هفته‌ای با رنگ و عطر علوم انسانی اسلامی/ حاشیه‌سازی سخنان بهرام‌پور درباره آیه محاربه
گروه حوزه‌های علمیه ــ در هفته‌ای که گذشت رویدادهای مختلفی برگزار شد اما برگزاری افتتاحیه، اختتامیه و کمیسیون‌های تخصصی پنجمین کنگره بین‌المللی علوم انسانی اسلامی از اهمیت بیشتری برخوردار بود؛ البته در اواخر هفته نیز انتشار سخنان ابوالفضل بهرام‌پور، نویسنده تفسیر «نسیم حیات»، پنجم آذرماه در یک برنامه تلویزیونی حاشیه‌ساز شده بود.
به گزارش ایکنا؛ در هفته‌ای که گذشت، شاهد برگزاری نشست‌های علمی مختلف و رویدادهایی در حوزه علمیه و پژوهشگاه‌‌ها بودیم که در ادامه اهم آن‌ها از نظر می‌گذرد:
کنگره علوم انسانی اسلامی
رشاد با بیان اینکه همه این نظریات دارای اشکالاتی هستند که بنده به آن پاسخ داده‌ام افزود: از دید بنده، مناط تمایز علوم از یکدیگر به این موارد ذکر شده نیست بلکه هر علمی، دارای مولفه‌های رکنی مانند مبانی، موضوع، مسائل، منهج و غایت است و آن گاه که این ۵ عنصر در نسبت با هم متناسب و سازگار شدند یک علم شکل می‌گیرد و وقتی این ۵ مولفه متناسب هستند با مولفه‌های علوم دیگر تناسب ندارند و این سبب تمایز علوم می‌شود.
آیت‌الله محمدتقی مصباح یزدی نیز در این مراسم با اشاره به تداوم رهبری انقلاب به دست آیت‌الله خامنه‌ای بعد از رحلت امام گفت: ما به تجربه برایمان ثابت شده که در طول این ۳۰ سال کسی به شایستگی ایشان برای رهبری نداشته‌ایم و حتی گاهی برخی مدعی می‌شوند در طول تاریخ بعد از غیبت کبری رهبری با این ویژگی‌ها در یک منطقه اسلامی سراغ نداریم.
رئیس موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) تصریح کرد: هنوز برای بسیاری از افراد در حوزه و دانشگاه که باید در این حرکت مشارکت جدی داشته باشند هدف اصلی برای آنان روشن نشده است و حرف‌هایی از این سنخ بیان می‌کنند که علم، اسلامی و غیر اسلامی ندارد و باید هدف از این کنگره‌ها و فعالیت‌ها و ضرورت آن برای این افراد تبیین شود.
همایش فلسفه فقه نظام
شامگاه چهارشنبه، ششم آذرماه، همایش ملی فلسفه فقه نظام در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در قم برگزار شد، آیت‌الله ابوالقاسم علیدوست، استاد سطح عالی فقه حوزه علمیه قم، در این همایش با طرح این سؤال که آیا در شریعت (به معنی خاص) ورای هزاران گزاره، ورای مقاصدالشریعة و ورای قواعد و ابرقواعد چیزی به نام نظام و سیستم داریم؟ گفت: نظام به معنای مقاصد و اهداف نهایی شریعت اسلام نیست، چنانچه خود احکام و حتی قواعد و ابرقواعدی مانند استصحاب هم هدف نیست.
این استاد سطح عالی و خارج حوزه با بیان اینکه اگر انگاره نظامات شرعی را قبول کردیم، این سؤال مطرح می‌شود که آیا فقیه باید مستقلاً استنباط کند یا خیر؟ اظهار کرد: برخی معتقدند که در فقه چیزی به نام نظام نداریم، بلکه شارع هزاران فرمان به ما داده، بدون اینکه نظامی وراء این تکالیف داشته باشد؛ از این‌رو وقتی اشاعره همه چیز را منکر می‌شوند جز چند قاعده هیچ وقت نمی‌توانند نظام داشته باشند.
زجزکش کردن محاربان در قرآن
ابوالفضل بهرام‌پور، نویسنده تفسیر «نسیم حیات»، پنجم آذرماه در یک برنامه تلویزیونی درباره برخورد شدید با مخالفان به آیه محاربه استناد کرد که بازتاب‌های زیادی در فضای مجازی به ویژه رسانه‌های تصویری معاند داشت. به همین مناسب خبرگزاری ایکنا در گفتوگو با آیت‌الله محسن غرویان، فقیه و عضو هیئت علمی جامعةالمصطفی(ص) العالمیة و حجت‌الاسلام والمسلمین کاظم قاضی‌زاده، استاد سطح عالی حوزه علمیه، به بررسی ضوابط فقهی تحقق محاربه پرداخت.
آیت‌الله غرویان در پاسخ به اظهارنظر یکی از قرآن‌پژوهان درباره اجرای حکم محاربه درباره اغتشاشگران، اظهار کرد: محاربه زمانی تحقق پیدا می‌کند که فرد براساس علم و عمد و به انگیزه براندازی حکومت دینی قیام کند؛ در مواردی که احتمال دارد افراد به خاطر مسائل اقتصادی و سیاسی قیام کرده باشند، به دلیل وجود شبهه، حکم محاربه منتفی است.
حجت‌الاسلام والمسلمین کاظم قاضی‌زاده، در گفتوگو با ایکنا؛ با اشاره به این مسئله گفت: مجازات قتل برای محاربین امری قطعی و مطابق با آیات و روایات و احکام شرعی تلقی می‌شود، ولی بحث زجرکش کردن محارب عملی غیرانسانی است.
وی افزود: در هیچ یک از مجازات‌های شرعی، بحث زجرکش کردن را نداریم و قتل صبر در فقه ممنوع شده است؛ از این رو از ابتدا مجازات شدیدی برای برخی جرم‌ها وضع شده، ولی این برداشت و حکم از فقیه صادر نمی‌شود و اگر قتل صبر وجود داشته باشد در اختیار معصوم(ع) است.
دروس تفسیر و خارج فقه
آیت‌الله استادی: برخی منبری‌ها زمینه تمسخر دیگران را فراهم می‌کنند
آیت‌الله رضا استادی در ادامه جلسات تفسیری خود در دارالقرآن علامه طباطبایی در قم به تفسیر ابوالفتوح رازی اشاره کرد و گفت: نسخه‌هایی از تفسیر ابوالفتوح وجود که تاریخ ۵۰۳ دارد و ایشان تا ۵۵۷ هم زنده بوده است، گرچه تاریخ تولد وی معلوم نیست. وی مدعی شده که دو تفسیر یکی به عربی و دیگری به فارسی داشته است که عربی آن را یا ننوشته و یا گم شده است.
استادی تصریح کرد: دوره و زمان ما زمانی نیست که مطالبی غیر محکم و بدون سند و اعتبار بیان کنیم؛ باید از بیان مطالب که بدآموزی دارد به شدت پرهیز کنیم. مثلاً برخی داستانی نقل می‌کنند که فلان عالم آنقدر مشغول درس و بحث بوده است که چند سال نامه‌هایی را که برای وی می‌آمده نگاه نمی‌کرده است تا اینکه بعد از چند سال نگاه کرد و دید مادر و پدر و فلان فامیلش مرده بودند؛ این چه داستانی است که برخی منبری‌ها نقل می‌کنند؟ هم اثر ندارد و هم بدآموزی دارد و آن عالم زیر سؤال می‌رود.
هر انسانی قابلیت رسیدن به مقام هدایت در صراط مستقیم را دارد
آیت‌الله مهدی هادوی تهرانی امروز ۵ آذرماه در ادامه تفسیر سوره زخرف با اشاره به آیه ۱۸ این سوره مبارکه «أَوَمَنْ يُنَشَّأُ فِي الْحِلْيَةِ وَهُوَ فِي الْخِصَامِ غَيْرُ مُبِينٍ؛ آيا كسى [را شريك خدا مى كنند] كه در زر و زيور پرورش يافته و در [هنگام] مجادله بيانش غير روشن است» گفت: یکی از محتملات این آیه بت‌هایی بوده که از طلا و جواهر ساخته شده و می‌پرستیدند که این احتمال را شیخ طوسی از قول یکی از مفسرین اهل سنت نقل کرده، ولی خودش این احتمال را ترجیح نمی‌دهد.
وی با بیان اینکه مقام هدایت در صراط مستقیم در مجموعه توانایی بشر است، تصریح کرد: متأسفانه برخی از وعاظ و روحانیون در منابر پیامبر و ائمه را موجودات نوری معرفی می‌کنند که با انسان‌های دیگر تفاوت ذاتی دارند؛ این مطلب، خلاف قرآن است؛ پیامبر(ص) و ائمه(ع) هم انسان هستند و خدا فرمود ای پیامبر تو هم بشری مانند بقیه هستی، ولی با این وجود به مقام «قاب قوسین» رسید.
آیت‌الله علوی گرگانی: رسانه‌ها به جای گزینش اخبار واقع‌نگاری کنند
آیت‌الله علوی گرگانی، دوم آذرماه در دیدار اعضای شورای مرکزی پنجمین جشنواره رسانه‌ای ابوذر با اشاره به اهمیت جایگاه بسیج و رسانه بیان کرد: باید فعالان عرصه بسیج رسانه به جایگاه مهمی که در آن قرار دارند واقف باشند.
وی با بیان اینکه یکی از حقوقی که خداوند از آن نمی‌گذرد خیانت به جامعه است افزود: رسانه‌ها باید در انعکاس بیانات بزرگان و علما نهایت دقت را داشته و سخنان ایشان را بدون کم و کاست به مخاطبان عرضه کنند.
نشست‌های علمی و مصاحبه با حوزویان و اندیشمندان
واکاوی اجرت‌المثل کار زن
نشست واکاوی اجرت‌المثل کار زن در خانه، 4 آذر در مدرسه علمیه امام کاظم(ع) برگزار شد و حجت‌الاسلام والمسلمین محمدحسین عبدی، استاد حوزه علمیه با بیان اینکه به مسئله «اجرت المثل کار زن در خانه» باید از دو منظر قانون و حجت فقهی پرداخت، گفت: ماده (۲۶۵) قانون مدنی اشعار می‌دارد که «هر کس مالی به دیگری بدهد، ظاهر در عدم تبرع است، بنابراین اگر کسی چیزی به دیگری بدهد، بدون اینکه مقروض آن چیز باشد، می‌تواند استرداد کند» و این ماده پشتوانه فقهی ندارد و این قانون در یک بدترجمگی از قانون مدنی فرانسه گرفته شده است.
وی با بیان اینکه این ماده پشتوانه محکم فقهی ندارد، افزود: الان در صدور رای، دادگاه تجدید نظر مفسر ماده ۲۶۶ («در مورد تعهداتی که برای متعهدله قانوناً حق مطالبه نمی‌باشد، اگر متعهد به میل خود آن را ایفاء نماید، دعوی استرداد او مسموع نخواهد بود.») شده است، براین اساس، اگر خانم مدعی شود که مجانی در خانه کار نکرده، ظهور در این دارد که تبرعی کار نکرده و مستحق حق خواهد شد.
همچنین حجت‌الاسلام والمسلمین رضا بزاز بنابی، معاون قضایی رئیس کل محاکم عمومی و انقلاب و رئیس دادگاه خانواده قم، در این نشست بیان کرد: مجلس در قانون اصلاحیه مقررات طلاق در سال ۱۳۸۳ مصوبه‌ای را تصویب کرد که بر اساس آن بیان شده بود، چنانچه مرد به ناحق مصمم به طلاق شود، اجرت‌المثل کار زن در خانه در سال‌های زندگی مشترک باید به زن پرداخت شود.
معاون قضایی رئیس کل محاکم عمومی و انقلاب و رئیس دادگاه خانواده قم با بیان اینکه شورای نگهبان این موضوع را نپذیرفت، ولی مجلس مجدداً اصرار کرد، افزود: بر اثر این اختلاف، موضوع طبق قانون به مجمع تشخیص ارجاع و اصلاحاتی برای تأمین نظر شورای نگهبان انجام شد و در نهایت ماده واحد اصلاح قانون مقرارت طلاق مصوب و اجرایی شد.
ایجاد «دهه» برای تکریم اهل بیت(ع) بدعت نیست
حجت‌الاسلام والمسلمین ناصرالدین انصاری قمی، تاریخ‌پژوه و پژوهشگر مؤسسه کتابشناسی شیعه، اخیراً در سخنانی در گفتوگو با شبکه اجتهاد، درباره نامگذاری دهه‌هایی مانند دهه کرامت و تعیین روزی به نام روز ورود حضرت معصومه(س) به قم بیان کرده است: «ضبط تواریخ اهل بیت(ع) در کتب تواریخ با نقل قول‌های فراوان و متفاوت بیان شده است؛ حتی تاریخ ولادت پیامبر اکرم(ص) به صورت دقیق مشخص نشده است؛ لذا وقتی تاریخ تولد و وفات اهل بیت(ع) دقیق نیست، چه انتظاری می‌توان داشت تا تاریخ ولادت و وفات حضرت فاطمه معصومه(س) در تاریخ ثبت شده باشد.»
به همین مناسبت خبرگزاری ایکنا این موضوع را با حجت‌الاسلام والمسلمین غلامعلی عباسی، مدیر اداره پژوهش پژوهشکده علامه طباطبایی(ره)، وابسته به آستان مقدس قم و نویسنده کتاب «حضرت معصومه(س) در عصر حضور» در میان گذاشت.
وی با بیان اینکه با وجود این، هفته‌ای به نام وحدت به صورت نمادین نامیده شده و از مقام پیامبر اعظم(ص) تجلیل می‌شود و به این مناسبت شاهد برپایی مراسم جشن هستیم، تصریح کرد: همین طور خداوند خانه نمی‌خواهد، ولی مساجد به عنوان خانه خدا تعبیر می‌شوند؛ بنابراین نامگذاری نمادین یک هفته یا دهه به نام‌هایی چون دهه کرامت و هفته وحدت و ... بدعت نیست.
این پژوهشگر با بیان اینکه بدعت در احکام مطرح است و مبدع آن که باعث تغییر حکم خدا و حلال کردن حرامی و حرام کردن حلالی باشد چه بسا به وادی کفر بیفتد، اظهار کرد: ایجاد یک دهه و هفته برای تجلیل از شخصیت بزرگان از جمله حضرت معصومه(س) نه مخالفت با حکمی از احکام الهی و نه در حیطه احکام شرعی است. بنابراین بدعت محسوب نمی‌شود.
نبود نظام جامع مسائل و روش‌شناسی دقیق؛ ضعف عمده پژوهش‌های حوزوی
حجت‌الاسلام والمسلمین محمدحسین ملک‌زاده، استاد حوزه علمیه، در گفتوگو با ایکنا؛ در آسب‌شناسی پژوهش‌ها در حوزه علمیه با بیان اینکه پژوهش در حوزه با عنوان تحقیق شناخته می‌شود و این مسئله صرفاً تغییر عنوان نیست بلکه به معنای تلاش برای یافتن حقیقت است، اظهار کرد: براین اساس، تحقیق «استفراغ وسع» برای به کارگیری همه توان و نیرو برای یافتن حقیقت است و محقق بنا ندارد مطالبی را از جاهای مختلف کپی کند؛ چیزی که متأسفانه بلیه دانشگاه‌ها و حتی حوزه علمیه شده و با روح تحقیق در تضاد است.
استاد سطح عالی و خارج حوزه با بیان اینکه در بحث شناخت نظام احتیاجات و نظام مسائل شبکه منسجم، دقیق و منظومه‌ای نداریم، گفت: محققان توانمندی وجود دارند، ولی چون روشمند نیستند، گاهی جای مسائل غیرضروری و ضروری عوض می‌شود و به برخی معماها و مسائلی می‌پردازند که قبلاً عده‌ای آن را حل کرده‌اند.
خبر ناگوار هفته
درگذشت آیت‌الله سید ابوالفضل میرمحمدی
ایت‌الله سید ابوالفضل میرمحمدی زرندی، سوم آذر نماینده مردم تهران در مجلس خبرگان رهبری و عضو جامعه مدرسین حوزه دارفانی را وداع گفت. مرحوم میرمحمدی در جلسه افتتاحیه دوره پنجم مجلس خبرگان رهبری، ریاست سنی این مجلس، را عهده‌دار بود. مقام معظم رهبری و مراجع و علما پیام‌های تسلیت جداگانه‌ای برای درگذشت ایشان صادر کردند.
انتهای پیام
