آموزه‌های قرآن بهترین منبع سبک زندگی است / تبیین مفهوم تسبیح رب اعلی

به گزارش ایکنا، آیت‌الله مهدی هادوی تهرانی، 18 خردادماه در اولین جلسه تفسیر سوره مبارکه اعلی، با بیان اینکه مراد ما از ارائه مباحث تفسیری در جلسات درسی، ورود به مباحث تفصیلی و خیلی تخصصی تفسیری نیست، گفت: عمده هدف ما این است که نشان دهیم قرآن برای همه افراد در همه زمان‌ها و مکان‌ها هدایتگر است و بهترین روش و منبع برای سبک زندگی برای بشریت محسوب می‌شود.

وی با بیان اینکه در عین حال قرآن، حاوی مفاهیم بسیار پیچیده عرفانی، کلامی، فلسفی و حتی مفاهیم بسیار پیچیده علوم تجربی است، اضافه کرد: کتابی که به عنوان آخرین نسخه از سوی خالق عالم عرضه شده است، همه علم خداوند را به تعبیر مرحوم شاه‌آبادی در حد نازل در بر دارد.

آیت‌الله هادوی تهرانی بیان کرد: این سوره با «سَبِّحِ اسْمَ رَبِّكَ الْأَعْلَى» آغاز شده است؛ یعنی تسبیح کن نام پروردگار یا پروردگاری که اعلی است. همه موجودات عالم، به یک معنا اسم رب هستند، چون دلالت بر خداوند دارند، ولی هرقدر این اسم اعلی و بالاتر شد، دلالت بیشتر است.

استاد حوزه علمیه اظهار کرد: اعلی اگر صفت اسم باشد، یعنی منزه بدان اسم و حقیقتی را که در بالاترین مرتبه دلالت بر خدا دارد. آن اسمی که در بالاترین مرتبه دلالت بر خدا دارد، همان «صادر اول» و «اول ماخلق الله» است؛ در تفسیر سوره قدر عرض شد که شاید مقصود از روح در این سوره همین صادر اول باشد؛ صادر اولی که در روایات بیان شده، «اول ما خلق الله نوری» یعنی نور حقیقت وجودی پیامبر که در معراج و با تعبیر «قاب قوسین» تجلی یافت.

استاد حوزه علمیه تصریح کرد: اگر آن حقیقت منزه است، خداوندی که این حقیقت دال بر او هست، به طریق اولی، منزه است؛ زیرا اگر اسم، منزه است، به تعبیر اولی، مسمی منزه است؛ اگر اعلی صفت رب و نه اسم آن باشد، در این صورت یعنی ما ارباب غیر از رب اعلی هم داریم.

آیت‌الله هادوی تهرانی اظهار کرد: ارباب غیر از رب اعلی، دو نوع است؛ ارباب طولی و ارباب عرضی؛ علامه طباطبایی البته با این استدلال مخالف هستند، ولی ملاصدرا و استاد حسن‌زاده آملی بر آن معتقد هستند و بنده هم این را قبول دارم؛ البته در فلسفه می‌گوییم که خداوند صادر اول را باذن خود خلق کرده است و وجود او ربطی است، لذا هر اربابی هم ماذون به اذن الهی است.

استاد حوزه علمیه تصریح کرد: اگر رب اعلی، صفت خدا شد، با آنچه در نماز و در سجده می‌گوییم «سبحان ربی الاعلی و بحمده» که کلمه اسم را هم با خود ندارد، مورد تایید قرار می‌گیرد؛ در این جا معنای رب هم توسعه زیادی خواهد یافت.

آیت‌الله هادوی تهرانی تصریح کرد: در این صورت کل ما سوی الله، اسم الهی هستند و همه منزه از نقص هستند؛ یعنی خدا هر چه خلق کرده است، به کاملترین شکلی که او قابلیت آن را داشته است خلق کرده و فاقد هر نقصی است و اگر مشکلی ظاهراً وجود دارد، مشکل از قابل است، زیرا فاعل محدودیتی ندارد. 

وی افزود: ملاصدرا فرموده که فاقد شی نمی‌تواند عطاکننده(معطی) شی باشد، لذا انسان علم ندارد، بلکه اگر تلاش کند قابلیت افاضه علم را از سوی خدا خواهد یافت، نه اینکه باز او از خودش، علمی دارد.

وی تأکید کرد: لذا اعلی اگر صفت اسم باشد، خداوند خطاب به همه مخاطبان قرآن فرموده که اسم اعلای خدا را که مخلوق اول مستقیم الهی است، تسبیح کنید و اگر صفت رب باشد(که با توجه به شواهد بیرونی تقویت می‌شود) مراد تسبیح همه موجودات عالم است که همه عیب و نقصی ندارند و بهتر از این امکان وجود نداشته است.

استاد حوزه تصریح کرد: اگر همین مطلب را بفهمیم، دیگر نقص‌های مادی و ظاهری و فلج بودن و سلامت، به عنوان نقص و کمال، معنادار نخواهد بود؛ البته این سخن به معنای جبرگرایی نیست و با تشکیل مقدماتی ممکن است موجودی ظرفیت و قابلیت دیگری پیدا کند.