سهم 1/7 درصدی فرهنگ از بودجه عمومی/ کاهش هفت و نیم درصدی فصل دین و مذهب

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین حسن روحانی، رئیس‌جمهور، روز یکشنبه ۱۷ آذرماه ۹۸، لایحه بودجه کل کشور در سال آینده را تقدیم مجلس شورای اسلامی کرد. سقف بودجه سال آینده کل کشور حدود ۱۹۸۸ هزار میلیارد تومان است. در این گزارش بنا داریم وضعیت اعتبارات فرهنگی در بخش بودجه عمومی را مورد بررسی قرار دهیم.

همچنین، منابع بودجه عمومی دولت از لحاظ درآمدها و واگذاری دارایی‌های‌ سرمایه‌ای و مالی و مصارف بودجه عمومی دولت از حیث هزینه‌ها و تملك دارایی‌های سرمایه‌ای و مالی‌، بالغ بر پنج میلیون و ششصد و سی و هشت هزار و دویست و نود و سه میلیارد چهل و نه میلیون (000، 000، 049، 293، 638، 5) است که بخش اعتبارات فرهنگی آن در فصول ده‌گانه شامل «امور خدمات عمومی»، «امور دفاعی – نظامی»، «امور قضایی»، «امور اقتصادی»، «محیط زیست»، «مسکن، عمران و شهرسازی و روستایی»، «سلامت»، «فرهنگ»، «تربیت‌بدنی و گردشگری»، «آموزش و پرورش» و «رفاه اجتماعی» آمده است.

علاوه بر این، بودجه بخش قرآنی و به ویژه صندوق مشارکت توسعه فرهنگ قرآنی و همچنین اعتبارات فرهنگی کشور، هر سال با روند کاهشی مواجه بوده است. این کاهش گاهی شدید و گاهی اندک بوده، اما مجموع اعتبارات فعالیت‌های قرآنی و همچنین بخش فرهنگی در بودجه عمومی در لایه بودجه سال 99 به شدت کاهش داشته است.

البته کم‌توجهی به بخش فرهنگی با توجه به نقش مهمی که در هر جامعه‌ای دارد شاید به دلیل تحریم‌های اقتصادی و کاهش منابع مالی دولت نیز باشد اما تجربه چند سال اخیر در زمینه اعتبارات فرهنگی نشان می‌دهد که دولت نگاه حداقلی به این بخش دارد و بخش دینی و فرهنگی از جمله اولویت‌های دولت نبوده است. در ادامه اعتبارات بخش‌های مختلف فرهنگی و مذهبی در بخش بودجه عمومی را مورد ارزیابی قرار می‌دهیم.

اعتبار بخش امور خدمات عمومی در لایحه بودجه سال 1399 به میزان 169423217 میلیون ریال، اعتبار بخش امور دفاعی - نظامی به میزان 705424900 میلیون ریال، اعتبار بخش امور قضایی در این لایحه به میزان 146772829 میلیون ریال، اعتبار بخش امور اقتصادی 330066813 میلیون ریال، اعتبار بخش امور محیط زیست در این لایحه به میزان 9245824 میلیون ریال، اعتبار بخش امور مسکن، عمران و شهرسازی 55074553 میلیون ریال، اعتبار بخش امور سلامت 664185175 میلیون ریال، اعتبار بخش فرهنگ، تربیت بدنی و گردشگری، در این لایحه به مبلغ 92500149 میلیون ریال، اعتبار بخش آموزش و پرورش 908882800 میلیون ریال و در نهایت اعتبار بخش امور رفاه اجتماعی در لایحه بودجه 99 کل کشور، مبلغ 11115845099 میلیون ریال است.

همچنین جمع امور دهگانه مصوب در بخش بودجه عمومی در سال 1398 کل کشور به میزان 3048659201میلیون ریال و در لایحه بودجه سال 1399 به مبلغ 4193160769 میلیون ریال بوده است که درصد تغییر آن 37/5 درصد است. جمع امور فرهنگ، تربیت بدنی و گردشگری، مصوبه سال 98 به میزان 75198924 میلیون ریال و در لایحه سال 99 به مبلغ 92500149 میلیون ریال است که رشد 23 درصدی داشته است.

بر اساس این گزارش، سهم امور فرهنگ از امور دهگانه مصوب سال 1398 به میزان 2/5 درصد و در لایحه سال 1399 به میزان 2/2 درصد است.البته هرچند که این اعتبارات اندک بر روی کاغذ برای بخش فرهنگی در نظر گرفته شده اما در عرصه تخصیص هم معمولاً بخش زیادی از آن تخصیص پیدا نمی‎کند. این وضعیت را هر ساله در زمینه اعتبارات قرآنی شاهد هستیم که اگر برای مثال بالغ بر 300 میلیارد تومان برای مجموعه بخش‌های قرآنی یا 100 میلیارد تومان برای صندوق مشارکت توسعه فرهنگ قرآنی در نظر گرفته می‎شود اما در طول سال در بهترین حالت ممکن، تنها 10 میلیارد تومان آن اختصاص پیدا می‎کند و این قطعاً با اهداف عالیه نظام جمهوری اسلامی ایران در زمینه توسعه فعالیت‌های فرهنگی و دینی و قرآنی در تضاد است.

بودجه مصوب فصل دین و مذهب در بخش عمومی لایحه بودجه در سال 98 نیز 20397968 میلیون ریال و در لایحه سال 99 به میزان 18853982 میلیون ریال است که با کاهش 7/6 درصدی مواجه شده است. لازم به اشاره است که سهم فصل دین و مذهب از امور فرهنگ در سال 98 به میزان 27 درصد از کل آن بوده که در این رقم در لایحه بودجه 99 به 20/4 درصد رسیده است. مجموع اعتبارات قرآنی مصوب (اختصاصی و شورای توسعه) در سال 1398 به میزان 3360000 میلیون ریال و در لایحه سال آینده 215 میلیارد تومان است که با کاهش 36 درصدی مواجه شده است. این در واقع مهم‌ترین بخش از کاهش اعتبارات قرآنی در سال جاری است که البته امید است با اعتراض و رایزنی اعضای فراکسیون قرآن، عترت و نماز مجلس شورای اسلامی، شاهد افزایش آن و کاهش انتقادات فعالان قرآنی باشیم.

سهم برنامه‌های قرآنی از فصل دین و مذهب مصوب سال 98 نیز 16/5 درصد و در لایحه سال آینده 7/6 درصد است. همچنین لازم به اشاره است که سهم فرهنگ از بودجه عمومی کل کشور تنها حدود 1/7 درصد است و این رقم واقعاً برای کشوری که دین و مذهب در رگ و پی مردمان آن جریان دارد و حمایت از این بخش از ضروریات و خواسته‌های اساسی مردم آن است، نگران‌کننده است.

لازم به توضیح است که اعتبارات قرآنی شامل تمام ردیف‌برنامه‌هایی که نام قرآن در آن ذکر شده و اعتبارات ردیف صندوق مشارکت توسعه فرهنگ قرآنی است.

نتیجه‌گیری

مسلم است که نگاه حداقلی دولت به بخش دینی و فرهنگی و کاهش اعتبارات این بخش، تبعات خود را بر سایر بخش‌ها نیز نمایان خواهد کرد. تجربه نشان داده که هرگاه دولت‌های مختلف در ایران با کمبود منابع مالی یا کسری بودجه مواجه می‌شوند برای جبران آن، دیواری کوتاه‌تر از بخش دینی و قرآنی و فرهنگی پیدا نمی‌کنند؛ لذا اعتبارات این بخش و همچنین بودجه‌های عمرانی به صورت سالانه کاهش پیدا می‎کند.

این وضعیت باعث تعطیلی بسیاری از مؤسسات و فعالیت‌های قرآنی نیز خواهد شد و قطعاً با چنین ساختار بودجه‌ریزی، نمی‎توان انتظار داشت که اهداف نظام در زمینه فرهنگی و مطالبات رهبر معظم انقلاب در این زمینه محقق شود. لذا امیدواریم که مسئولان مربوطه و به ویژه در سازمان برنامه و بودجه کل کشور توجه جدی‎تری به اعتبارات بخش‌های دینی و فرهنگی به عنوان یکی از مهم‌ترین ضروریات در کشور داشته باشند.