تاریخ می‌تواند مکتب درسی، برای سینما باشد

 

احسان عمادی، فیلمساز مستند در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) درباره چرایی پرداختن به تاریخ در کارهایش این‌گونه اظهار نظر کرد: به قول آن جمله معروف، «ملتی که تاریخ سرزمینش را نخواند، محکوم به تکرار آن است.» من هم همیشه از این جنبه به تاریخ علاقه داشته‌ام و با آن بیگانه نبوده‌ام. اما غیر از این، فارغ از جذابیت تاریخ‌پژوهی و دانستن آنچه در گذشته اتفاق افتاده و درس گرفتن از آن، هر واقعه تاریخی در دل خودش داستانی دارد و همچون یک درام جذاب، پر از فراز و فرود، کشمکش، تعلیق، غافل‌گیری و... است، که این وجهش هم برای من که به سینما و داستان علاقه دارم، به شکل خاصی جذاب است.

وی افزود: شاید مردم عادی علاقه چندانی به مطالعه تاریخ نداشته باشند، اما یک کار هنری مثلاً در قالب یک مستند سینمایی، اجازه می‌دهد تا تاریخ به شکلی جذاب برای مخاطب عام‌تر بیان شود. البته برای اینکه مستند موردنظر، جذابیت لازم را دارا باشد، چندین فاکتور باید در آن رعایت شود. اول از همه اینکه کارگردان پیش از انجام تحقیقاتش، نباید تصمیمش درباره آن برهه تاریخی را گرفته باشد و با موضع و پیش‌داوری سراغش برود. بلکه لازم است ابتدا پژوهش‌های لازم را انجام دهد و ضمن آن، برداشت و نگاه شخصی خودش را در فیلم لحاظ کند.

این فیلمساز گفت: پژوهش در تاریخ، باید تا حد امکان متکی بر شواهد علمی و مدارک مستند، و به دور از روایت‌های یک‌سویه و جانبدارانه باشد. البته به هر حال وجود نگاه شخصی فیلمساز در اثر، اجتناب‌ناپذیر است و شاید به همین خاطر چیزی به‌عنوان «بی‌طرفی» در مستند تاریخی نداشته باشیم؛ با این حال لازم است مستندساز در اثرش، «انصاف» را رعایت کند و از تحریف وقایع -به معنای روایت چیزی یا حرفی که سند معتبری بر وقوعش وجود ندارد- بپرهیزد. در عین حال باید تاکید کنم که مستند سینمایی یا تلویزیونی، باید زبانی جذاب در بیان تصویر‌ی‌اش هم داشته باشد. چراکه بدون این ویژگی، فیلم هیچ‌گاه نخواهد توانست با تماشاگرش ارتباط برقرار کند.

عمادی در انتهای سخنانش خبر داد: «هم‌اکنون مستندی به نام «اشغال» (به تهیه‌کنندگی آقای حسام اسلامی) را آماده پخش داریم که در آن به دوران نخست‌وزیری محمدعلی فروغی در سال ۱۳۲۰ پرداخته می‌شود. در این فیلم نیمه‌بلند، از تصاویر آرشیوی سود برده‌ایم.