی در این زمینه نشده و باید به تداوم فلسفه اسلامی در تفسیر زندگی فردی و اجتماعی پرداخت.
آتانی تصریح کرد: از منظر عملی اگر به مسئله علم کار نداشته باشیم، به عنوان کسی که می‌خواهیم به دین اسلام عمل کنیم، خلأ تئوریکی خواهیم داشت که به بسیاری از انحرافات را دامن می‌زند. کسی که می‌خواهد زندگی اخلاقی داشته باشد، باید به اصول اخلاقی عمل کند اگر ما می‌خواهیم عمل اسلامی داشته باشیم باید بر مبانی فلسفی مبتنی باشیم.
وی با بیان اینکه ما در علوم انسانی به تببین کنش انسانی می‌پردازیم، گفت: کنش انسانی موضوع علوم انسانی است و این کتاب امکانی بنیان بر مبنای فلسفه اسلامی برای تبیین کنش‌های انسانی فراهم می‌آورد.
آتانی در پایان گفت: این کتاب محصول تفکر، تحقیق و تدریس فلسفه علم و دیگر فلسفه‌های مضاف است و باید به سهم دانشجویان و کسانی که در این مباحث شرکت داشته‌اند نیز اشاره کنم. به نظر بنده نظریات پیش از تالیف به صورت کتاب باید تدریس شده و در معرض نقد قرار گیرند. بنده در نظرم دارم تا این کار را در شاخه‌های علوم انسانی از جمله اقتصاد و سیاست ادامه دهم و به گسترش طولی پروژه بپردازم.
در آغاز این نشست حجت‌الاسلام غلامی گفت: از اندیشمند گرامی به خاطر تالیف این کتاب پرقیمت سپاس‌گزارم. این کتاب با بهره‌گیری روزآمد از فلسفه اسلامی تصویر ما از علوم انسانی را عمق داده و چشم‌انداز جدیدی را برای فلسفه علوم انسانی ترسیم کرده است.
وی افزود: اگر در گذشته فلسفه اسلامی خصوصا حکمت متعالیه در ساحت انتزاعی صحبت می‌کرد، کتاب حاضر جلوه‌ای از حضور فلسفه اسلامی در علوم انسانی محسوب می‌شود، فلسفه صدرایی این ظرفیت را دارد که در رگ‌های علوم انسانی جاری شده و با ایجاد میدان برای علوم انسانی اسلامی به ده‌ها گره در علوم انسانی من جمله بحث پیچیده کنش انسانی پاسخ دهد.
غلامی تصریح کرد: در فلسفه نوصدرایی که علامه طباطبائی نماد آن است، کتاب آقای رفیعی با استفاده از مفاهیم نوصدرایی تلاشی برای حل ابر مسئله ماهیت عمل انسانی و تبدیل اندیشه به اراده به عمل است. یکی از جاها برای آشنایی با فلسفه صدرایی در عمل، کتاب حاضر است. جامعه‌شناسی مدرن به دلیل از دست دادن نسبت با فلسفه به نوعی سطحی‌گرایی منجر شده و سایر علوم انسانی نیز به همین تنگدستی و سطحی‌گرایی منجر شده‌اند. امروز جامعه‌شناسی حرف جدیدی در خصوص مهم این کتاب ندارد.
وی تصریح کرد: این کتاب سنگ بنایی برای عبور از شعار و درگیر کردن فلسفه اسلامی با علوم انسانی و دادن قدرت عینیت بخشی به فلسفه اسلامی و تحقق علوم انسانی اسلامی است.
در ادامه این نشست آتانی گفت: این کتاب در قلمرو فلسفه علوم انسانی است، این نوع کار دو دستاورد اساسی دانشی و کنشی خواهد داشت. دستاورد دانشی چنین کاری در گام نخست حل مسئله علوم انسانی در ایران است که دو مشکل دارد، مشکل اول بنیادی و فلسفی است و آن این که علوم انسانی ترجمه شده از غرب محصول، تحقق عینی فرهنگ و فلسفه غربی است و کنش انسان غربی را ایجاد کرده است و ترجمه علوم انسانی و برنامه‌ریزی بر مبانی آن به معنای بازتولید انسان غربی است، از این‌رو تصمیم گیری اقتصادی، سیاسی و فرهنگی بر مبنای علوم انسانی ترجمه‌ای موجود به این معناست که ما انسانی غربی را تولید کنیم. مشکل ما با علوم انسانی غربی از این منظر این است ما نمی‌خواهیم بر اساس فلسفه و فرهنگ غربی زندگی و در چارچوب آن برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری کنیم که ما را به انسان غربی تبدیل خواهد کرد.
وی افزود: مشکل دیگر کاربردی است. با فرض عدم نقد علوم انسانی غربی، این نظریات در عمل هم نتوانسته‌اند به ما و ملل غربی کمک کنند. همچنین این دانش‌ها نه صحیح و درست هستند و نه مفید و کارآمد.
آتانی با بیان اینکه باید به تاملاتی از این دست بپردازیم تا به پرسش‌های پایه علوم انسانی پاسخ دهیم، گفت: ما باید بر اساس فرهنگ خود به آن بپردازیم. چون فرض ما این است که ما زندگی را بر فلسفه اسلامی سامان می‌دهیم، این رویکرد می‌تواند مفید باشد.
وی ادامه داد: ضرورت تداوم فلسفه اسلامی ضرورت دیگر تالیف این کتاب بوده است. گویی فلسفه اسلامی عقیم است، برخی گفتند ما اندیشه سیاسی در ایران نداریم، چون فلسفه اسلامی مولد نبوده است، واقعیت این است که تا دوران قبل از طباطبایی و امام، فلسفه اسلامی به تبیین الهیات می‌پرداخت، اما بعد از آن فلسفه اسلامی به تفکر اجتماعی تبدیل شد. امام و علامه طباطبائی گام‌های بلندی برای تحقق این ضرورت برداشته و جمهوری اسلامی محصول عینی شدن فلسفه اسلامی و حکمت صدرایی است، اما واقعیت است است که کار جدی در این زمینه نشده و باید به تداوم فلسفه اسلامی در تفسیر زندگی فردی و اجتماعی پرداخت.
آتانی تصریح کرد: از منظر عملی اگر به مسئله علم کار نداشته باشیم، به عنوان کسی که می‌خواهیم به دین اسلام عمل کنیم، خلأ تئوریکی خواهیم داشت که به بسیاری از انحرافات را دامن می‌زند. کسی که می‌خواهد زندگی اخلاقی داشته باشد، باید به اصول اخلاقی عمل کند اگر ما می‌خواهیم عمل اسلامی داشته باشیم باید بر مبانی فلسفی مبتنی باشیم.
وی با بیان اینکه ما در علوم انسانی به تببین کنش انسانی می‌پردازیم، گفت: کنش انسانی موضوع علوم انسانی است و این کتاب امکانی بنیان بر مبنای فلسفه اسلامی برای تبیین کنش‌های انسانی فراهم می‌آورد.
آتانی در پایان گفت: این کتاب محصول تفکر، تحقیق و تدریس فلسفه علم و دیگر فلسفه‌های مضاف است و باید به سهم دانشجویان و کسانی که در این مباحث شرکت داشته‌اند نیز اشاره کنم. به نظر بنده نظریات پیش از تالیف به صورت کتاب باید تدریس شده و در معرض نقد قرار گیرند. بنده در نظرم دارم تا این کار را در شاخه‌های علوم انسانی از جمله اقتصاد و سیاست ادامه دهم و به گسترش طولی پروژه بپردازم.
