روآوردن به غرب مهمترین مشکل در نظریه‌پردزای فرهنگی است/ آسیب‌های کج‌فهمی در ترجمه قرآن
گروه فرهنگی ــ عضو هیئت علمی دانگشاه امام صادق با بیان اینکه روآوردن به نظریات غربی در فرهنگ از مشکلات اصلی است گفت: برخی از کج فهمی‌ها در ترجمه قرآن موجب می‌شود متوجه بار فرهنگی مسائل نشویم و این نقص از سوی ماست.
به گزارش ایکنا از قم، دو نشست علمی به طور جداگانه با هدف تبیین «چیستی فرهنگ و بررسی مقوله فرهنگ از نظر علوم مختلف» همچنین «روش‌شناسی تفسیر فرهنگی قرآن کریم» امروز 21 اردیبهشت‌ماه با همکاری دفتر تبلیغات اسلامی، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و دانشگاه باقرالعلوم و گروه مطالعات فرهنگ تمدنی در سالن علامه طباطبایی مرکز همایش‌های غدیر قم برگزار شد.
در این نشست علمی احمد پاکتچی در ارتباط با روش‌شناسی تفسیر فرهنگی قرآن، ضمن بیان اینکه تفسیر فرهنگی قرآن کریم یکی از روش‌های مهم تفسیر آن به شمار می‌رود، گفت: در این روش، تفسیر قرآن کریم به گونه‌ای انجام می‌شود که در آن تاثیری که در فرهنگ جامعه دارد مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.
وی با تاکید بر اینکه قرآن کریم کتابی جامع و کامل و برای همه دوران‌های تاریخی است و اثر بسیار زیادی بر روی فرهنگ دارد، بیان کرد: با کمک علوم انسان شناسی، انسان‌شناسی فرهنگی و علوم اجتماعی می‌توان روش‌شناسی تفسیر فرهنگی این کتاب آسمانی را ارزیابی کرد.
استاد حوزه و دانشگاه با بیان اینکه 80 سال سابقه روش‌های شکل گرفته در مطالعه فرهنگ‌شناسی سابقه کمی نیست، گفت: با استناد بر علم ترجمه شناسی می‌توان در باب روش ناسی تفسیر فرهنگی قرآن ورود پیدا کرد.
وی با بیان اینکه مسائل فرهنگی در قرآن کریم بسیار حائز اهمیت است و قرآن کریم قصد متعالی کردن فرهنگ انسان‌ها را دارد ادامه داد: قرآن کریم، نیازها را به خوبی می‌شناسد و با نشان دادن فرهنگ‌های مختلف در طول تاریخ، یک فرهنگ متعالی را معرفی می‌کند.
وی یادآور شد: با مطالعه دقیق تفسیر فرهنگی قرآن کریم، بسیاری از موضوعاتی که در قرآن کریم وجود دارد و در نگاه اول به نظر می‌رسد که برای دوران ما نبوده است، روشن، شفاف و کاربردی می‌شود.
استاد دانشگاه امام صادق(ع) با اشاره به اینکه قرآن کریم با لسان قوم صحبت کرده است و فرهنگ‌های مختلفی را به ما معرفی می‌کند، بیان کرد: در تفسیر ابتدا متن مرجع‌یابی می‌شود و سپس مرجع را با متن مطابقت می‌دهیم و نیز در متن و مرجع یابی قرآن کریم قواعدی را استخراج می‌کنیم که در زندگی امروز ما اثر گذار است و فقظ مربوط به یک دوران خاص نیست.
پاکتچی گفت: برخی از کج فهمی‌ها در ترجمه قرآن به زبان دیگر سبب می‌شود، متوجه بار فرهنگی مسائل نشویم و در واقع ما زبان فرهنگ را متوجه نمی‌شویم و این نقص از سوی ماست.
همچنین پاکتچی در نشست علمی با موضوع «نظریه فرهنگ» بیان کرد: رابطه بین علم و نظریه فرهنگ به دو شکل اتفاق می‌افتد؛ حرکت از نظام دانش به فرهنگ و حرکت از فرهنگ به نظام دانش دو حالت رابطه بین علم و فرهنگ است که هر دو حالت با یکدیگر متفاوت است.
وی فزود: برخی فیلسوفان بزرگ درگیر نظریه فرهنگ نشدند اما در مقابل برخی فیلسوفان به اعتقاد خود به سمت دانشی جدید حرکت کردند و در ادامه مسیر درگیر نظریه فرهنگ شدند و گروهی دیگر فیلسوفان تاریخ هستند که به این نظریه پرداختند و گروهی دیگری از فیلسوفان به دنبال رفتارشناسی اجتماعی هستند و فلسفه رفتار اجتماعی انسان‌ها را ارائه می‌دهند.
پاکتچی با اشاره به اینکه «جو گرفتن انسان‌ها» نمونه‌ای از رفتار اجتماعی آن‌هاست، گفت: یعنی فرد رفتاری را از خود ساتع می‌کند که در چارچوب شناخت ما از فرد این رفتار قابل انتظار نیست و اینکه در زمینه فلسفی کردن چنین رفتارهایی فیلسوفان تحقیقات لازم را انجام و نظریه ارائه دادند.
زندگی زیستی با زندگی فرهنگی در تضاد نیست
وی با اشاره به اینکه رویکرد زیست شناختی به فرهنگ را می‌توان در حوزه مباحث فلسفی قرار داد، ادامه داد: غالبا زندگی زیستی را در تقابل با زندگی فرهنگی قرار می‌دهیم یعنی فکر می‌کنیم که برخی مسائل مانند خوردن، خوابیدن و آشامیدن و.. حاصل نیازهای زیستی ما است و به مثابه حیوان بودن این کارها را انجام می‌دهیم.
پاکتچی با اشاره به اینکه برخی نظریه‌پردازان به جای گسست قائل به پیوست بین زندگی زیستی و زندگی فرهنگی هستند و اعتقاد دارند که پیوند میان این دو را باید مورد مطالعه قرار داد، گفت: همه موارد ذکر شده نشان می‌دهد که یک فیلسوف، زیست شناس و رفتارشناس اجتماعی از علم به سمت فرهنگ حرکت کرده است اما نیمی از نظریه‌هایی که در حوزه فرهنگ وجود دارد افرادی هستند که از فرهنگ به سمت علم خود حرکت کردند.
عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) با اشاره به رویکرد منطقه‌ای به فرهنگ که مبحث جدیدی به شمار می‌رود، بیان کرد: با مطالعه روی نظریه فرهنگ به من اثبات شد اینکه فرد اهل چه منطقه‌ای است در نظریه فرهنگ او تاثیر می‌گذارد.
وی اظهار کرد: مشکل اصلی در حوزه نظریه فرهنگ که کمتر توانستیم با آن ارتباط برقرار کنیم این است که عموم نظریه‌هایی که به سراغ آنها رفتیم غربی بوده و این نکته بسیار مهم است که بدانیم نظریه فرهنگ مانند علوم پزشکی و... نیست که مکان در آن بی تاثیر باشد؛ نظریه‌های فرهنگ که از نقاط مختلف جهان برآمده با یکدیگر تفاوت دارند و ما باید جای خود را در این جغرافیا پیدا کنیم.
پاکتچی با بیان اینکه پیدا کردن خودمان در جغرافیا به معنی مطالعه نکردن نظریه‌های غربی نیست بلکه باید دید خود را گسترش دهیم و با نگاه‌های دیگر نیز آشنا شویم، گفت: نظریه‌های فرهنگ در روسیه و اروپای شرقی کمتر مورد توجه قرار گرفته‌است که ممکن است به دلیل مشکل زبان به سراغ آنها نرفتند اما باید بدانیم که به فرهنگ ما نزدیک‌تر و لذا حائر اهمیت است.
وی افزود: در برخی از کشورها مانند اسپانیا و پرتغال در تعاریف مربوط به فرهنگ، قرابت‌ها و نزدیکی خاصی بین آنها و ایران می‌دانیم و در برخی از کشورها مانند خاور دور و جهان عرب و عثمانی و ترکیه، نظریه‌های ارزشمندی در تعریف فرهنگ وجود دارد.
عرف عام جامعه با فرهنگ تغییر می‌کند
عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق با اشاره به اینکه فرهنگ علاوه بر قابل انتقال بودن، آموزش دادنی و آموختنی نیز هست، بیان کرد: عرف عام جامعه را با فرهنگ‌های دیگر می‌توان تغییر داد؛ در برخی از کشورها مانند هندوستان عرف عام همچنان وجود دارد اما در ایران شاهد دوگانگی در فرهنگ هستیم.
وی با اشاره به اینکه در این دوگانگی به دنبال فرهنگ جدید و مدرن هستیم و هم فرهنگ سنتی را حمل می‌کنیم، اظهار کرد: از ویژگی‌های مهم فرهنگ این است که طبقه‌بندی می‌شود و با مفصل‌بندی می‌توان به افکار مخاطب نظم دهد زیرا می‌دانیم که در حوزه تغییر فرهنگ باید در ابتدا انسانی متعادل‌تر شکل بگیرد.
در پایان نشست علمی حجت‌الاسلام حبیب بابایی دبیر علمی نشست با اشاره به برگزاری سلسله نشست‌های سه ساله با موضوع قرآن و تمدن در چندسال اخیر، بیان کرد: مجموعه‌ای علمی از برگزاری این نشست‌ها به عنوان پروژه‌ای علمی و پژوهشی گردآوری شده است که یکم خرداد ماه مصادف با 16 ماه مبارک رمضان، این اثر به عنوان فاز نخست رونمایی می‌شود.
انتهای پیام
