جدیدترین شماره از مجله پژوهش در دین و سلامت منتشر شد

به گزارش ایکنا؛ در این شماره از مجله پژوهش در دین و سلامت، مقالاتی با عناوین «آیا بین اخلاق و حقوق ارتباطی وجود دارد؟»، «بررسی رابطه بین دلبستگی به خدا، دلبستگی به بزرگسالان و تاب‌آوری با خودشفقت‌ورزی و ذهن آگاهی در دانشجویان دانشگاه تهران در سال ۱۳۹۵»، «بررسی رابطه هوش معنوی و هوش هیجانی با عملکرد پرستاران زن بیمارستان‌های شهر تبریز در سال ۱۳۹۶»، «بررسی اثربخشی آموزش مضرات الکل مبتنی بر آموزه‌های اسلامی در کاهش ولع مصرف آن و بازگشت در افراد با سابقه اعتیاد به الکل در انجمن الکلی‌های گمنام شهر تهران در سال ۱۳۹۶»، «رابطه التزام عملی به اعتقادات مذهبی و سرسختی روان شناختی با فرسودگی شغلی در معلمان مدارس استثنایی کودکان شهر کرمان در سال ۱۳۹۴» و «الگوی خودمهارگری جوان شیعه با رویکرد نظریه زمینه‌ای» منتشر شده است.

همچنین مقالات «بررسی نقش میانجی‌گر شفقت به خود در رابطه بین آسیب‌پذیری روان‌شناختی و دلبستگی به خدا در دانشجویان دختر دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج در سال ۱۳۹۵»، «مقایسه اثربخشی سه روش درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد، درمان هیجان‌مدار و درمان تلفیقی بر بهزیستی معنوی خانواده‌های مراجعه کننده به مراکز مشاوره شهرستان ساری: مطالعه آزمایشی»، «ساخت و اعتباریابی پرسش‌نامه سنجش معنویت در دانشجویان مراکز آموزش عالی شهر سنندج در سال ۱۳۹۶»، «بررسی تاثیر آموزش آداب و مهارت‌های زندگی اسلامی بر راهبردهای یادگیری خودتنظیمی، سبک های هویتی و رشد اخلاقی دانش آموزان»، «ایمنی و بهداشت مواد غذایی از منظر اسلام» و «تغییر نگرش در زندگی به مثابه پیشگیری و درمان اندوه؛ بررسی دیدگاه کندی، رازی و ابن حزم» از دیگر مقالات منتشر شده در این شماره محسوب می‌شوند.

آیا بین اخلاق و حقوق ارتباطی وجود دارد؟

در طلیعه نوشتار «آیا بین اخلاق و حقوق ارتباطی وجود دارد؟» می‌خوانیم: انسان بر اساس خلقت خود دارای ویژگی‌های فردی و اجتماعی خاصی است. زندگی آرام و بدون تنش، همراه با رشد و شکوفایی مستلزم وجود برنامه‌ریزی منظم است. در این زمینه حقوق و اخلاق می‌توانند به‌عنوان منابع تامین این نظام ویژه از اهمیت خاصی برخوردار باشند.

الگوی خودمهارگری جوان شیعه با رویکرد نظریه زمینه‌ای

نویسنده مقاله «الگوی خودمهارگری جوان شیعه با رویکرد نظریه زمینه‌ای» در طلیعه نوشتار خود آورده است: خودمهارگری نقش بسزایی در سلامت جسمی و معنوی دارد. در پژوهش هایی نشان داده شده که نگرش‌های معنوی و آموزه های دینی در ارتقای خودمهارگری نقش دارند. هدف این پژوهش تعیین مولفه‌های سازه خودمهارگری در جوانان شیعه بود.

با توجه به هدف پژوهش که تدوین سازه خودمهارگری بود و با توجه به پژوهش‌های ملاک‌محور انجام شده در این زمینه؛ در این پژوهش، جمع‌آوری داده‌ها با روش مصاحبه کیفی و تحلیل داده‌ها با روش نظریه زمینه ای (کدگذاری باز، محوری و انتزاعی) انجام شد. شرکت‌کنندگان در پژوهش ۳۲ نفر از جوانان شیعه (۱۴ زن و ۱۸ مرد در سنین ۲۲ تا ۴۵) بودند که چگونگی خودمهارگری آنان با استفاده از مصاحبه نیمه ساختاریافته ارزیابی شد. در این پژوهش همه موارد اخلاقی رعایت شده است و مولفان مقاله هیچ گونه تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند.

یافته‌های پژوهش نشان داد که سازه خودمهارگری در جوانان شیعه، دارای چهار مولفه اصلی و ۲۰ ریزمولفه است: ۱) نگرش (باور به فواید اجتناب، باور به آسیب‌های ارتکاب، اهتمام به احساسات درگیر در مسئله و عزت نفس)، ۲) توانایی خودانگیزشی (توجه به فواید اجتناب، توجه به آسیب‌های ارتکاب، توجه به احساسات درگیر در مسئله، تلقین مثبت به خود و الگوگیری از اهل بیت)، ۳) توانایی کنترل خود و محیط (توانایی بازداری توجه، توانایی کنترل تکانه، توانایی کنترل محیط، شرطی سازی کنشگر، معاشرت با دوستان خوب و مداومت بر عمل مطلوب) و ۴) سازگاری (خودآگاهی، توانایی حل مسئله، انعطاف‌پذیری، پذیرش هیجان و مدیریت رفتار و ارزیابی مثبت ثانویه معنوی).

با مقایسه نتایج این پژوهش با پژوهش‌های متن محور همچون پژوهش رفیعی هنر که سازه خودمهارگری را شامل خودنظارت‌گری، هدف‌شناسی، انگیزش، مهار هیجانی، مهار رفتاری، مهار شناختی و مهار تداوم بخش دانسته است، مشاهده می شود که مدل حاصل از این پژوهش سازوکارهای روانی خودمهارگری را آشکارتر کرده و در نتیجه بستر مناسب تری برای تدوین مقیاس خودمهارگری جوان شیعه مسلمان و تدوین برنامه های آموزش روانی معنوی مناسب برای ارتقای خودمهارگری فراهم کرده است.

ایمنی و بهداشت مواد غذایی از منظر اسلام

در طلیعه نوشتار «ایمنی و بهداشت مواد غذایی از منظر اسلام» می‌خوانیم: ارتباط غذا با سلامت روح و جسم از مسائلی است که در جهان بینی توحیدی و مکتب اسلام به آن اشاره شده است. آیه «وننزل من القرآن ما هو شفاء ورحمه للمومنین» موید اثر‌گذار‌ی آموزه‌های دینی در مفهوم ایمنی غذایی است. هدف این مطالعه بررسی رهنمودهای قرآنی در زمینه ایمنی و بهداشت مواد غذایی از منظر اسلام بود.

این مطالعه مروری با هدف تحقیق در نظام سلامت از طریق بررسی های کتابخانه‌ای منابع معتبر و آموزه‌های دینی، بر‌گزیده‌ای از آیات قرآنی‌، احادیث معتبر معصومان‌(ع)‌، تفاسیر قرآنی مهم و کتاب‌هایی در شرح احادیث و روایات مرتبط با بهداشت و ایمنی مواد غذایی در پایگاه‌های اطلاعاتی ملی و بین‌المللی؛ با اتکا بر ابزار گردآوری، مطالعه، تفحص و تعمق و با الهام‌گیری از آموخته‌های حکیمان تمدن اسلامی به رهنمودهای ایمنی و بهداشت مواد غذایی انجام شد. پس از دسته‌بندی، تجزیه و تحلیل و یکپارچه سازی نتایج گزارش شد. مولفان مقاله هیچ گونه تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند.

حدود ۲۵۰ آیه قرآنی و ده‌ها روایت از معصومان‌(ع) بر اهمیت غذا و تغذیه دلالت می‌کند. در قرآن کریم ۴۸ بار واژه طعام، ۱۰۷ بار واژه اکل و ۳۹ بار واژه شراب آورده شده که در آیات مرتبط با طعام، شش بار به حلال بودن غذاها اشاره؛ و در تفاسیر مختلف به اهمیت تغذیه جسم در روح تاکید شده است. نگرش به غذا به عنوان آیه ای در شناخت خدا، باورمندی به رازقیت الهی، برخورداری از نیت الهی در مصرف، ادای حقوق نیازمندان به هنگام مصرف، پاکیزگی غذا، تنوع غذایی، التزام به غذای حلال و پرهیز از غذای حرام مهم‌ترین راهبردهای نگرشی و رفتاری ایمنی غذایی با نگاه اسلامی است. به علاوه، از مهم ترین نتایج التزام راهبردهای ایمنی غذایی، کرامت انسان شمرده شده است.

از آنجا که در آموزه های وحیانی، تغذیه سالم شامل جنبه‌های جسمی، روانی، معنوی و اجتماعی است؛ ضروری است سیاست گذاران عرصه سلامت به رویکرد تغذیه ای اسلام توجه کنند تا سلامت همه جانبه واقعی یا جامع نگر در جامعه حاصل گردد.

تغییر نگرش در زندگی به مثابه پیشگیری و درمان اندوه

نویسنده مقاله «تغییر نگرش در زندگی به مثابه پیشگیری و درمان اندوه؛ بررسی دیدگاه کندی، رازی و ابن حزم»در طلیعه نوشتار خود آورده است: برخی از فیلسوفان مسلمان تلاش نموده‌اند با تمرکز بر مبانی عقلی راهکارهایی برای پیشگیری و درمان بنیادین اندوه یا حزن دنیوی معرفی نمایند. این مهم در اندیشه کندی که نخستین فیلسوف مسلمان است به چشم می خورد. فیلسوفان دیگر نظیر رازی و ابن حزم نیز تلاش کرده اند به صورت ژرف‌تری به این مسئله مهم بپردازند. به همین دلیل، هدف مولف در این مقاله پرداختن به راهکارهای کندی، رازی و ابن حزم برای کنترل اندوه دنیوی بود.

این پژوهش از نوع کتابخانه ای است که با روش توصیفی-تحلیلی سامان یافت و تلاش شد تا با تمرکز بر آثار کندی، رازی و ابن حزم به پیشگیری و درمان بنیادین اندوه پرداخته شود. مولف مقاله هیچ گونه تضاد منافعی گزارش نکرده است.

یافته‌های پژوهش از وجود راه حل منطقی و البته تطبیق پذیر بر متون دینی در آثار کندی، رازی و ابن حزم حکایت داشت. بر این اساس، هر یک از کندی، رازی و ابن حزم عامل اصلی اندوه را اشتباه انسان ها در جهان بینی می‌دانند. به عبارتی دیگر، درگیر شدن انسان‌ها در مادیات موجب می‌شود نفس به این ویژگی متصف شود؛ در این هنگام باید نگرش به زندگی واکاوی شود.

بر اساس یافته‌های پژوهش، اگر انسان بتواند از زندگی مادی خود نگرش منطقی اتخاذ نماید و در رفتار به درستی گام بردارد می‌تواند اندوه دنیوی را کنترل؛ و سرور را جایگزین آن کند.