نگاهی به «ساخت‌گشایی عقلانیت اسلامی»
گروه ادب ــ کتاب «ساخت‌گشایی عقلانیت اسلامی» به قلم حامد علی‌اکبرزاده و به همت نشر کتاب طه راهی بازار نشر شد.
به گزارش خبرنگار ایکنا؛ کتاب «ساخت‌گشایی عقلانیت اسلامی» نوشته حامد علی‌اکبرزاده به همت نشر کتاب طه روانه بازار نشر شد. این کتاب شامل چهار فصل با عناوین درآمد، مبادی روش‌شناختی، نقد عقل(عقلانیت) عربی و نقد عقل(عقلانیت) اسلامی تدوین شده است.
در فصل نخست با پرداختن به نومعتزله و سودای بازخوانی سنت اسلامی، جریان اعتزال نو در شبه قاره هند، جهان عرب و ایران را مورد بررسی قرار داده و مبانی فکری آن‌ها را مورد بحث قرار داده است، عقل‌محوری در فهم دین، علم‌گرایی در تفسیر متون دینی، قرائت تاریخی از دین و سکولاریسم از مباحث مهمی است که در مبانی فکری نومعتزله مورد توجه قرار گرفته است. در این فصل که به دو طرح فکری از دو اندیشمند مسلمان یعنی محمد عابد الجابری و محمد ارکون پرداخته به زندگینامه آن‌ها نیز اشاره‌ای داشته است.
در فصل دوم، نویسنده ابتدا به اندیشه‌های جابری و نگاه انتقادی به قرائت‌های پیشین از اندیشه عربی مانند قرائت سلفی، لیبرال و چپ‌گرایانه (مارکسیستی) پرداخته و سپس ارکون و نگاه انتقادی به رویکرد‌های پیشین در اسلام‌شناسی مانند گفتمان ایمانی – الاهیاتی، شرق‌شناسی، اسلام‌شناسی کلاسیک و اسلام‌شناسی تطبیقی – کاربردی مورد بررسی قرار گرفته است. ساختارگرایی، پسا ساختارگرایی، هرمنوتیک، تاریخی‌نگری نوین، گسست معرفت‌شناختی نیز با توجه به دیدگاه‌های دو اندیشمند مسلمان تبیین شده است.
«نقد عقل عربی» عنوان فصل سوم را دربرمی‌گیرد که به مباحثی مانند ساختار و خاستگاه فرهنگی عقل عربی، تمایز عقل در فرهنگ عربی با سایر فرهنگ‌ها، سیر تکوین عقل عربی و برجستگی عصر تدوین، بر سازنده‌های عقل عربی، تکوین سه نظام معرفتی در عقل عربی، جدال نظام‌های معرفتی سه‌گانه، چالش‌های عقل عربی از جمله التقاط معرفتی، استعفای عقل، غلبه سیاست بر اندیشه و ناتوانی در بازتولید اندیشه و راه برون‌رفت از وضع موجود، عقل سیاسی عربی، عقل اخلاقی عربی و تمایز اخلاق و ادب پرداخته است.
در فصل چهارم نیز عقل اسلامی و ضرورت نقد آن، دوره‌های عقل اسلامی و عقل‌های رقیب و غلبه عقل ارتدوکسی تبیین شده و سپس به ویژگی‌های عقل کلاسیک اسلامی اشاره و درباره آن‌ها بحث شده است که در این راستا ویژگی‌هایی مانند سلطه‌طلبی، فقه‌زدگی، محدودیت و انعطاف‌پذیری، سنت‌محوری و فراتاریخی بودن بررسی شده است.
در بررسی چالش‌های عقل اسلامی نیز کثرت نااندیشیده‌ها و اندیشه‌ناپذیرها، آگاهی‌های اسطوره‌ای و خرافی، دگماتیسم و بنیادگرایی، سلطه فقها و ناتوانی زبان عربی تبیین شده و در پایان راهبرد‌های بازخوانی سنت اسلامی مورد توجه قرار گرفته است.
در بخشی از مقدمه این کتاب می‌خوانیم: ساخت‌گشایی، رویکردی فلسفی است که در هر امر ثابتی تردید می‌کند. به تعبیر دریدا، مبدع فلسفه ساخت‌گشایی، این رویکرد یک زلزله عظیم است؛ لرزشی فراگیر که هیچ چیز نمی‌تواند آرامَش کند. ساخت‌گشایی به هر جایی سرک می‌کشد و قلمرو حضور خود را به فلسفه محدود نکرده است. همان‌قدر که در فلسفه حضور دارد در حوزه ادبیات، نقد ادبی، جامعه‌شناسی، انسان‌شناسی، روان‌شناسی و دین نیز ورود می‌کند و هر آنچه به ظاهر صلب، ثابت و نامتغیر است را به چالش می‌کشد.
یادآور می‌شود، کتاب «ساخت‌گشایی عقلانیت اسلامی» با بررسی آرای محمد عابدالجابری و محمد ارکون و نوشته حامد علی‌اکبرزاده به همت نشر کتاب طه در ۳۱۲ صفحه و با بهای ۵۳ هزار تومان منتشر شده است.
انتهای پیام
