زجرکش کردن مجرم براساس فقه ممنوع است/ لزوم تفکیک معترض از محارب

حجت‌الاسلام والمسلمین کاظم قاضی‌زاده، استاد سطح عالی حوزه علمیه، در گفت‌وگو با ایکنا؛ با اشاره به انتشار تقطیع شده سخنان استاد بهرام‌پور در فضای مجازی در استناد به آیه 33 سوره مبارکه مائده «إِنَّمَا جَزَاءُ الَّذِينَ يُحَارِبُونَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ يَسْعَوْنَ فِي الْأَرْضِ فَسَادًا أَنْ يُقَتَّلُوا أَوْ يُصَلَّبُوا أَوْ تُقَطَّعَ أَيْدِيهِمْ وَ أَرْجُلُهُمْ مِنْ خِلَافٍ أَوْ يُنْفَوْا مِنَ الْأَرْضِ» گفت: مجازات قتل برای محاربین امری قطعی و مطابق با آیات و روایات و احکام شرعی تلقی می‌شود، ولی بحث زجرکش کردن محارب عملی غیرانسانی است.

وی افزود: در هیچ یک از مجازات‌های شرعی، بحث زجرکش کردن را نداریم و قتل صبر در فقه ممنوع شده است؛ از این رو از ابتدا مجازات شدیدی برای برخی جرم‌ها وضع شده، ولی این برداشت و حکم از فقیه صادر نمی‌شود و اگر قتل صبر وجود داشته باشد در اختیار معصوم(ع) است.

رئیس مؤسسه فهیم با پرداختن به محتوای آیه شریفه 33 مائده، تصریح کرد: در این آیه شریفه به چند مجازات محارب خدا و پیامبر(ص) اشاره شده است؛ قتل در زمان پیامبر(ص) با شمشیر انجام می‌شد؛ مجازات دیگر صلیب یا همان به دار آویختن است؛ مجازات سوم تقطیع دست و پا برخلاف یکدیگر است که این قطع کردن براساس نظر فقها به اندازه همان جرم دزدی است؛ یعنی دست از ناحیه کتف قطع نمی‌شود بلکه منحصر به چهار انگشت دست راست و پای چپ است.

استاد سطح عالی فقه حوزه علمیه اضافه کرد: در مورد تبعید یا نفی بلد هم که مجازات چهارم است، اصل آن وجود دارد، ولی آیه شریفه مدت برای آن مشخص نکرده است؛ مثلاً تبعید تا زمانی که فرد بمیرد یا خیر. این مجازات‌ها به تناسب جرمی که محارب و مفسد فی الارض مرتکب شده به اجرا در می‌آید.

قاضی زاده با ذکر اینکه مصداق این آیه شریفه در زمان‌های گذشته کسانی بوده‌اند که به قطاع‌الطریق معروف بودند، تصریح کرد: این افراد در جاده‌ها می‌ایستادند و مردم را غارت می‌کردند و گاهی آنان را با اسلحه سرد و گرم می‌کشتند.

تناسب جرم و مجازات

وی افزود: روایات مرتبط با این بحث مجازات چنین افرادی را متناسب با نوع کارشان تقسیم‌بندی کرده است؛ مثلاً گاهی افرادی بودند که سلاح می‌کشیدند و آدم می‌کشتند و اموال را هم غارت می‌کردند که طبیعتاً شدیدترین مجازات را داشتند؛ گاهی افرادی بودند که اسلحه می‌کشیدند، ولی فقط اموال را غارت می‌کردند و کسی را نمی‌کشتند یا مجروح نمی‌کردند که آن مجازات کمتری داشتند و گاهی اقدام به قطع طریق می‌کردند، ولی موفق نمی‌شدند که آن هم مجازات خودش را دارد.

قاضی‌زاده با بیان اینکه مجازات متناسب با جرم توزیع شده است، اظهار کرد: تبعید برای کسانی است که حداقل جرم را مرتکب شده‌اند و کسانی که فقط اموال مردم را دزدیده‌اند فقط دست و پایشان قطع می‌شود.

تفکیک معترض از محارب

وی با بیان اینکه در حوادث اخیر کشور که بر اثر گرانی بنزین رخ داد باید ابعاد این مسئله را بسنجیم، اظهار کرد: باید در ابتدا میان کسانی که اعتراض سالم کرده‌اند و بدون سلاح سرد و گرم در مسئله دخالت داشته‌اند با دیگران فرق قائل شویم زیرا آنان قطعا مصداق محاربه و سعی در فساد نیستند.

قاضی‌زاده با تأکید بر اینکه تلقی زجرکش کردن مجرم از آیه به دست نمی‌آید، تصریح کرد: در میان افرادی که دست به غارت و جنایت زده‌اند هم تفکیک باید ایجاد شود؛ زیرا برخی افرادی که صرفاً از فضا استفاده کرده و مثلاً از فروشگاهی اجناسی را برده‌اند یا از بانک و ... مالی دزدیده‌اند، حکمشان با کسانی که با اسلحه سرد و گرم وارد مکان‌هایی شده و آن جا را آتش زده‌اند و برنامه‌ریزی داشته‌اند، تفاوت دارد؛ قطعاً گروه دوم محارب هستند و باید مجازات شدید شوند که عده محدودی هم هستند.

زجرکشی نداریم

قاضی‌زاده با اشاره به اینکه اصل کاری که در این روزها به بهانه گرانی بنزین صورت گرفته را زشت و پلیدانه می‌دانیم و آن را محکوم می‌کنیم، ابراز کرد: اعتراض با تخریب، آتش زدن و حمله به پلیس و مردم بی‌دفاع کار زشت و ناپسندی است، ولی با کسانی که به تعبیر مقام معظم رهبری صف خود را از اغتشاشگران جدا کردند، هم نباید برخوردی شبیه این افراد شود. 

وی با تأکید بر اینکه موضوع آیه محاربه و فساد است، بیان کرد: زجرکشی از دید بنده از این آیه برداشت نمی‌شود و فقها هم چنین نظری نداشته‌اند.