سینمای ما درباره حضرت محمد(ص) چه کرده است

سعید مستغاثی، کارشناس و مدرس سینما، در گفت‌‌و‌گو با ایکنا با بیان اینکه سینمای فعلی ما اندیشه‌ها و اصول خود را از غرب وام گرفته است، اظهار کرد: سینمایی که هم‌اکنون شاهدش هستیم، به‌گونه‌ای عمل نمی‌کند که بتوان از آن توقع فیلمسازی در حوزه تاریخ اسلام را داشت. چنین رویکردی قادر نیست محلی برای تولیداتی باشد که در آنها شخصیت حضرت رسول(ص) محور است.

وی افزود: در تولیدات سالیانه سینمای ایران جز چهار یا پنج اثر، دیگر هیچ اثر دینی و انقلابی وجود ندارد. در حقیقت اکثر تولیداتی که این روزها روی پرده سینما شاهد آن هستیم هیچ ربطی به فرهنگ انقلاب و اسلام ندارد. دلیل این اتفاق نیز کاملاً روشن است و آن هم خاستگاه این سینماست که جایی غیر از ایران است؛ جایی‌که در آن زیر سؤال بردن مضامین دینی و ملی، اصل است.

مدیران فرهنگی درک درستی از حیطه کارشان ندارند

این کارشناس سینما معتقد است برخی مسئولان سینمایی هستند که سعی کرد‌‌ه‌اند در راستای آرمان‌های انقلاب حرکت کند، اما به دلیل نداشتن درک لازم، نتوانستند به موفقیت‌های موردنظر دست یابد و در چنین شرایطی هر ساله چند فیلم تولید می‌شود که در آن آرمان‌های انقلاب و موضوعات دینی و قرآنی مد نظر قرار می‌گیرند، اما تعداد این دست تولیدات به اندازه‌ای اندک است که قادر نیستند جریان‌سازی داشته باشند.

کارگردان مستند آخرالزمانی «راز آرماگدون» به رویه ضد اسلامی سینما در چهار دهه گذشته در سینما نیز اشاره و تصریح کرد: این امر به آدم‌ها ربطی ندارد، بلکه نشئت گرفته از فضایی است که در 180 سال گذشته بر فضای فرهنگی این کشور حاکم بوده، البته با پیروزی انقلاب اسلامی این امید می‌رفت که قدم‌هایی در جهت اصلاح این فضا برداشته شود، اما متأسفانه این اتفاق رخ نداد و سینما باز هم به راه گذشته خود ادامه داد.

فیلمساز ارزشی به سینماگر ایدئولوژیک متهم است

مستغاثی تأکید کرد: فضای موجود در حوزه فرهنگ و سینما به‌اندازه‌ای مسموم شده که اگر فیلمسازی خواسته به سمت موضوعات اسلامی و انقلابی رود به ایدِِئولوژیک و حکومتی بودن متهم می‌شود؛ به عنوان مثال در سال 65 و در همان زمانی‌که عملیات کربلای 5 انجام می‌شد از حدود 80 فیلم تولیدی، تنها 12 یا 13 فیلم به دفاع مقدس توجه داشت. وضعیت پیش آمده در شرایطی بود که حضرت امام(ره) بارها تأکید کرده بودند همه چیز باید در اختیار دفاع مقدس باشد. در مقایسه با سینمای غرب در وضعیتی مشابه؛ در زمان جنگ جهانی دوم کل کمپانی‌های فیلمسازی انگلیس در اختیار جنگ بود و تقریباً کلیت آثار به موضوعات مربوط به نبرد نیروهای انگلیسی با نازی‌ها توجه داشت. این رویکرد را مقایسه کنید با عملکردی که ما در هشت سال دفاع مقدس داشتیم.

این مولف سینمایی در پاسخ به این سوال که جدا از دلایل اعتقادی، چرا ما از ظرفیت‌های سینمایی فیلم‌هایی با محوریت صدر اسلام برای تولیدات تماشاگر‌پسند استفاده نبردیم؟ چنین توضیح داد: جامعه مسلمان با جامعه اسلامی تفاوت دارد. ما قبل از انقلاب هم مسلمان بودیم، ولی قواعد اسلامی حاکم نبود. جامعه اسلامی به جایی می‌گویند که قواعد اسلامی در آن حاکم باشد و مردم زیست و سبک زندگی اسلامی داشته باشند، ولی این اتفاق اکنون نیز رخ نداده است. این نکته را مقام معظم رهبری بارها مد نظر قرار داده‌اند و بیان کرد‌ه‌اند یک نوع سکولاریسم مختلف در بین تمامی آدم‌ها جریان دارد. برای همین وقتی از خانه بیرون می‌آیم دین را در خانه‌هایمان جا می‌گذاریم و آن را پشت میزهای کارمان نمی‌آوریم. این امر نیز همانگونه که گفتم منوط به قشر خاصی نیست، بلکه از مسئولان گرفته تا فیلمسازان و اساتید دانشگاه نیز از چنین مشکلی رنج می‌برند.

مجیدی را برای ساخت محمد رسول الله منزوی کردند

وی اضافه کرد: وقتی فیلم «محمد رسول الله» ساخته شد هجمه‌های مختلفی به کارگردان وارد شد که پول کلان گرفته تا چنین فیلمی بسازد، حتی در همان ایام اکران، من در تلویزیون درباره این حرف زدم و گروهی که مخالف این فیلم بودند گفتند، چون مجیدی نتوانسته فیلم اجتماعی بسازد به تاریخ تبعید شده است! پس این فیلمساز در سینما ایزوله شد و دوران انزوایی را طی کرد. اگر حمایت‌های مقام معظمی رهبری از فیلم نبود، هیچگاه فضای کلی سینما اجازه نمی‌داد تا فیلمی با محوریت پیامبر(ص) تولید شود، والا همانگونه که جلوی فیلم‌هایی با محوریت ابا عبدالله(ع) را گرفتند، این اثر هم هیچگاه به خط تولید نمی‌رسید. جالب اینجاست برای جلوگیری از چنین تولیداتی برخی مواقع دلایل دینی آورده می‌شود.

این داور جشنواره فیلم فجر گفت: پایه و اساس سینمای فعلی بر پایه تفکر هنر برای هنر بنا شده است، اما در همین حوزه نیز ما موفق عمل نکرده‌ایم، چون در غرب که ادعای چنین تفکری را دارد نزدیک به 200 فیلم درباره حضرت مسیح(ع) تولید شده است، ولی ما تنها یک فیلم با محوریت حضرت رسول(ص) داریم، چون آنها در ظاهر شعار هنر برای هنر را می‌دهند ولی ایدئولوژیک عمل می‌کنند. وضعیت موجود یک نوع هجمه و استیصال فرهنگی است که بر هنر حاکم شده است، هرچند این معضل در دیگر بخش‌های جامعه هم دیده می‌شود. برای مثال به ما می‌گویند شما حق داشتن انرژی صلح آمیز هسته‌ای را ندارید یا اینکه نباید در منطقه حضور داشته باشد و این مسائل تنها در اختیار ماست.

وی در پایان تصریح کرد: اگر سینمای غرب بیش از 200 فیلم درباره مسیح(ع) ساخته ما هم باید در این چهل سال تعداد بیشتری فیلم تولید می‌کردیم، چون این ظرفیت را داشتیم، البته جدا از وجود قدسی حضرت رسول(ص)، درباره صحابی و ائمه هم می‌توان فیلم‌ها و سریال‌های متعددی را تولید کرد که بازخوردهای فراوانی برای جهان اسلام دارم. در خاتمه باید تأکید کنم هنوز هم می‌توان شروع کرد، به شرطی‌که حوزه‌های علمیه و سینما به هم نزدیک شوند تا به واسطه این امر همان فضای کلی که از آن حرف زدم، اصلاح شود تا شرایط برای تولید فیلم‌های اسلامی مهیا باشد.

گفت‌و‌گو از داود کنشلو