شاهزاده سعودی به دنبال فرصت مناسبی برای خاتمه جنگ علیه یمن است
به دلیل شیوع کرونا، اوضاع اطراف یمن تغییر کرده است و ائتلاف به رهبری عربستان و امارات آتش‌بس اعلام و حوثی‌ها نیز طرح صلح جدیدی را پیشنهاد کردند. شکاف‌های بزرگی بین دو طرف وجود دارد، اما شاهزاده سعودی به دنبال فرصت مناسبی برای خاتمه این جنگ طولانی و فرسایشی است. البته حل مشکلات در یمن منجر به رفع تنش‌های زیادی در منطقه خواهد شد.
طرح‌های جاه‌طلبانه محمد بنسلمان در عربستان سعودی که با اصلاحات اجتماعی بی‌سابقه در جامعه عمیقاً محافظه‌کار و سنتی عربستان همراه بوده، باعث شده که تردید‌هایی در مورد میزان موفقیت این شاهزاده سعودی به وجود بیاید. از سوی دیگر برخی اخبار بیانگر این است که به احتمال زیاد و به زودی محمد بنسلمان به جای پدرش بر تخت پادشاهی بزرگترین صادرکننده نفت خاورمیانه خواهد نشست.
شوجی هوساکا(Shuji Hosaka)، استاد دانشگاه واسدا(Waseda University) در توکیو و کارشناس مسائل خاورمیانه، معتقد است که عربستان سعودی در دوران حکومت محمد بنسلمان بیش از گذشته به اسرائیل نزدیک می‌شود، اما هدف اصلی وی رسیدن به اهداف برنامه چشم‌انداز 2030 عربستان سعودی است.
هوساکا در حال حاضر مدیر مرکز تحقیقات خاورمیانه (JIME) وابسته به پژوهشکده اقتصاد انرژی ژاپن (Organization of the Institute of Energy Economics) موسوم به IEEJ است. وی تاکنون آثار بسیاری را در زمینه مسائل خاورمیانه منتشر کرده که از جمله آنها می‌توان به کتاب «عربستان سعودی: پادشاهی نفتی در حال تحول» (Saudi Arabia: Oil Kingdom in Transition) در سال 2006 اشاره کرد. وی در گفت‌وگو با ایکنا به سؤالاتی در مورد سیاست‌های محمد بنسلمان و آینده روابط عربستان در خاورمیانه پاسخ داده است.
ایکنا ـ شایعاتی وجود دارد مبنی بر اینکه پادشاه عربستان سعودی ممکن است در چند ماه آینده کناره‌گیری کند و بنسلمان به قدرت برسد. اگر این شایعات به واقعیت بینجامد، چه تغییراتی را در سیاست داخلی و خارجی عربستان شاهد خواهیم بود؟
سال‌ها پس از انتصاب محمد بنسلمان به سمت معاون ولیعهد عربستان از سوی پدرش، این شایعات وجود داشته است، اما تاکنون هیچ کدام از آنها درست نبودند. با این حال، دیر یا زود او با برکناری یا مرگ ملک سلمان به مقام سلطنت می‌رسد.
البته بعد از به سلطنت رسیدن محمد بنسلمان، انتظار تغییر اساسی در سیاست داخلی این کشور را ندارم، زیرا او سال‌ها عملاً حاکم عربستان بوده است. فکر می‌کنم برخی از تغییرات به ویژه در روابط سعودی با فلسطین و اسرائیل به وجود خواهد آمد. ملک سلمان غالباً همدردی خود را با فلسطینی‌های مظلوم نشان داده و برعکس، محمد بنسلمان قرار است روابط خوبی را با اسرائیل برقرار کند.
ایکنا ـ برخی معتقدند که اصلاحات اجتماعی بنسلمان در عربستان سعودی بهانه‌ای برای پوشش موضوعاتی از جمله عدم دموکراسی در این کشور است. نظر شما چیست؟
شاید کسانی که در کشورهای آزاد و دموکراتیک زندگی می‌کنند از بنسلمان انتقاد کنند و بگویند که اصلاحات اجتماعی وی بهانه‌ای برای پنهان کردن برخی موضوعات مهم در عربستان سعودی است. اما از دیدگاه سعودی‌ها، این اصلاحات تحولات اجتناب‌ناپذیر جامعه این کشور است. بسیاری از جوانان عربستانی سال‌ها انتظار داشتند که افرادی که قدرت انجام این کار را دارند، باید متناسب با یک واقعیت جدید، جامعه را تغییر دهند و بعد محمد بنسلمان به عنوان «اصلاح‌طلب» جامعه ظاهر شد، حتی اگر اقدامات سیاسی وی برای سعودی‌های محافظه‌کار تندروی تلقی می‌شود.
البته بسیاری از جوانان سعودی، که در عربستان با آنها ملاقات کرده‌ام، علاقه‌ای به سیاست ندارند. به نظر من بیشتر جوانان کشورهای حاشیه خلیج فارس از جمله عربستان سعودی فکر نمی‌کنند که دموکراسی در کشورهایشان(به جز کویت) به کار بیاید. البته نمی‌توان انکار کرد که دشمنان و مخالفت‌های زیادی علیه محمد بنسلمان در داخل و خارج از عربستان سعودی وجود دارد. برخی می‌گویند وضعیت فعلی عربستان سعودی در زمان محمد بنسلمان شبیه روزگار شاه در ایران است که غربی شدن این کشور را هدایت می‌کرد. با این حال، بیشتر جوانان سعودی از برنامه محمد بنسلمان با نام چشم‌انداز 2030(Vision 2030) حمایت می‌کنند.
ایکنا ـ با وجود تنش‌ها بین ایران و عربستان سعودی، دو کشور بارها از تمایل به عادی‌سازی روابط سخن گفته‌اند. این مقوله را چطور ارزیابی می‌کنید؟
وضعیت فعلی روابط عربستان و ایران غیرعادی است. کاهش تنش بین دو کشور امکان‌پذیر است. البته شاهد تغییر سریع روابط بین عربستان و ایران درست پس از جنگ خلیج فارس در سال 1991 بوده‌ایم. در آن زمان دو کشور با دشمن مشترک، صدام حسین، روبهرو بودند و حالا با چالش مشترکی به نام ویروس کرونا. این باید فرصتی بسیار مناسب برای همکاری دو کشور و غلبه بر بحران فعلی باشد.
اگر ترامپ برنده شود، روابط سعودی با آمریکا همانطور که هست ادامه خواهد یافت. با این حال، آنها با چالش‌های جدیدی مانند پایین بودن قیمت نفت و ویروس کرونا روبهرو خواهند شد. اگر عربستان به‌خاطر پایین بودن قیمت نفت، پول خود را از دست بدهد، روابط آنها با آمریکا می‌تواند تا حدی دچار تنش شود
ایکنا ـ فکر می‌کنید بعد از عقب‌نشینی ایالات متحده از عراق، عربستان سعودی را می‌توان رقیب ایران در این کشور دانست؟
نه، عربستان سعودی قصد مداخله در سیاست داخلی عراق را ندارد، مگر اینکه رژیم فعلی عراق اقلیت سنی را نادیده گرفته یا به آنها ظلم کند.
ایکنا ـ روابط آمریکا و عربستان سعودی را با توجه به سیاست‌های بنسلمان چگونه ارزیابی می‌کنید؟
در وهله اول این به انتخاب مجدد ترامپ بستگی دارد. اگر ترامپ برنده شود، روابط دوجانبه همانطور که هست ادامه خواهد یافت. با این حال، آنها با چالش‌های جدیدی مانند پایین بودن قیمت نفت و ویروس کرونا روبهرو خواهند شد. اگر عربستان به خاطر پایین بودن قیمت نفت، پول خود را از دست بدهد، روابطش با آمریکا می‌تواند تا حدی دچار تنش شود.
به هر حال، محمد بنسلمان به کمک، پشتیبانی و دانش ایالات متحده و سایر کشورهای غربی و ژاپن برای ایجاد تنوع در اقتصاد عربستان جهت دستیابی به اهداف چشم‌انداز ویژه 2030 (برنامه‌ای برای کاهش وابستگی عربستان سعودی به نفت، تنوع بخشیدن به اقتصاد آن و توسعه بخش‌های خدماتی مانند بهداشت، آموزش، زیرساخت، تفریحی و گردشگری) نیاز دارد. بنابراین، اگر محمد بنسلمان مایل است به اهداف خود یعنی «ویژن 2030» و رهبری گروه 20 (گروه ۲۰ متشکل از قدرتمندترین کشورهای جهان در زمینه اقتصاد است که در مجموع ۸۵ درصد کل اقتصاد جهانی و دوسوم جمعیت جهان را در بر دارند) برسد، باید سیاست باز خود را ادامه دهد.
ایکنا ـ با توجه به ادامه جنگ داخلی در یمن و افزایش احتمالی قدرت محمد بنسلمان، آینده منطقه را چگونه می‌توان پیش‌بینی کرد؟
به دلیل شیوع همه‌گیر کرونا، جهان نمی‌تواند درگیر مشکلات خاورمیانه باشد. فکر می‌کنم که جنگ داخلی در یمن حتی در شرایط فعلی بدتر می‌شود. حوثی‌ها هنوز موشک‌هایی را به سمت عربستان سعودی پرتاب می‌کنند و این کشور در حال عقب‌نشینی از یمن است. تلاش‌های میانجی‌گرانه سازمان ملل، کویت یا عمان قطع شده است و جامعه جهانی باید تلاش کند که هرچه سریع‌تر این تلاش‌ها را با توجه به شیوع کرونا در منطقه، دوباره آغاز کند.
به دلیل شیوع همه‌گیر کرونا، جهان نمی‌تواند درگیر مشکلات خاورمیانه باشد. اما فکر می‌کنم که جنگ داخلی در یمن حتی در شرایط فعلی بدتر می‌شود. حوثی‌ها هنوز موشک‌هایی را به سمت عربستان سعودی پرتاب می‌کنند و این کشور در حال عقب‌نشینی از یمن است
با این حال، به دلیل شیوع کرونا اوضاع اطراف یمن تغییر کرده است و ائتلاف به رهبری عربستان سعودی و امارات آتش‌بس اعلام و حوثی‌ها نیز طرح صلح جدیدی را پیشنهاد کردند. شکاف‌های بزرگی بین دو طرف وجود دارد، اما شاهزاده سعودی به دنبال فرصت مناسبی برای خاتمه این جنگ طولانی و فرسایشی است. البته حل مشکلات در یمن منجر به رفع تنش‌های زیادی در منطقه خواهد شد.
گفت‌وگو از محمدحسن گودرزی
انتهای پیام
