اولویت‌های علوم انسانی/ تثبیت فرهنگ گفت‌وگو در جامعه
گروه دانشگاه - وزیر علوم در مراسم هفته پژوهش در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی به تشریح اولویت‌های علوم انسانی، پرداخت و گفت: یکی از اولویت‌های علوم انسانی باید مشارکت مؤثر در تثبیت فرهنگ نقد و گفت‌وگو در جامعه باشد.
به گزارش ایکنا؛ منصور غلامی، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، امروز ۲۳ آذرماه، در آیین گرامیداشت هفته پژوهش طی مراسمی که در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد، با تبریک هفته پژوهش اظهار کرد: بی‌تردید، پژوهش از جمله ستون‌های بنیادین پیشرفت و شکوفایی استعدادها و توانمندی‌های اعضای هر جامعه است؛ از همین رو، اختصاص هفته‌ای در سال، به منظور پاسداشت و تأکید بر اهمیت اهتمام به آن، کاملا موجه و شایسته قدردانی است. موجب خوشحالی است که در این ایام مغتنم، در خدمت شما عزیزان در بزرگترین پژوهشگاه علوم انسانی کشور که یکی از نهادهای نمادین در فرایند تمدنی و فرهنگی کشور است، هستم؛ چرا که در سایه علوم انسانی و چنین دانش‌ها و معرفتی است که دستیابی به توسعه دیگر دانش‌ها و پیشرفت فراگیر و تعالی جامعه میسر می‌شود. از این روی، فرصتی در خور تلقی می‌شود که در جمع فرهیختگانی حضور داشته باشم که نه تنها در پیشبرد و اعتلای پژوهش‌های علوم انسانی در کشور، نقشی اساسی دارند، بلکه در دیده‌بانی و نقد دیدگاه‌ها و اندیشه‌های جهانی به فعالیت اثربخش مشغولند و لازم است به واسطه آن از مسئولان پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی تشکر کنم.
غلامی ادامه داد: در سال‌های اخیر که رویکرد کاربردی‌سازی دانش و عطف آن به موضوعات و مسائل مبتلا به جامعه به عنوان سیاست راهبردی در دستور کار پژوهشگاه قرار گرفته است، به نظر می‌رسد با توجه به درهم تنیدگی این مسائل با مقولات بنیادینی چون انسان و فرهنگ، لازم است پژوهش‌های راهگشا در حوزه‌های مختلف مطالعاتی علوم انسانی بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد و راهکارهای همه جانبه‌ای برای افزایش اثربخشی آن در میان اعضای جامعه تدبیر شود.
تردیدی نیست که از میان معارف مختلف بشری، این علوم انسانی است که می‌تواند و باید در این عرصه حضور فعال و راهگشا داشته باشد و صورت‌بندی‌های عملیاتی مشخصی را برای تحقق آن تدوین کند. برای رسیدن به چنین هدفی، اولویت دیگر علوم انسانی باید مشارکت مؤثر در تثبیت فرهنگ نقد و گفت‌وگو در جامعه باشد
وی افزود: از جمله نخستین مسائلی که باید از منظر پژوهش‌های کاربردی اثربخش در مرکز توجه قرار گیرد، هدف‌گذاری علوم انسانی در زمینه تقویت گفتمان بومی‌سازی و تناسب و تناظر دستاودهای پژوهشی این حوزه است. طبعاً در این مسیر، مسئله‌یابی پژوهشی این حوزه هم واقع بینانه‌تر خواهد شد و هم با نظام ملی نوآوری و فرآوری‌سازی نتایج علم انطباق پیدا خواهد کرد. حتی در حوزه هویت، تعیین راهکارهای علمی و روشمند تداوم و بالندگی آن، آینده تعاملات ما با جهان، آینده نسل‌ها و مسئله هویت آنان نیز از مطالعات مسئله‌محور علوم انسانی بر خواهد آمد. ابعاد حقوق شهروندی در دنیای معاصر نیز در زمره مسائل علوم انسانی است.
وزیر علوم گفت: هر عضو جامعه برای آنکه موقعیت خویش را در نظام اجتماعی و سلسله مراتب فعالیت‌های معطوف به پیشرفت درونی کند، در درجه نخست نیازمند آن است که درک روشنی از هویت خود به دست آورد. تردیدی نیست که برای رسیدن به هویتی مستحکم و قابل اتکا، گنجینه تاریخی و تمدنی جامعه چونان منبعی لایزال عمل می‌کند و به لطف خداوند جامعه ایرانی به واسطه سابقه تمدنی ژرف و میراث فرهنگی غنی این ظرفیت را دارد که همواره بنیادهای هویتی پایدار را فراهم آورد. در عین حال باید توجه داشت که مؤلفه‌های تقویت هویت در دوران‌های مختلف متنوع هستند. مؤلفه‌های آن شامل درک وظایف مختلف در قبال فرهنگ، هنجارها، محیط زیست، مشارکت سیاسی، حراست از پالودگی زبانی، احترام به تنوع قومی و مذهبی و امثال آن است. حق مشارکت در آفرینش و تحول فرهنگ، مشارکت انتقادی در فرایندهای برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری، دیده‌بانی دائمی اجرای سیاست‌ها و به عینیت رساندن احساس مسئولیت اجتماعی در سطوح مختلف فردی، اجتماعی و سیاسی و پایبندی به آداب و رسوم خرده فرهنگی هم حقوقی است که هر شهروند باید به طور عادلانه از آن برخوردار باشد و هم از عوامل مهم تقویت تعلق ملی و هویت ما به شمار می‌آیند.
تربیت نیروهای کارشناس و متخصص برای تحقیق در زوایای مختلف آسیب‌های اجتماعی و ارائه راه حل‌های عملی علوم انسانی و تدوین پرسش‌های شفاف در خصوص چیستی این آسیب‌ها و هدفمند کردن در حوزه‌های مختلف، ارائه راه حل‌های رفع آنها از جمله اولویت‌های دیگری است که لازم است دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی به آن اهتمام ویژه‌ای داشته باشند
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی بیان کرد: تردیدی نیست که از میان معارف مختلف بشری، این علوم انسانی است که می‌تواند و باید در این عرصه حضور فعال و راهگشا داشته باشد و صورت‌بندی‌های عملیاتی مشخصی را برای تحقق آن تدوین کند. برای رسیدن به چنین هدفی، اولویت دیگر علوم انسانی باید مشارکت مؤثر در تثبیت فرهنگ نقد و گفت‌وگو در جامعه باشد. جامعه ما که به واسطه حضور خرده فرهنگ‌های مختلف، از فرصت بی‌نظیری برای تبیین اندیشه‌های مختلف بهره‌مند است، اکنون بیش از هر چیز به تقویت اصول گفت‌وگوی مسالمت‌آمیز، مؤدت آفرین و معطوف به تفاهم نیازمند است. فرصت مورد بحث در صورتی که بر پایه گفت‌وگوی معطوف به تفاهم مورد توجه قرار گیرد، ثمرات گرانقدری را برای جامعه به همراه خواهد داشت و از سوی دیگر، در این مقطع، جامعه ما اگر در چارچوب گفت‌وگویی جای نگیرد، می‌تواند زمینه ساز تعارض و حتی خشونت واقع شود. علوم انسانی فراهم آورنده ملجایی است که می‌تواند الگوهای گفت‌وگوی انتقادی معطوف به تفاهم و همدلی را در جامعه فراهم آورد.
وی افزود: با لحاظ کردن چنین مبانی روشنی است که می‌توان در مسیر رفع آسیب‌های اجتماعی مختلفی که امروزه جامعه ما درگیر آن است، گام برداشت. وجود و گسترش آسیب‌های اجتماعی بزرگ ترین مسئله‌ای است که هر جامعه در مسیر حفظ قوام خویش با آن روبرو می‌شود. با تکیه بر دستاوردهای پژوهش‌های کاربردی و راهبردی بین رشته‌ای علوم انسانی می‌توان برای کاهش آسیب‌ها اقدامات مإثری را انجام داد. تربیت نیروهای کارشناس و متخصص برای تحقیق در زوایای مختلف آسیب‌های اجتماعی و ارائه راه حل‌های عملی علوم انسانی و تدوین پرسش‌های شفاف در خصوص چیستی این آسیب‌ها و هدفمند کردن در حوزه‌های مختلف، ارائه راه حل‌های رفع آنها از جمله اولویت‌های دیگری است که لازم است دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی به آن اهتمام ویژه‌ای داشته باشند.
غلامی گفت: اقدامات نوآورانه صورت گرفته در سال‌های اخیر در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و انجام طرح‌های پژوهشی راهبردی و ماندگار اجرا شده یا در حال اجرا و برنامه‌ریزی‌های انجام شده برای کاربردی‌سازی علوم انسانی در وجوه مختلف آموزشی، پژوهشی و سیاست‌گذارانه آن، نویدبخش آن است که می‌توان به ثمرات رویکردی مسئله‌محور در مواجهه با مسائل اجتماعی و تبیین بنیادهای یک جامعه سالم و هنجارمند امید بست. پژوهشگاه می‌تواند با بهره‌گیری از مشارکت و همراهی دیگر دانشمندان علوم انسانی در نهادهای دیگر آموزشی و پژوهشی، بیش از پیش در این مسیر گام بردارد و چتر فراگیرتری را برای انجام پژوهش‌های قوام یافته و ثمربخش فراهم آورد. پژوهشگاه می‌تواند نقش مؤثرتری در پویایی و تداوم نظام تولید علم و نوآوری در کشور ایفا کند.
در پایان و پس سخنرانی غلامی، از تعدادی آثار و کتب منتشر شده از سوی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و طرح اعتلا با حضور وزیر علوم رونمایی و از پژوهشگران برگزیده و شایسته تقدیر پژوهشگاه تقدیر به عمل آمد.
انتهای پیام
