کرونا کوه سکولاریزاسیون را دچار فرسایش می‌کند / پیش‌بینی رنسانس معنوی

به گزارش ایکنا، بهزاد حمیدیه، استاد دانشگاه تهران، روز گذشته، هشتم اردیبهشت‌ماه، در نشست آینده معنویت و حوزه‌های علمیه در جهان پساکرونا گفت: با پدیدار شدن کرونا، بسیاری از آینده‌پژوهان به انقلاب معنوی در دنیا اشاره کردند و این کلمه تبدیل به کلیدواژه شده است. اندیشمندانی در غرب اخیراً در مورد آن کتاب نوشته و پیش‌بینی انقلاب معنوی در آینده نزدیک داشته‌اند.

وی اظهار کرد: قواعد کلی دین و قرآن نشان می‌دهد که جریان تاریخ به سمت از میان رفتن باطل و تسلط حق پیش می‌رود و زمین توسط مستضعفان به ارث خواهد رسید؛ لذا وقتی سکولاریسم و به حاشیه رفتن دین به اوج خود می‌رسد، جریان معنویت‌گرایی در دوره کنونی روند دیگری را رقم می‌زند.

پیش‌بینی انقلاب معنوی و رنسانس دینی در غرب

استاد دانشگاه تهران با بیان اینکه کرونا اثر کوتاه‌مدت بر جهان داشته است، افزود: اول بر دینداری سنتی اثر گذاشته و گرایش به دین سنتی افزایش یافته است؛ این اتفاق نه تنها در ایران بلکه در جهان رخ داده است؛ حتی در آمریکا، نظرسنجی گالوپ نشان می‌دهد که گرایش مردم به دینداری سنتی بیشتر شده است و حتی برخی رنسانس دینی را پیش‌بینی کرده‌اند.

حمیدیه تصریح کرد: از اتفاقات دیگری که کرونا رقم زد این است که توجه بزرگان دین به علم و پیشنهادات دانشمندان و سازگاری با شرایط زمان و مکان در عرصه جهانی مشهود است؛ بزرگان کلیسای کاتولیک و بودایی‌ها، هندوها و یهودیان و مسلمین اخطارهای بهداشتی متخصصان را شنیده‌اند و برخی داوطلبانه اماکن و مراکز معنوی و دینی خود را بستند.

وی اضافه کرد: خانه کعبه و مسجدالحرام، مراقد مطهر ائمه(ع) در ایران و کشورهای اسلامی بسته شده و مراکز مهم عبادی تعطیل شده‌اند، همچنین در بیشتر کشورها از جمله طبق یک نظرسنجی در آمریکا بالای 55 درصد به انجام فعالیت دینی از طریق فضای مجازی روی آورده‌اند. حضور دینداران و شخصیت‌های دینی در صحنه خدمت به مردم در دنیا به دنبال شیوع کرونا، افزایش یافت؛ کمک به فقرا، تولید و توزیع ماسک و ... از سوی مراکز دینی و مذهبی در این ایام رشد کرد؛ در جهان سکولار که مردم را بیشتر از گذشته از دین و مراکز دینی جدا کرده بود، سبب شده تا کارکرد دین و دینداران در بحران‌های اجتماعی کاملاً ملموس شود که این مسئله در ایران بیشتر از مناطق دیگر رخ داده است و شاهد فعالیت مدافعان سلامت و طلاب جهادی و ... بودیم.

حمیدیه با طرح این سؤال که آیا این تحولات پایدار خواهد بود یا موقت است، تصریح کرد: گالوپ در مورد تبعات 11 سپتامبر گزارشی ارائه کرد که به دنبال این حادثه، کنیسه‌ها، کلیساها و ... در آمریکا پر از جمعیت شده بودند و برخی معتقد بودند که این روند ادامه خواهد یافت، ولی تحقیقات بعدی نشان داد که شرایط به وضع قبل برگشت و مردم بعد از اینکه از تبعات این حادثه رها شدند، دوباره به فضای قبلی زندگی خود برگشتند.  کرونا یک رویداد است هرچند ابعاد بزرگ و جهانی دارد، از طرفی باید توجه کنیم جهان امروز، مصرفی، اومانیستی، همراه با شکاکیت، کثرت‌گرایانه و .. است؛ بعد از کرونا چه بسا با مصرف‌گرایی بیشتری روبرو شویم و مردم دوباره به وضع سابق خود برگردند که در سنت قرآنی ما هم این موضوع وجود دارد که وقتی از مردم کشف ضُرّ و ناراحتی شود، خدا را فراموش می‌کنند، در حالی که وقتی در گرفتاری هستند متضرعانه خدا را می‌خوانند؛ این ماهیت دنیاگرایی، لذت‌گرایی و بدن‌گرایی و رفاه است که انسان‌ها را کوتوله و خام کرده است و بر دنیای کنونی حاکم است.

حمیدیه بیان کرد: پیش‌بینی بنده این است که کرونا نمی‌تواند اثر ماندگار و طولانی معنوی را در آینده داشته باشد، ولی کوه عظیم سکولاریزاسیون را دچار فرسایش می‌کند و آثار محدود خود را خواهد داشت؛ ما در آینده با فواصل نزدیک با این نوع اتفاقات، به دفعات بیشتری روبرو می‌شویم و جهان به سمت تحولات جدید پیش خواهد رفت.

حوزه برای تأثیر در آینده دنیا جایگاه خود را درک کند

همچنین حجت‌الاسلام والمسلمین کوهی، دبیر این نشست، در سخنانی گفت: برای فهم آینده باید نیروهای بلند مدت را درک کنیم، یکی از مهم‌ترین نیروهای شکل‌دهنده آینده، کلان روندهای گسترده‌ در حال رخ دادن است. در میان کلان‌روندها که حوزه را هم تحت تأثیر قرار داده معنویت‌گرایی در قرن اخیر است؛ زیرا می‌بینیم که فرقه‌های معنویتی و مفاهیم معنوی در حال ترویج است و طرفداران زیادی پیدا کرده است و کتب پرفروش دنیا عمدتاً مرتبط با این معنویت‌ها هستند.

وی با بیان اینکه حتی کتبی که در قالب رمان ارائه می‌شوند، در موارد قابل توجهی، مفاهیم معنوی را ارائه می‌دهند و حتی رویکرد دین سنتی هم در حال تغییر است، اظهار کرد: در ابتدای قرن بیستم، انسان به عقلانیت خود مغرور بود، ولی به تدریج با خلأهای اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و .. روبرو شد و سبب شد تا بشر دچار تحول شده و سعی کرد خود را بازسازی کند و معنویت‌های نوپدید ایجاد شد. به سمت بازسازی در حرکت هستیم که وقایعی مانند کرونا آن را ایجاد می‌کنند؛ در این تحولات، حوزه باید سعی کند جایگاه خود را خوب درک کرده و از آن استفاده کند.