نظام آموزشی با پرورش «تفکر» فرهنگ را به نسل‌های آینده منتقل می‌کند
گروه اجتماعی ــ عضو هیئت علمی گروه علوم تربیتی دانشگاه بوعلی سینا بیان کرد: نسل‌های آینده می‌توانند با تکیه بر تفکر و تعقل، فرهنگ و داشته‌های خود را «پالایش» کرده و با کاستن از نقاط ضعف و افزودن به نقاط قوت، آن را «والایش» کند و استعلا بخشند.
فرامرز محمدیپویا، عضو هیئت علمی گروه علوم تربیتی دانشگاه بوعلی سینا، در گفت‌و‌گو با ایکنا از همدان، اظهار کرد: آیات بسیاری از قرآن کریم و همچنین روایات و احادیث بسیاری از ائمه اطهار(ع) اشاره به تربیت اسلامی دارد به گونه‌ای که پیامبر اکرم(ص) می‌فرمایند «یک ساعت تفکر ارزشمندتر از هفتاد سال عبادت بدون تفکر است».
وی با بیان به اینکه در اسلام روایات بسیاری بر تفکر اشاره دارد، افزود: امام جعفر صادق(ع) می‌فرمایند «نحن ابناء الدلیل؛ ما فرزندان دلیل هستیم» این بدان معنا است که هر سخن و صحبتی از ائمه اطهار(ع) از دلیلی محکم سرچشمه می‌گیرد که ناشی از تفکر و تعقل است.
محمدیپویا اضافه کرد: امام محمد‌باقر(ع) نیز از مردم می‌خواهد که با مستند و دلیل برگرفته از قرآن، احادیث و روایات را از ائمه اطهار(ع) قبول کنند و این به آن معنا است که تکیه‌گاه و عقبه امامت و ولایت ما تفکر و استنادات قرآنی است.
این مدرس دانشگاه با بیان اینکه اصول دین اسلام تحقیقی است نه تقلیدی، مجدداً بر تفکر و تعقل تکیه کرده و ادامه داد: آیات مختلفی از قرآن کریم نیز اشاره به تربیت اسلامی دارد و خداوند متعال نیز آن ایمانی را از انسان می‌پذیرد که سرشار از تفکر، معرفت و شناخت باشد.
نظام آموزشی ایران در پرورش تفکر سردمدار کل دنیا باشد
وی ابراز کرد: آنچه که در نظام‌های آموزشی بیشتر کشورهای دنیای حاضر غالب است، پراگماتیسم یا عمل‌گرایی است به گونه‌ای که در آن، منفعت معیار انتخاب است، به عبارتی آن چیزی که در عمل برای شخص فایده بیشتری داشته باشد انتخاب می‌شود.
محمدیپویا با اشاره به اینکه اسلام مخالف با عمل‌گرایی نیست اما اولویت منفعت‌طلبی و تاجرمآبانگی نسبت به اخلاق را نفی می‌کند، عنوان کرد: توجه اسلام به تفکر است، تفکری که به خیر، منفعت و سعادت آدمی در دنیا و آخرت بینجامد.
این مدرس دانشگاه با بیان اینکه نظام آموزشی کشور ما آنگونه که باید به پرورش تفکر در فراگیران نمی‌انجامد و تأکید بر حفظیات آفتی است برای نظام آموزشی کشور عنوان کرد: دانش‌آموزی که در ایران موفق به دریافت مدرک دیپلم می‌شود، 13 هزار و 900 ساعت در نظام آموزشی کشور درس می‌خواند، در حالی که میانگین دنیا برای کسب این مدرک 9 هزار ساعت است.
وی ابراز کرد: آمار و ارقام نشان می‌دهد تعداد ساعات آموزشی در ایران حدود 55 درصد از میانگین دنیا بالاتر است، بنابراین باید میزان توانایی تفکر محصولات نظام آموزشی، یعنی فارغ‌التحصیلان آن نیز حدود 55 درصد از میانگین جهانی بالاتر باشد.
محمدیپویا با بیان اینکه نظام آموزشی و تربیتی کشور آنگونه که باید مبتنی بر تفکر و تعقل باشد نیست، یادآور شد: علت مقوله‌ای با نام «تقلب» در دانش‌آموزان و دانشجویان، هر چند به تعداد کم و حضور کنترل گرانه مراقبان در زمان برگزاری امتحان نشان از ضعف نظام آموزشی و همچنین تا حدودی استاد و معلم دارد.
وی گفت: چرا که آنگونه که باید نتوانسته فراگیران را با تکیه بر تفکر و تأمل پرورش دهد تا دیگر شاگرد او وابسته به پیاده کردن چند خط محفوظات بروی برگه،(آن هم با برداشت از محفوظات درج شده در برگه بغل دستی) نباشد.
محمدیپویا افزود: اگر فرایند آموزش مبتنی بر پرورش تفکر باشد، متقابلاً سؤالی که در امتحان طرح می‌شود نیز به همان صورت خواهد بود و لاجرم هیچ دانش‌آموز یا دانشجویی قلباً خود راضی به انجام تقلب در امتحان نخواهد شد.
این مدرس دانشگاه بیان کرد: این صحبت‌ها بدان معنا نیست که نظام‌های آموزشی دنیا مهد تفکر هستند و نظام آموزشی ما بی‌بهره از آن، اما از آنجا که مبانی آموزشی ما مبتنی بر تربیت اسلامی است و در اسلام بر اهمیت تفکر، بسیار تأکید شده است، لذا قاعدتاً چنانچه داعیه تربیت اسلامی داریم، نظام آموزشی ما باید در پرورش تفکر سردمدار کل دنیا باشد.
وی بیان کرد: کشور ایران از بنیه عظیم و محکمی به نام تربیت اسلامی برخوردار است که منشأ گرفته از منبع الهی و آُسمانی یعنی قرآن کریم و احادیث و روایات معصومین است، حال با وجود چنین منابع عظیمی می‌توان آموزش و پرورشی داشت که سرشار از تفکر، تعقل، خلاقیت و خیر دنیا و آخرت باشد.
دستیابی به حیات طیبه
محمدیپویا عنوان کرد: هدف از تصویب «سند تحول بنیادین آموزش و پرورش» در سال 90، دستیابی دانش‌آموزان به مراتبی از حیات طیبه است حیاتی که باعث سلامت جسمی و روحی فرزندان ما و سعادت دنیا و اخرت او شود.
این مدرس دانشگاه با اشاره به اینکه این سند باید پس از 5 سال مورد بازبینی قرار می‌گرفت بیان کرد: متأسفانه این مهم به دلایل مختلف از جمله آماده نبودن زیرنظام‌های سند تحول، اجرایی نشد که امید است در آینده بازبینی‌های لازم در این راستا صورت گیرد.
محمدیپویا با بیان اینکه اجرای «سند اسلامی شدن دانشگاه» و تأکید بر «علوم انسانی اسلامی» نیز از تأکیدات مقام معظم رهبری است، اظهار کرد: موانعی بر سر اسلامی شدن علوم دانشگاهی وجود دارد که برخی از آن موانع فکری و برخی دیگر ضعف هماهنگی لازم بین دستگاه‌های متولی در اجرای این سند و بند‌های آن است.
این مدرس دانشگاه گفت: این نکته را نیز نباید فراموش کرد که تنها وزارت علوم، وظیفه اسلامی شدن علوم را برعهده ندارد بلکه حضور نهاد‌های دیگری همچون وزارت فرهنگ و ارشاد، شورای عالی انقلاب فرهنگی و همچنین تأمین بودجه لازم برای اجرایی شدن این سند الزامی است.
وی با بیان اینکه دو دیدگاه حداقلی و حداکثری بر اسلامی شدن دروس دانشگاهی وارد است، عنوان کرد: برخی بر این باوردند که اسلامی شدن دانشگاه‌ها بدان معنا است که منابع غربی در همه علوم به طور کامل کنار گذاشته شود در حالی که اسلامی شدن علوم دانشگاهی به معنای استفاده از علوم غرب اما منطبق بر چارچوب و مبانی دینی و اسلامی است.
این مدرس دانشگاه با اشاره به اینکه اسلامی شدن به معنای بستن در‌های کشور به روی علم غرب نیست، اظهار کرد: اسلام هیچ مخالفتی با تکنولوژی و علم غربی در راستای سعادت بشر ندارد آنچه مهم است نحوه استفاده ازاین تکنولوژی است.
پرورش تفکر
وی گفت: متأسفانه علوم انسانی ما آنگونه که باید اسلامی نیست چراکه منابع مورد تدریس در دانشگاه‌ها تا حد زیادی ترجمه منابع غربی است در حالی که دانشگاه‌های ما نباید تنها مصرف‌کننده منابع غرب باشند، ناگفته نماند که ما در کشور خود نظریه‌پردازان توانمندی در حوزه علوم انسانی داریم که منابعی از آنها در دانشگاه‌های کشور و نیز برخی کشورهای دیگر مورد قبول واقع شده است.
این مدرس دانشگاه خاطرنشان کرد: در بسیاری از کشورهای غربی، علوم انسانی، مورد توجه آحاد نهادها به ویژه دانشگاهیان و دولت مردان است چرا که جایگاه ویژه فارغ‌التحصیلان این علوم را در توسعه کشور خود دریافته‌اند.
محمدیپویا با بیان اینکه تمام علوم برای سعادت بشر الزامی است، گفت: از آنجا که نتیجه و محصول علوم انسانی مانند سایر علوم سریع‌الوصول و قابل عینیت نیست، نباید علوم انسانی مهجور شود.
وی ابراز کرد: افزون بر جایگاه ویژه و قابل احترام علوم پایه، مهندسی، پزشکی و ... که لازمه زندگی بشر است، جایگاه علوم انسانی ویژه و شاخص است چرا که بیشتر از سایر علوم با مقوله‌هایی مانند فرهنگ و سنت و تاریخ و ... سروکار دارد و چنین مقوله‌هایی در علوم انسانی پررنگ‌تر از سایر علوم است.
وی افزود: نظام آموزشی با پرورش تفکر، می‌تواند فرهنگ یک نسل را به نسل بعدی منتفل کند، با تحقق این مهم نسل‌های آینده می‌توانند با تکیه بر تفکر و تعقل، فرهنگ و داشته‌های خود را «پالایش» کرده و با کاستن از نقاط ضعف و افزودن به نقاط قوت، آن را «والایش» کند و استعلا بخشند.
محمدیپویا ابراز کرد: در این بین نقش مهم دانشگاه فرهنگیان به عنوان یک مرکز علمی مهم در کشور جهت تربیت معلمان این مرز و بوم را نباید از قلم انداخت، دانشگاه فرهنگیان با تربیت معلمانی سرشار از تفکر و خلاقیت، می-تواند نظام آموزش و پرورش و آموزش عالی را تا حدود زیادی از آسیب‌های کم‌رنگ بودن تفکر، واکسینه کند، چرا که معلمی می‌تواند به پرورش تفکر بپردازد که خود سرشار از روحیه تفکر و اندیشه و نقد و خلاقیت باشد.
انتهای پیام
