فصلنامه روانشناسی و دین در ایستگاه 49 / چیستی رابطه صمیمانه در قرآن و روایات
چهل و نهمین شماره از فصلنامه روانشناسی و دین، به صاحب امتیازی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) منتشر شد.
به گزارش ایکنا؛ در این شماره از فصلنامه روانشناسی و دین، مقالاتی با عناوین «مؤلفههای خودنظمدهی بر اساس مفهوم «عقل» در منابع اسلامی»، «اثربخشی معنادرمانی توأم با تلاوت قرآن و دعا بر آخرت‌نگری و سلامت روان زنان افسرده»، «مقایسه معنویت‌درمانی دینی و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد به شیوه گروهی و تأثیرشان بر بهبود احساس چندش و اختلال افسردگی زنان مبتلا به اختلال وسواس فكری و عملی»، «تأثیر آموزش تفكر مبتنی بر مثبت‌نگری بر عمل به باورهای دینی و خودكنترلی»، «اثربخشی هشیاری‌افزایی مبتنی بر اخلاق اسلامی بر بهزیستی روان‌شناختی»، «چیستی رابطه صمیمانه در قرآن و روایات»، «الگوی ساختاری رابطه جهت‌گیری مذهبی و نشانه‌های سلامت روانی با میانجی‌گری خوش‌بینی» و «مقایسه اثربخشی روش درمانگری چندوجهی با رویكرد اسلامی و معنادرمانی بر افزایش حمایت اجتماعی ادراك‌شده زنان آسیب‌دیده از روابط فرازناشویی» منتشر شده است.
مؤلفههای خودنظمدهی بر اساس مفهوم «عقل» در منابع اسلامی
در طلیعه نوشتار «مؤلفههای خودنظمدهی بر اساس مفهوم «عقل» در منابع اسلامی» می‌‌خوانیم: هدف این پژوهش، شناسایی منبع اصلی خودنظمدهی، به‌عنوان توانش تنظیم پاسخهای خود در جهت تعقیب اهداف و برآورده ساختن معیارها و استخراج مؤلفههای آن، در منابع اسلامی بوده است. بررسی در آثار اندیشمندان اسلامی نشان می‌دهد که پایگاه «عقل»، منبع معرفتی ـ انگیزشی ـ اجرایی نفس است که تنظیم کنشهای مختلف روانی انسان را بر عهده دارد. محقق با استفاده از روش‌های تحلیل محتوا و معناشناسی زبانی، به تحلیل گزارههای دینی در خصوص عقل پرداخت. حاصل این بررسی، تأیید فرضیه اصلی تحقیق، و استخراج 21 مؤلفه بود که در چهار ساحت شناختی (به انضمام مؤلفههای نگرشی)، انگیزشی، عاطفی، و اجرایی سازمان داده شد. این مؤلفهها، در اختیار ده کارشناس حوزوی قرار گرفت و روایی محتوای آنها، با استفاده از ضریب نسبی روایی محتوا (CVR) و شاخص روایی محتوا (CVI) بررسی شد. تمامی مؤلفهها، به استثنای یکی از مؤلفههای نگرشی (انکسار نفس) از روایی محتوا برخوردار بودند. براین‌اساس، کنشهای خودتأملی، خودانگیزشی، و خودتغییری که از عناصر اصلی الگوهای خودنظمدهی به‌شمار میروند، در ادبیات اسلامی بر اساس کارکردهای عقل قابل توجیه و تبیین میباشند.
اثربخشی معنادرمانی توأم با تلاوت قرآن و دعا بر آخرت‌نگری و سلامت روان زنان افسرده
نویسنده مقاله «اثربخشی معنادرمانی توأم با تلاوت قرآن و دعا بر آخرت‌نگری و سلامت روان زنان افسرده» در طلیعه نوشتار خود آورده است: این پژوهش با هدف بررسی اثربخشی معنادرمانی توأم با تلاوت قرآن و دعا بر آخرت‌نگری و سلامت روان زنان افسرده شهر کرمان انجام شد. طرح پژوهش، نیمه‌آزمایشی پیش‌آزمون ـ پس‌آزمون با گمارش تصادفی می‌باشد. جامعه آماری پژوهش را زنان افسرده تشکیل می‌دهند. نمونه پژوهش 30 زن افسرده بود که با استفاده از مقیاس افسردگی بک، افسرده تشخیص داده شدند. سپس به صورت تصادفی در دو گروه آزمایشی و كنترل، هر كدام 15 نفر قرار گرفتند. به گروه آزمایشی كارگاه معنادرمانی توأم با تلاوت قرآن و دعا در 10 جلسه ارائه شد و گروه كنترل برنامه‌ای دریافت نكردند. هر دو گروه قبل و بعد از آزمایش به مقیاس‌های آخرت‌نگری و سلامت روان پاسخ دادند. نتایج نشان داد معنادرمانی توأم با تلاوت قرآن بر آخرت‌نگری و سلامت روان زنان تأثیر داشته است (001/0P<). تلفیق معنادرمانی با امور معنوی به زنان افسرده در معطوف ساختن آرزوها به زندگی اخروی و شناخت واقعیت دنیا کمک می‌کند و منجر به افزایش آخرت‌نگری و به دنبال آن سلامت روان آنان می‌گردد.
تأثیر آموزش تفكر مبتنی بر مثبت‌نگری بر عمل به باورهای دینی و خودكنترلی
در چکیده مقاله «تأثیر آموزش تفكر مبتنی بر مثبت‌نگری بر عمل به باورهای دینی و خودكنترلی» می‌‌خوانیم هدف این پژوهش، بررسی تأثیر آموزش تفکر مبتنی بر مثبت‌نگری بر عمل به باورهای دینی و خودکنترلی در سوء مصرف‌کنندگان مواد بود. روش پژوهش، نیمه‌آزمایشی از نوع پیش‌آزمون ـ پس‌آزمون با گروه گواه بود. جامعه آماری شامل افراد مبتلا به سوء‌مصرف مواد مراجعه‌کننده به مراکز درمانی ترک اعتیاد شهر خرم‌آباد در تابستان 1395 بود. نمونه آماری شامل سی نفر از معتادان بود که پس از گذراندن موفق دوره سم‌زدایی، به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند و پس از آن بهصورت تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه قرار گرفتند. ابزار پژوهش شامل پرسش‌نامه‌های عمل به باورهای دینی معبد و خودکنترلی تانجی بود. داده‌ها با استفاده از روش‌های آمار توصیفی (میانگین و انحراف استاندارد) و آمار استنباطی (تحلیل کوواریانس چندمتغیره) تحلیل شدند. نتایج پژوهش نشان داد که آموزش تفکر مبتنی بر مثبت‌نگری باعث افزایش عمل به باورهای دینی و خودکنترلی در افراد معتاد شد (001/0>P). بنابراین، توجه به مثبت‌نگری در افزایش عمل به باورهای دینی و خودکنترلی در معتادان یکی از ضرورت‌های پژوهش در زمینه بهبود آنان محسوب می‌شود و برگزاری دوره‌هایی در این زمینه در مراکز ترک اعتیاد توصیه می‌شود.
اثربخشی هشیاری‌افزایی مبتنی بر اخلاق اسلامی بر بهزیستی روان‌شناختی
در طلیعه نوشتار «اثربخشی هشیاری‌افزایی مبتنی بر اخلاق اسلامی بر بهزیستی روان‌شناختی» می‌‌خوانیم: این پژوهش به‌‌منظور بررسی اثربخشی آموزش هشیاری‌افزایی مبتنی بر اخلاق اسلامی بر بهزیستی روان‌شناختی زنان متأهل شهرستان یزد انجام شده است. نمونه شامل 30 نفر از زنان متأهل شهرستان یزد بودند که بهصورت تصادفی به دو گروه و سپس هر گروه بهصورت گمارش تصادفی در گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. در گروه آزمایش آموزش هشیاری‌افزایی مبتنی بر اخلاق اسلامی اجرا شد که از تدوین برنامه هشیاری‌افزایی مبتنی بر اخلاق اسلامی شریعت‌مدار استفاده شد. روش پژوهش تجربی با طرح پیش‌آزمون ـ پس‌آزمون با گروه آزمایش و گروه کنترل است. میزان بهزیستی روان‌شناختی شرکت‌کنندگان در این پژوهش توسط پرسش‌نامه بهزیستی روان‌شناختی ریف در پیش‌آزمون و پس‌آزمون سنجیده شد و گروه آزمایش در 10 جلسه آموزش هشیاری‌افزایی مبتنی بر اخلاق اسلامی شرکت كردند. اجرای تحلیل کوواریانس بر روی داده‌ها نشان داد که جلسات آموزشی تأثیر معناداری بر بهزیستی روان‌شناختی گروه آزمایش داشته است (01/0p<). براین‌اساس، می‌توان نتیجه گرفت کرد که آموزش هشیاری‌افزایی مبتنی بر اخلاق اسلامی می‌تواند افزایش بهزیستی روان‌شناختی را درپی داشته باشد.
چیستی رابطه صمیمانه در قرآن و روایات
نویسنده مقاله «چیستی رابطه صمیمانه در قرآن و روایات» در طلیعه نوشتار خود آورده است: هدف این پژوهش، شناسایی ماهیت و چیستی رابطه صمیمانه در قرآن کریم و روایات اسلامی است؛ برای گردآوری و تحلیل داده‌ها، از روش تحلیل کیفی محتوای متون اسلامی استفاده شده و نتایج ذیل حاصل شد: 1. علاقه‌ها و پیوندهای خالص، نزدیک، شدید و بلندمدت دو یا چندجانبه همراه با خودفاش‌سازی، بی‌طرفی و عدالت، اجزای تشکیل‌دهنده رابطه صمیمانه است؛ 2. عبور از یک رابطه سطحی به رابطه صمیمانه ویژگی‌هایی را می‌طلبد که می‌توانند ماهیت و چیستی این رابطه را تشکیل دهد؛ این ویژگی‌ها در روانشناسی عبارتند از: 1. تأثیرگذاری عاطفی؛ 2. رازدل‌گویی؛ 3. پایداری؛ 4. صداقت؛ 5. همدلی. اما ویژگی‌های رابطه صمیمانه در منابع اسلامی بنیادی‌تر و اساسی‌تر بوده و از نظر کمی رابطه‌های کمتری را شامل شده و به لحاظ کیفی از عمق و شدت بیشتری برخوردار است. این ویژگی‌ها عبارتند از: 1. خدامحوری؛ 2. اخلاص؛ 3. پایداری؛ 4. تأثیرگذاری عاطفی. هر یک از این چهار ویژگی نشانه‌های خاص خود را دارند و حتی پایداری در منابع اسلامی با پایداری در رابطه صمیمانه از نظر روان‌شناختی تفاوت روشنی دارد؛ در این منابع علاوه بر تأکید به پایداری دوستی در دنیا، دوستان صمیمی نگرش و گرایش به آخرت را نیز در طرف مقابل مورد نظر قرار می‌دهند. به این ترتیب، علاوه بر آنکه در ویژگی ایمان به خدا و اخلاص، رابطه صمیمانه بر اساس منابع اسلامی از رابطه صمیمانه روان‌شناختی متمایز می‌شود، در نحوه دوام دوستی نیز رابطه صمیمانه مبتنی بر منابع اسلامی تفاوت فاحشی با وجود همین ویژگی در رابطه صمیمانه روان‌شناختی دارد.
انتهای پیام
