بررسی نقش فقه در تکوین هویت تشیع امامی در جدیدترین شماره «قبسات»

به گزارش ایکنا؛ بیست و چهارمین شماره فصلنامه علمی پژوهشی «قبسات» به صاحب‌امتیازی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و مدیرمسئولی حجت‌الاسلام رشاد منتشر شد.

عناوین مقالات این شماره بدین قرار است: «نقش علم الهی در آفرینش جهان»، «صناعات خمس ارسطویی و روش‌های دعوت قرآنی»، «نقش فقه در تکوین هویت تشیع امامی»، «‌رویکرد انتقادی به حصر اخلاق در تعریف فضیلت‌گرایانه»، «بررسی رویکردهای کلامی مکتب اصفهان در عصر صفوی»، «مقایسه مبانی فلسفی و روش‌‌شناختی خواجه نصیرطوسی وصدرالمتالهین شیرازی در اثبات واجب تعالی»، «مبانی زیبایی‌شناسی از منظر علامه جعفری» و «تفسیر عرفانی از دیدگاه امام خمینی(ره)».

روش‌های دعوت قرآنی

در چکیده مقاله «صناعات خمس ارسطویی و روش‌های دعوت قرآنی» می‌خوانیم: «سه تا از صناعات پنج‎گانه ارسطویی برهان، خطابه و جدل است. ارسطو و منطق‌دانان مسلمان به‎دقت و تفصیل آنها را از لحاظ ماده و صورت و هدف و نتیجه بیان نموده‌اند. روش‎های دعوت قرآنی در سوره نحل به‎ترتیب چنین آمده است: حکمت، موعظه حسنه و جدال احسن. معنای این سه کلمه هم با تحقیق در عرف قرآن آشکار است. برخی منطق‌دانان و بعضی از مفسران مسلمان سه روش یادشده را با سه فن ارسطویی منطبق دانسته‌اند. بعضی این روش‎ها و آن سه فن را کاملاً یکی محسوب کرده‌اند و بعضی- خصوصاً با نظر به قید حسنه‏بودن موعظه و احسن‌بودن جدل– به انطباق جزئی قائل شده‌اند. در این مقاله دیدگاه منطق‌دانان و مفسران یادشده بعد از گزارش مورد سنجش و ارزیابی قرار گرفته‌اند و حاصل این سنجش و ارزیابی چنین است که حکمت مبتنی بر برهان است؛ یعنی سخن حق مطابق با واقع است، ولی نه اینکه هر سخن حق مطابق با واقعیت حکمت است و جدل احسن با جدل ارسطویی انطباق جزئی دارد و موعظة حسنه را با خطابه هیچ نسبتی نیست.»

نقش فقه در تکوین هویت تشیع امامی

در طلیعه مقاله «نقش فقه در تکوین هویت تشیع امامی» آمده است: «هویت مقوله‌ای است که امروزه در علوم اجتماعی اهمیت فراوان دارد و از ابعاد مختلف مورد پژوهش قرار می‌گیرد. یکی از ابعاد آن، هویت دینی است که فقه، قانون رفتارهای آن است. در باره نقش فقه در هویت شیعه امامیه، با سه دیدگاه روبه رو هستیم: برخی پژوهشگران، با نادیده گرفتن بُعد فقهی تلاش کرده‌اند بعد عرفانی شیعه امامیه را برجسته نموده و به نوعی هویت شیعه را با تصوف پیوند بزنند. برخی دیگر مانند ابن تیمیه با آن که نقش فقه امامیه در شکل‌گیری هویت شیعه را می‌پذیرد، اما مشروعیت آن را انکار کرده. بنیان تشیع را برکفر و نفاق و ساخته فردی یهودی معرفی می‌کند. نظریه مختار در این پژوهش، که دیدگاه رسمی امامیه است و برخی از شیعه‌پژوهان غربی نیز کمابیش به آن اذعان دارند، آن است که: از آغاز شکل گیری شیعه، احکام شرعی و چگونگی استنباط آن و مراجع صلاحیت‌دار برای آن نقش پررنگی در هویت شیعه داشته است. روایات تقیه، احادیثی که انحرافات و بدعت های فقهی پدید آمده پس از عصر رسول خدا‌(ص) را گزارش می‌کند و نیز برخی گزارش‌های تاریخی از شواهد صدق این مدعاست.»

انتهای پیام