خشم و گذشت مؤمن، سمت‌وسوی خدایی دارد

حجت‌الاسلام علیرضا بامری، مدرس حوزه علمیه سفیران هدایت زاهدان در گفت‌وگو با ایکنا از سیستان‌وبلوچستان، گفت: یکی از مسائلی که در حوزه اخلاق مطرح می‌شود، کنترل خشم و پرهیز از پرخاشگری است و برای آن، هم در روایات اسلامی و هم در علم روانشناسی، راهکارهایی بیان شده است.

وی ادامه داد: کنترل خشم که در اسلام با عنوان «کظم غیظ» مطرح می‌شود، کار دشواری است و معمولاً ما انسان‌ها به‌راحتی از عهده آن برنمی‌آییم، این در حالی است که یکی از صفات بارز ائمه(ع) کظم غیظ و کنترل خود بوده است.

مدرس حوزه علمیه سفیران هدایت زاهدان بیان کرد: در روایتی از امام صادق(ع) نقل شده که می‌فرمایند: «الغَضب مفتاح کلّ شَر» یعنی خشم و غضب کلید هر شری است؛ زیرا وقتی انسان نمی‌تواند خشم خود را مهار کند، هر عملی ممکن است از او سر بزند و نتیجه‌ای جز پشیمانی ندارد.

وی گفت: یکی از مهم‌ترین معضلاتی که امروز با آن روبه‌رو هستیم و در اخبار هم می‌شنویم که باعث جنایات بسیاری شده، همین عدم توانایی ما در کنترل خشم است؛ پدری یک لحظه خشمگین می‌شود و اقدام به کشتن دخترش می‌کند؛ این‌ها برای آن است که روی رفتار خود کنترل نداریم.

بامری اظهار کرد: برای اینکه آثار عدم توانایی در کنترل خشم را دریابید، کافی است نگاهی به آمار جرم و جنایات داشته باشید. سالانه هزاران نزاع خیابانی رخ می‌دهد که علت آن مسائل سطحی و کم‌اهمیت است؛ شوهرانی که از روی خشم، همسر خود را ضرب‌وشتم می‌کنند؛ دعواهای خانوادگی و قتل‌هایی که رخ می‌دهد، همه ریشه در عدم توانایی ما در کنترل غضب دارد.

وی افزود: داستان آن مرد شامی که شدیدترین اهانت‌ها را به امام حسن مجتبی(ع) کرد را شنیده‌ایم. واکنش امام چگونه بود؟ امام لبخند زدند و فرمودند به نظر می‌رسد در این شهر غریبه هستی، به خانه من بیا و هر کاری داشتی به من بگو. این‌گونه رفتار کردن برای ما اصلاً قابل درک نیست.

این مدرس حوزه اضافه کرد: خداوند در قرآن کریم می‌فرماید «الْکاظِمِینَ الْغَیظَ وَ الْعَافِینَ عَنِ النَّاسِ وَ اللَّه یحِبُّ الْمُحْسِنِین»، (سوره آل عمران، آیه 134) یعنی از ویژگی‌های مؤمنان این است که در هنگام عصبانیت، خشم خود را فرو می‌برند و از خطای مردم درمی‌گذرند.

وی گفت: امیرالمؤمنین(ع) نیز در خطبه متقین، یکی از نشانه‌های افراد باتقوا را صبر در مقابل اهانت و ظلم برمی‌شمارند و می‌فرمایند: «وَ إِنْ بُغِيَ عَلَيْهِ صَبَرَ حَتَّى يَكُونَ اللَّهُ هُوَ الَّذِي يَنْتَقِمُ لَهُ» یعنی هنگامی که به اهل تقوا ظلم می‌شود، صبر می‌کنند تا خداوند خودش انتقام بگیرد.

بامری بیان کرد: حال ممکن است شبهه پیش آید، زیرا خداوند در آیه 39 سوره مبارکه شوری می‌فرماید: «‌وَ الَّذِينَ إِذا أَصابَهُمُ الْبَغْيُ هُمْ يَنْتَصِرُونَ» یعنی كسانى كه هرگاه به آنان ظلمی رسد، تسليم نمى‌شوند و از یکدیگر يارى مى‌طلبند. یعنی در مقابل دشمن مقاومت می‌کنند و انتقام می‌گیرند. آیا این آیه با آن حدیث امام علی(ع) تضاد دارد؟ خیر.

وی افزود: خشم و گذشت مؤمن، سمت‌وسوی خدایی دارد؛ انسان مؤمن و متقی، از سر هوای نفس انتقام نمی‌گیرد. اگر مسئله‌ای شخصی و مربوط به نفس خودش باشد، گذشت می‌کند، اما اگر ظلمی در حق خدا و یا بندگان خدا باشد، کوتاه نیامده و انتقام می‌گیرد؛ در اینجا او احساس نمی‌کند که خودش زور دارد و انتقام می‌گیرد، بلکه خداوند با دست او ظالم را تنبیه می‌کند.

مدرس حوزه علمیه سفیران هدایت زاهدان اظهار کرد: همان امام حسن مجتبی(ع) که به رأفت و کریم بودن، معروف بودند، از ابن ملجم انتقام می‌گیرند، یعنی به انتقام خون امیرالمؤمنین(ع) او را با ضربه می‌زنند، اما نه بابت اینکه پدر او را کشته است، نه بابت اینکه کینه شخصی دارد؛ این دست الان دست خداوند است و به امر خداوند می‌زند.

بامری اضافه کرد: انسان‌های باتقوا نگاهشان دائم به دستور خداوند است. هنگامی هم که مظلوم واقع می‌شوند، می‌ایستند ببینند خداوند چه زمانی چگونه دستور می‌دهد برای دفع ظالم و آن‌گونه اقدام می‌کنند.