نظریه‌پردازی مستلزم تبیین مسئله است
گروه اندیشه ــ عضو هیئت علمی دانشگاه تهران بیان کرد: نظریه‌پردازی مستلزم نقد نظریات دیگران و همچنین تبیین چرایی و چیستی پرداختن به مسئله جدید است.
به گزارش خبرنگار ایکنا؛ نشست «نگرشی نو به محکم و متشابه»، امروز، 23 آذرماه با حضور جمعی از اساتید دانشگاه و علاقه‌مندان، در دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه خوارزمی برگزار شد که در این نشست، ابتدا روح‌الله نجفی، عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی به ارائه نظریه خود پرداخت. ارائه این نظریه را اینجا بخوانید.
سعید شفیعی، عضو هیئت علمی گروه قرآن و حدیث دانشگاه تهران در این نشست بیان کرد: در نظریه آقای نجفی آمده که آیات محکمات، عبرت‌های گذشتگان و آیات متشابه عبرت‌هایی است که در آینده می‌آیند و البته این نظریه قابل دفاع است. اما آنچه باید مورد توجه قرار گیرد، اینکه‌ایشان نظریه‌ای داده‌اند و نظریه نیز نیازمند مقدمه‌ای است که همراه با نقد باشد. ایشان باید روشن می‌کردند که نظرات گذشتگان در این زمینه چه اشکالی داشته و ایشان قرار است دنبال چه مسئله‌ای باشند. بنابراین لازم بود که وقتی این نظریه را مطرح می‌کردند، اشکالات نظریات قبل را نیز بیان می‌کردند.
وی تصریح کرد: تا این مسئله مشخص نشود، مسئله ایشان نیز روشن نخواهد شد. همچنین پیشینه این بحث نیز گزارش نشده است و نگفته‌اند که این نظریه از کجا ریشه گرفته است. ممکن است که ایشان از جایی یا کلمه‌ای ایده گرفته باشند و آن را بسط داده باشند که بیان نشده است. مثلاً دکتر سروش یا مجتهد شبستری، عبارت انذارنامه را دارند و شاید اینها ایده‌ای شده باشند تا این موضوع مطرح شود.
این عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در ادامه افزود: اینکه آیه به معنای مصطلح خود نباشد و به معنای عبرت باشد را در جای دیگر ندیده‌ام. علاوه بر این، گفته‌اند که واژه‌های قرآن را باید بر وفق متبادر ذهنی مخاطبان اولیه بفهمیم. یعنی برای فهم آیات، باید برویم و ببینیم چه تبادری در ذهن مخاطب اولیه بوده است و گفته‌اند روش کار نیز این است که بر ادبیات گفتمان قرآنی تکیه کنیم، در حالی که این شیوه صحیح نیست.
وی بیان کرد: برای اینکه به متبادر ذهنی مخاطب اولیه رجوع کنیم، باید ببینیم که ادبیات قران در چه بافت تاریخی به وجود آمده که کار آسانی نیست و نظریات زیادی در مورد بافت تاریخ قرآن وجود دارد، به ویژه مستشرقان که می‌گویند قرآن کجا و کِی به وجود آمده و اینکه اگر بخواهیم، متبادر ذهنی مخاطبان اولیه را کشف کنیم، کاری نیست که انجام داده باشند.
شفیعی تصریح کرد: در استدلال‌هایی که شده است نیز ملاحظاتی وجود دارد، از جمله اینکه واژه کتاب معنا نشده است که در آیه هفتم آل عمران به چه معنایی است. آیا مراد قرآن است یا مراد لوح محفوظ و یا مطلق کتب آسمانی است؟ اگر کتاب معنا شود مسائل دیگر نیز حل می‌شود. از دیگر مسائل اینکه باید در نظریه‌پردازی از دوگانگی پرهیز کرد، یعنی نمی‌توان گفت که عبارت «آیه» در یکجا به معنای بخشی از قرآن است و در یکجا، مراد عبرت‌ها است. بنابراین اگر «آیه» را به یک معنا بگیریم بهتر از این است که دو معنا داشته باشیم. لذا امتیاز نظریه ایشان در همین مسئله است.
وی در ادامه افزود: البته که می‌توانست نظریه خود را بهتر تبیین کند و از آیات 47 به بعد سوره حج در این زمینه کمک بگیرد و نظریه خود را اثبات کند. همچنین در آیه 24 سوره زمر نیز عبارت «متشابه» را داریم که می‌شد از این آیه هم استفاده کرد. بنابراین اصل نظریه قابل دفاع است، اما یک اشکال این است که ایشان می‌گویند این نظریه متبادر ذهنی مخاطبان اولیه را نشان می‌دهد، در حالی که این‌طور نیست و کار ایشان از جنس تفسیر قرآن به قرآن است.
شفیعی تصریح کرد: از جمله دیگر مسائل که باید مورد توجه قرار گیرد، اینکه این نظریه همه مصادیق را پوشش نمی‌دهد، مثلاً در آیاتی که می‌گوید فتنه شدیدتر یا بزرگ‌تر از قتل است، آیا در این آیات می‌توانیم فتنه را به معنای عذاب بگیریم؟
وی در ادامه افزود: یکی دیگر از نکات این است که مسئله در اینجا روشن نیست. چیستی دیدگاه را می‌دانیم، اما چرایی پرداختن مشخص نیست. دکتر سروش که نظریه رویاهای رسولانه را دارد، می‌گوید با این نظریه یازده معضل را حل می‌کنیم که البته با این نظریه، اساس قرآن را از بین می‌برد، اما چنین ادعایی می‌کند، ولی در مورد نظریه آقای نجفی این را نمی‌دانیم که چرا چنین نظریه‌ای دارند و نظریه ایشان چه پیامدی خواهد داشت.
انتهای پیام مطالب مرتبط
