چالش بزرگ طراح توافقنامه صلح در سرزمین پدری
بعد از امضای توافقنامه صلح بین آمریکا و گروه طالبان، شاید نقش «زلمی خلیلزاد» به عنوان نماینده دولت آمریکا در این مذاکرات بیش از هر شخص دیگری برای افغان‌ها قابل توجه بود؛ توافق آمریکا و طالبان اگرچه برقراری صلح در افغانستان را تضمین نمی‌کند، اما چالش اصلی طراح این توافقنامه مذاکرات بین‌الافغانی است که بسیار طولانی‌تر و سخت‌تر از مذاکرات آمریکا و طالبان خواهد بود.
به گزارش ایکنا؛ روزنامه واشینگتن پست در گزارشی به نقش زلمی خلیلزاد در این مذاکرات و پیشینه وی در سیاست خارجی آمریکا پرداخته است.
در ابتدای این گزارش با توصیف خلیلزاد به عنوان دیپلمات با تجربه در زمینه افغانستان آمده است: بعد از امضای توافقنامه صلح بین آمریکا و گروه طالبان، شاید نقش «زلمی خلیلزاد» به عنوان نماینده دولت آمریکا در این مذاکرات بیش از هر شخص دیگری برای افغان‌ها قابل توجه بود. خلیلزاد یک جمهوریخواه و با ده‌ها سال تجربه دیپلماتیک در حوزه افغانستان است. به نظر می‌رسد که این ویژگی‌ها نقش مهمی در معامله ماه گذشته با طالبان، به عنوان نقطه عطفی بعد از دو دهه جنگ داشته باشد. با این حال هنوز مشخص نیست که آیا این ویژگی‌ها در مرحله بعدی دشوارتر مذاکرات، تعیین کننده خواهند بود یا نه؛ مرحله‌ای که شامل گروه سرکشی شامل افغان‌هاست و نقش غیرقابل پیش‌بینی و به‌طور بالقوه بی‌ثبات کننده برای ترامپ خواهد داشت.
این گزارش می‌افزاید: انتظار می‌رود که خلیلزاد از نزدیک با نمایندگان طالبان، دولت افغانستان و جامعه افغانستان در اوایل این هفته دیدارهایی با محوریت طراحی ساختار حاکم بر آینده این کشور و اجماع در مورد موضوعات اختلاف برانگیزی مانند نقش اسلام و حقوق زنان را آغاز کند. در حال حاضر علائمی از بروز مشکل وجود دارد. رهبران افغانستان و طالبان درگیر توافقنامه اولیه خلیلزاد هستند و شبه نظامیان یک سری حملات مرگبار را آغاز کرده‌اند. قالب، اهداف و حتی مکان دقیق مذاکرات بعدی هنوز نامشخص است.
این گزارش به نقل از کارتر ملکاسیان(Carter Malkasian) یک مقام سابق پنتاگون که طی دو سال گذشته در برخی از مذاکرات خلیلزاد با رهبران شبه نظامی شرکت کرد، نوشت: این بزرگترین چالش اوست(خلیلزاد). این مذاکره بسیار دشوارتر از کاری است که تاکنون انجام داده‌ایم، از جمله از نظر سیاسی برای ایالات متحده.
در بخش دیگری از این گزارش به زندگی خلیلزاد و مسیر رسیدن او به عنوان دیپلمات ارشد آمریکا اشاره شده است: مسیر غیرممکن خلیلزاد برای تبدیل شدن به یک دیپلمات آمریکایی پر نفوذ از شهر مزارشریف آغاز شد، که مانند بیشتر جاهای افغانستان در اوایل دهه 50 میلادی، یک مکان توسعه نیافته بود. این شهر هیچ ایستگاه رادیویی یا فاضلاب نداشت و خدمات بهداشتی ضعیف بودند. پدر وی از کارمندان دولت بود. زندگی او در نوجوانی به همراه اشرف غنی، رئیس‌جمهور فعلی افغانستان و هنگامی که در یک برنامه مبادله دانش‌آموز به آمریکا آمد، متحول شد. او برای اولین‌بار تلویزیون دید و سوار آسانسور شد. خلیلزاد به سرعت در دنیای سیاست خارجی و حزب جمهوریخواه رشد کرد. در دهه 1980 و پس از پایان دوره دکتری در دانشگاه شیکاگو به وزارت امور خارجه پیوست. در آن زمان که دولت جورج دبلیو بوش در پاسخ به حملات 11 سپتامبر 2001 اقدام به ایجاد یک کمپین علیه طالبان کرد؛ خلیلزاد فرد مهمی در سیاست افغانستان بود.
این گزارش افزود: در دسامبر همان سال، خلیلزاد در کنفرانس بُن(در غرب آلمان) حضور داشت که برای شکل دادن به افغانستان پس از طالبان طراحی شده بود. خلیلزاد با بازیگران اصلی افغانستان ارتباط برقرار کرده و برخلاف سایر دیپلمات‌های آمریکایی می‌توانست با تلفن‌های ماهواره‌ای جنگ‌سالاران افغان ارتباط برقرار کند. وی به عنوان سفیر آمریكا در كابل از سال 2003 تا 2005 و بغداد از 2005 تا 2007، به نظارت بر تلاش‌های آمریكا برای تثبیت اوضاع در این کشورها كمك كرد.
این گزارش با اشاره به حضور خلیلزاد در دولت ترامپ، تصریح می‌کند: اما درگیری‌های افغانستان ادامه یافت. تا زمانی که خلیلزاد در پاییز سال 2018 به دولت پیوست، ترامپ با جدیت، اعزام سربازان بیشتر به افغانستان را تأیید کرده بود. رهبران نظامی که مذاکرات با طالبان را متوقف کرده بودند، رفته رفته به ادامه این مذاکرات تمایل نشان دادند، زیرا نتیجه گرفتند که هیچ چیز ـ نه افزایش نیروها و نه جانشینی فرماندهان و راهبردها ـ شکست طالبان را به همراه نخواهد داشت. از همان ابتدا، رویکرد خلیلزاد نشانگر دیپلماسی جدی و گاه بداهه‌گری وی بود. در حالی که مقامات قدرت پشت پرده و روابط خلیلزاد را می‌دیدند، برخی او را به ساده‌انگاری و ضربه به منافع آمریکا به خاطر عجله برای بستن توافقنامه متهم کردند.
این گزارش به روابط پومپئو و خلیلزاد اشاره کرده و ادامه می‌دهد: مایك پومپئو، وزیر امور خارجه آمریکا، در زمینه تأمین پوشش سیاسی خلیلزاد در واشینگتن نقش مهمی داشت زیرا وی (خلیلزاد) در حال بررسی راه‌های جدید برای توافق با طالبان بود. پومپئو که در اوایل دولت ترامپ خواسته بود كه سربازان بیشتری را به افغانستان بفرستد، پذیرفت كه نقش آمریكا را در این منازعه كاهش دهد. مقامات نزدیک به پومپئو می‌گویند که او می‌دانست ترامپ خروج از افغانستان را از اولویت‌ها قلمداد می‌کند. بدیهی است که خلیلزاد توانست برای اولین‌بار طرح خروج کامل از سربازان آمریکایی را ارائه دهد؛ حرکتی که نه تنها تمایلات اصلی ترامپ را منعکس می‌کند بلکه این احتمال را نیز به وجود می‌آورد که رئیس‌جمهور صبر و شکیبایی خود را از دست بدهد و به طور ناگهانی دستور خروج از افغانستان را به مانند سوریه بدهد.
این گزارش با اشاره به اینکه برخی مقامات در پنتاگون معتقدند خلیلزاد در مذاکرات امتیازات زیادی می‌دهد لذا به عملکرد او شک داشتند، ادامه می‌دهد: پاکستان پیشنهاد کرده بود که خلیلزاد با گروه دیگری از نمایندگان طالبان دیدار کند، اما پس از چند روز انتظار، مقامات پاکستانی گفتند که آنها نمی‌توانند این گروه را وادار به این کار کنند. بنابراین خلیلزاد به دوحه پرواز کرد، جایی که او توانست پیشبرد توافق احتمالی با تیم اصلی مذاکره طالبان را پیش ببرد. این امر به پومپئو اجازه داد تا ترامپ را مجاب كند كه آنها واقعاً در حال پیشرفت بودند؛ موضوعی كه رئیس‌جمهور در سخنرانی خود به آن اشاره كرد.
این گزارش می‌افزاید: در حال حاضر احتمالاتی وجود دارد مبنی بر اینکه توانایی خلیلزاد برای نادیده گرفتن اختلافات بین افغان‌ها محدود است. تنها یک روز پس از آنكه مقامات توافق آمریكا و طالبان را در دوحه و كابل اعلام كردند، غنی، رئیس‌جمهور افغانستان به‌طور علنی یكی از بندهای اصلی آن را رد كرد. این بند شامل تعهدی است که دولت افغانستان قبل از آغاز مذاكرات بین‌الافغان، 5 هزار اسیر طالبان را آزاد كند. این در حالی است که اختلافات سیاسی در کابل پس از انتخابات ریاست جمهوری می‌تواند برنامه‌های مذاکره را به خطر اندازد.
این گزارش در پایان از قول جَرِت بلان(Jarrett Blanc) که در دوران گفت‌وگو با طالبان در دولت اوباما شرکت داشت، می‌نویسد: پیش از این، اصلی‌ترین کاری که خلیلزاد باید انجام دهد این است که ترامپ را متقاعد به دادن امتیاز کند، سپس وارد اتاق مذاکره شود و رشته کار را دست بگیرد. اکنون وضعیت پیچیده‌تر و ممکن است افغان‌ها آمادگی لازم را برای کنار گذاشتن اختلافات و ایجاد صلح نداشته باشند. اما جنگیدن برای 18 سال دیگر یک استراتژی پیروز هم نیست.
ترجمه و تنظیم از محمدحسن گودرزی
انتهای پیام
