نماز توبه‌ای که نباید آن را از دست داد

توجه به رویدادها همیشه اهمیت داشته است و اهمیت آن به این است که به موقع متوجه آن شویم و آن را در نظر گرفته و وظیفه خود را در قبال آن به انجام برسانیم؛ مثلاً اگر دهم یا یازدهم تیرماه به یاد واقعه جانسوز هفتم تیر بیفتیم و بخواهیم حق مطلب را ادا کنیم، واقعاً دیر شده و آن کارایی لازم را نخواهد داشت. اهمیت توجه به رویدادها هنگامی که به وقایع مذهبی و معنوی کشیده می‌شود، اهمیت مضاعفی می‌یابد.

به این صورت که ایام الهی و خاصیت ویژه‌ای که خداوند در آن روز یا شب یا ماه خاص قرار داده، بی‌تکرار است. بله هر شبی برای شب‌زنده‌داری و مناجات لازم است، اما شب قدر یا شب نیمه شعبان اهمیت ویژه‌تری دارد و انسان در آن شب‌ها ورودی بیشتر و بهتر به دریای رحمت و معرفت خواهد داشت.

پس جا دارد، یکسال به انتظار شب قدر و به دنبال مقدمه‌سازی برای بهره‌مندی از آن باشد. رویداد ویژه‌ای که چند هفته‌ای است وارد آن شده‌ایم و شاید از آن غفلت کرده باشیم؛ حلول ماه ذیقعده و نماز پربرکت یکشنبه‌های این ماه محترم است. به سادگی یکشنبه‌های پرفضیلت این ماه را پشت سر گذاشتیم و این آخرین فرصت پیش روی ماست. فرصتی که می‌توان با خواندن تنها دو نماز دو رکعتی، زندگی خود و فرزند و پدر و مادر خویش را از نظر سلامتی و برکت بیمه کرده و از شر گناهان رها سازیم.

روایت رسول اکرم(ص)

پیامبر اکرم(ص) در روز یکشنبه ماه ذى‌القعده از اصحاب پرسیدند: «ای مردم! کدام یک از شما می‌خواهید توبه کنید؟» طبیعتاً اصحاب در پاسخ همگی عرض کردند که می‌خواهند توبه کنند. پیامبر(ص) نیز در ادامه به عنوان یک دستورالعمل ویژه بیان داشتند: «غسل کرده، وضو گرفته و چهار رکعت نماز (دو نماز دو رکعتی) بجا آورید. در هر رکعت یک‌بار سوره حمد، سه‌بار سوره توحید و یک‌بار سوره‌های فلق و ناس را بخوانید. پس از اتمام نمازها آن‌گاه هفتادبار استغفار نموده و در پایان «لا حول و لا قوّة إلا باللّه» بگویید. سپس بگویید: «یَا عَزِیزُ یَا غَفَّارُ اغْفِرْ لِی‏ ذُنُوبِی‏ وَ ذُنُوبَ‏ جَمِیعِ‏ الْمُؤْمِنِینَ‏ وَ الْمُؤْمِنَاتِ‏ فَإِنَّهُ‏ لَا یَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلَّا أَنْت‏؛ اى عزیز! اى بخشاینده! گناهان من و گناهان تمام مردان و زنان مؤمن را بیامرز که جز تو کسى گناهان را نمی‌آمرزد.»

این نماز که به طور حتم از اسرار الهی است مورد توجه علما و اولیاء الهی بوده است. از سید بن طاووس در اقبال الاعمال تا میرزا جواد ملکی تبریزی در المراقبات و آیت‌الله سید علی قاضی. حتی می‌توان بیان کرد که تمامی اساتید عالی اخلاق و عرفان به این نماز توجه ویژه داشته و دارند؛ برای مثال حضرت آیت‌الله ضیاءآبادی حفظه‌الله درباره این نماز پرفضیلت بیان داشتند: توبه ماه ذیقعده را فراموش نكنیم. اعمال سهل و ساده‌ای را به ما توصیه كرده‌اند كه بهره‌های فراوان دارد. چه بسا با همان نمازی كه می‌خوانیم، خداوند توفیق توبه واقعی را به ما عنایت كند و گذشته‌هایمان را اصلاح كند. در روز یكشنبه ماه ذیقعده، وقتی بزرگان به هم می‌رسیدند به هم می‌گفتند: شما نماز توبه را خوانده‌اید؟ یادتان نرود! به هم تذكّر می‌دادند.

برکات نماز

حضرت رسول(ص) در ادامه حدیث و سخن نورانی خویش برخی از فواید و برکات بی‌مانند این نماز را برشمردند که از آن جمله می‌توان به پاک شدن پرونده اعمال انسان از تمام گناهان و زشتی‌ها، وسعت رزق و با برکت گردیدن زندگی و خانواده فرد، آمرزیده شدن پدر و مادر و فرزندان کسی که این نماز را بخواند، راحتی جان دادن، حسن عاقبت و با ایمان از دنیا رفتن، نورانی شدن قبر و وسیع گشتن آن و... اشاره کرد. البته این آثار مادامی شامل حال ما می‌شود که ما با ارتکاب دوباره گناهان یا ظلم به دیگران آن را بی‌اثر یا باطل نکنیم. زیرا، همچنان که حسنات گناهان را می‌زداید و از بین می‌برد؛ برخی گناهان و سیئات نیز آتش به خرمن حسنات زده و آنها را به گونه‌ای بی‌فایده می‌کند که گویا چه بسا از ابتدا وجود نداشته است.

اما به عنوان نکته آخر اینکه چرا برای این دو نماز دو رکعتی که با دو تشهد و دو سلام خوانده می‌شود و زمان زیادی نمی‌گیرد و می توان آن را در هر ساعتی از ساعات روز یکشنبه به نیت نماز توبه خواند؛ تا این اندازه پاداش و فواید ذکر شده و اینکه چه آثاری دارد و یا اینکه اصلاً چرا باید در ماه ذیقعده و یا روز یکشنبه این دستور و سفارش وارد شود؛ حقیقتاً در قدرت فهم و درک ما نیست، ولی حیف است از آن بی‌بهره باشیم. بله این نماز را می‌توانستیم در این ماه سه و حتی چهار بار بخوانیم و از فضیلت آن بهره ببریم و این آخرین یکشنبه ماه قمری تنها فرصت باقی مانده برای استفاده از این تحفه رحمانی است. امید اینکه خداوند به برکت این نماز و پیامبر رحمت حضرت محمد(ص) به همه ما توفیق توبه نصوح عنایت بفرماید.

نویسنده: معین شرافتی