حمایت مالی عربستان از مستشرقان شیعه‌شناسی
گروه سیاست و اقتصاد ــ استاد مؤسسه حکمت با بیان اینکه عمده انگیزه مستشرقان شیعه‌شناسی دوران معاصر، اقتصادی و علمی است گفت: غالب مستشرقان نگاه علمی به شیعه دارند ولی کشورهای مختلف مانند عربستان و رژیم اسرائیل با حمایت مالی فراوان از این افراد، اهداف خود را دنبال می‌کنند.
به گزارش ایکنا از قم، حجت‌الاسلام والمسلمین مرتضی مداحی، استاد مؤسسه حکمت، شامگاه یکشنبه، اول دی ماه در دومین نشست «مستشرقان و حدیث شیعه» در مجمع‌الفکر الاسلامی قم گفت: در آلمان اسلام‌شناسی و شیعه‌شناسی عمدتاً براساس منابع مکتوب و مطالعه قرون اولیه اسلام است. برخلاف دانشگاه‌های آمریکای شمالی که اسلام سیاسی و معاصر را بررسی می‌کنند. البته به تدریج اسلام‌شناسان آلمانی هم به این سمت (بررسی اسلام سیاسی) رفتند.
قطب شیعه‌شناسی در اسرائیل
وی افزود: نسل اول اسلام‌شناسان دانشگاه‌های اسرائیل حت تعلیم مستشرقانی بودند که از آلمان دعوت شده بودند ولی نسل بعدی عمدتاً به اروپا اعزام شدند؛ این اعزام و دعوت بعد از 50 سال نشان می‌دهد که یکی از قطب‌های شیعه‌شناسی در اسرائیل شکل گرفته است.
مداحی با اشاره به فعالیت جوزف الیاش به عنوان یکی از مستشرقان اظهار کرد: این شخص بعد از ماجرای گروگانگیری در ایران مورد توجه قرار گرفته زیرا وی به لحاظ فقهی و حدیثی با استناد به منابع شیعه تلاش کرده این کار را زیر سؤال برده و آن را برخلاف عقیده شیعه بداند؛ وی مقاله‌ای نوشت و نظریه گلدزیهر را، که معتقد است قرآن شیعه با بقیه مسلمین تفاوت دارد، رد کرد.
استاد مؤسسه حکمت با بیان اینکه جوزف الیاش در این مقاله آورده که شیعیان به همان قرآن عموم مسلمین معتقد هستند، گفت: وی با صراحت برخی سوره‌های ساختگی مانند سوره ولایت را، که گلدزیهر به آن اشاره کرده، رد می‌کند.
مداحی با اشاره به شیعه‌شناسی رونالد بالکی ابراز کرد: وی مقالاتی چون امام صادق(ع) به عنوان منبع حدیث شیعه، نخستین غلات شیعه و ... را نوشته است؛ همچنین ماریا مسی دقاق از دیگر شیعه‌شناسانی است که مقالاتی با عناوین؛ منع تدوین حدیث، درجات شناخت در شرح ملاصدرا بر اصول کافی و حدیث غدیر خم را نوشته است. روی ویلُزنی از دیگر کسانی است که مقالاتی نوشته و عمدتاً هم آثار وی در مورد کتاب محاسن برقی است. وی شاگرد اتان گلبرک است و مقالات چرخه حیات بر اساس احادیث محاسن برقی و تاریخ حدیث قبل از آل بویه و چند مقاله دیگر را نوشته است.
وی با اشاره به مطالعات مئیر ام بار اشر تصریح کرد: قرآن منتسب به امام عسکری از جمله مقالات وی است؛ وی در دایرة‌المعارف ایرانیکا هم چندین مدخل در مورد عقاید شیعه نوشته است. پژوهشگر مستشرق دیگر درباره حدیث شیعه، اندرو نیومن آمریکایی است که قبل از انقلاب هم چندین سال در ایران بود و اکنون ساکن انگلیس است؛ وی مقالاتی در مورد صفویان و اخباریون نوشته و مهمترین اثر وی در مورد حدیث، دوره شکل‌گیری تشیع 12 امامی؛ گفت‌وگوی حدیثی میان قم و بغداد است.
ادعای یک مستشرق در مورد کلینی
مداحی اضافه کرد: وی کلینی و سفر وی به بغداد را توضیح و توصیفی از کافی کلینی ارائه کرده و معتقد است که کلینی با مکتب عقل‌گرای بغداد موافق نبود و نواب اربعه را هم بر خلاف علمای بغداد زیر سؤال برد.
استاد مؤسسه حکمت با ذکر اینکه نقش سادات در ایران صفوی، گفتمان شیعی و حجیت در دوره آل بویه از دیگر آثار این مستشرق است، اظهار کرد: محمدعلی امیرمعزی که کرسی شیعه‌شناسی در سوربن را دارد از مشهورترین مستشرقان محسوب می‌شود؛ وی آثار زیادی به زبان‌های فارسی، انگلیسی و فرانسوی دارد. امامت در سپیده‌دمان شیعه اثنی‌عشری، معنویت اسلام شیعی، قرآن صامت و قرآن ناطق، دیدن به نور دل و همکاری با کلبرگ در نوشتن کتاب القرائات و التنزیل از جمله آثار وی است؛ وی معتقد است که شیخ مفید تشیع را سنی کرد، در حالی که اصالت تشیع باطن‌گراست و گرایش به عرفان و باطن دارد. همچنین، محمداسماعیل مارسین کاوسکی از دیگر محققان در حدیث شیعه است؛ او اصالتاً آلمانی است و هویت‌های تشیع، دین و سیاست در عراق، کلینی و الکافی نخستین گزیده‌های حدیث شیعه 12 امامی و نگاهی به زندگی شیخ صدوق از جمله آثار این فرد است.
وی رابرت گلیو را از جمله شیعه‌شناسان مهم برشمرد و اظهار کرد: اسلام و نص‌گرایی معنای لفظی و تفسیر، هرمنوتیک در دوره‌های اولیه شیعه، نماز و سجده از جمله آثار ایشان است، گرچه عمده تمرکز مطالعاتی وی در مورد فقه شیعه است.
مداحی افزود: کالین ترنر از دیگر شیعه شناسانی است که یک دوره 4 جلدی در مورد شیعه در دانشگاه دورهام دارد؛ در کتاب اسلام بدون خدا به علامه مجلسی و بحار پرداخته و مدعی شده که مجلسی عقیده شیعه را از خداگرایی به امام‌گرایی تغییر داده است، چون احادیث ضعیف را پذیرفته و درجه علم را پایین آورده و در مورد ائمه شیعه مبالغه کرده است.
وی با بیان اینکه بعید است عمده مستشرقان حدیثی در دوره معاصر رویکرد سیاسی داشته باشند، افزود: انگیزه عمده مستشرقان در مباحث شیعه‌شناسی در دوره استعماری، تبلیغ تبشیری و جمع‌آوری اطلاعات برای استعمارگران بوده، ولی الان کمتر رویکرد استعماری دارند و دیدگاه منصفانه‌تری هم یافته‌اند و انگیزه آنان هم عمدتاً جست‌وجوگرانه، علمی و اقتصادی است. به همین دلیل گرایش به اسرائیل و عربستان دارند، چون حمایت مالی خوبی از آنان صورت می‌گیرد.
مداحی با ذکر اینکه تاد لاوسن از دیگر مستشرقان در دانشگاه مک گیل است، اظهار کرد: وی در مورد بهایی‌ها و انحرافات در شیعه تحقیق کرده و منجی‌گرایی و اسلام درباره محمدعلی شیرازی و رویکرد اخباریون شیعه به تفسیر از جمله مقالات این فرد است.
وی با اشاره به مطالعات دوین جی استوارت گفت: او مقالات پاسخ شیعیان به نظام فقهی اهل سنت، خلق و خوی عالمان؛ زندگینامه نعمت‌الله جزائری را نوشته است. همچنین خالد سینداوی از دیگر محققان مستشرق به شمار می‌آید و کتاب مهم او ازدواج موقت در شیعه و اهل سنت است؛ مقاله در مورد مستبصران نوشته و همچنین مقالاتی در مورد شیر در کرامات امامان شیعه و الاغ پیامبر در احادیث شیعه دارد. علاوه بر این، او در مورد نقش حوزه‌های علمیه در ساختار هویت دینی شیعیان و مصحف فاطمه مقاله‌ای نوشته است. ویلیام چیتیک، از شاگردان سیدحسین نصر، از دیگر مستشرقانی است که شرح حدیثی از صدرالدین قونوی را ترجمه کرده و اثر مهم وی ترجمه صحیفه سجادیه به همراه مقدمه است؛ دیدگاه رومی درباره امام حسین(ع) هم از دیگر آثار این محقق مستشرق است.
بررسی امامت علی(ع) در تحقیقات یک مستشرق
استاد مؤسسه حکمت همچنین با اشاره به آثار گردآفرید مسکین‌زدا، گفت: مهمترین اثر وی جمع‌آوری مهمترین مقالات شیعه‌شناسی در دنیا در قالب یک کتاب به انگلیسی است؛ وی همچنین به اهمیت جایگاه حدیث منزلت هارون در شکل‌گیری دکترین حاکمیت شیعه در مقاله‌ای پرداخته است؛ او حدیث دوات و قلم را هم مورد بحث و بررسی قرار داده است.
وی افزود: دوری روبین یهودی از دیگر مستشرقانی است که میمون‌ها، خوک‌ها و هویت اسلامی، الولد للفراش، تفسیر حدیث بررسی سبع مثانی و نور قبل از وجود ابعاد مفهوم نور محمد(ص) از جمله آثار وی است.
مداحی با اشاره به آثار جاناتان براون، اظهار کرد: وی عمدتاً درباره حدیث اهل سنت مطالعه داشته است؛ وی که مسلمان شده در ابتدای کلاس درس مانند علمای مسلمین خطبه می‌خواند؛ حدیث، میراث محمد در سده‌های میانه و عصر جدید، سختگیری نقادانه در برابر عمل‌گرایی فقهی از جمله آثار اوست.
انتهای پیام
