اهداف کوتاه و بلندمدت آمریکا از پیگیری مسئله تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران

ابوذر گوهری‌مقدم، عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) و کارشناس مسائل آمریکا، در گفت‌وگو با ایکنا، درباره دلایل پیگیری شدید و همه‌جانبه آمریکا برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی با وجود شکست مجدد در شورای امنیت، گفت: مسئله اصلی که آمریکایی‌ها معمولاً در آستانه انتخابات مورد توجه قرار می‌دهند کسب یک پیروزی در مقابل جمهوری اسلامی ایران است. ترامپ از زمان روی کار آمدن، سیاست فشار حداکثری علیه ایران را در دستور کار قرار داد و بسیاری از تحریم‌های اقتصادی گذشته را بازگرداند، اما همه این اقدامات به نتیجه مطلوب مدنظر ترامپ، که کشاندن ایران به پای میز مذاکره و تحمیل برجام‌های دیگر به ایران، منتهی نشد و حتی او در مسئله مذاکره با کره شمالی نیز ترامپ به نتیجه خاصی دست نیافت.

اهمیت انتخاباتی تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران برای ترامپ

وی افزود: لذا ترامپ در آستانه انتخابات ریاست جمهوری و مناظرات انتخاباتی با بایدن، می‌داند وقتی با این سؤال دموکرات‌ها مواجه شود که با وجود کنار گذاشتن برجام و پیشروی جمهوری اسلامی، چه اقدامی کرده، جوابی نخواهد داشت. براین اساس ترامپ می‌خواهد در این بازه زمانی کوتاه تا 27 مهر، این بخش از برجام، مسئله تحریم‌های تسلیحاتی، را به نفع خود پیش ببرد و مانع لغو تحریم‌های تسلیحاتی ایران شود.

گوهری‌مقدم اظهار کرد: در واقع اهمیت فوری کوتا‌ه‌مدت این مسئله برای دولت ترامپ به بحث انتخابات مربوط می‌شود و در سطح کلان‌تر ترامپ و دولتش می‌خواهد چرخه تحریمی علیه ایران تضعیف نشود. زیرا آمریکایی‌ها در عرصه اقتصادی تحریم‌های زیادی را به ایران تحمیل کردند و لذا اگر در دیوار تحریم‌های آمریکا در عرصه تسلیحاتی شکافی ایجاد شود، آنها نگران این هستند که منافع‌شان به این واسطه تهدید شود و به همین جهت تلاش وافری می‌کنند تا فشارها بر روی ایران به هیچ وجه برداشته نشود.

عادی‌سازی روابط اعراب و اسرائیل به مثابه حلقه‌های واسط معامله قرن

وی درباره نسبت عادی‌سازی روابط کشورهای عربی با اسرائیل با تشدید حلقه فشار علیه ایران گفت: هدف اصلی که آمریکایی‌ها از طرح معامله قرن تعقیب می‌کردند مسئله فلسطین و اسرائیل نبود، بلکه مهار جمهوری اسلامی ایران بوده و هست، اما وقتی که آن طرح با ابعاد کلانش به دلایلی اجرایی نشد، هرچند قطعاً آن را همچنان تعقیب می‌کنند، و نتیجه مستقیمی از آن گرفته نشد، تصمیم گرفتند حلقه‌های واسط این طرح را که همراهی کشورهای عربی منطقه با اسرائیل و علیه جمهوری اسلامی ایران است، تکمیل کنند.

این کارشناس مسائل آمریکا بیان کرد: آنها اکنون می‌خواهند تک‌تک کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس را وارد روابط دوجانبه با رژیم صهیونیستی کنند و حتی به دنبال آن هستند که کشورهایی مانند اردن و مصر را در این روابط قرار دهند و فراتر از آن می‌خواهند میان سوریه و عراق با ایران فاصله ایجاد کنند. به عبارتی اینها بخشی از پازل کلانی است که تحت عنوان طرح معامله قرن و پیوست‌های نانوشته و ناگفته آن در حال عملیاتی شدن است.

وی تصریح کرد: در مجموع باید گفت هدف نهایی راهبرد کلان خاورمیانه‌ای آمریکا، مهار جمهوری اسلامی ایران است که این مهار در عرصه اقتصادی با تحریم اقتصادی ایران، در عرصه نظامی با تمدید تحریم تسلیحاتی ایران و در عرصه سیاسی از طریق عادی‌سازی روابط اعراب و رژیم صهیونیستی، ولو کشور به کشور، دنبال می‌شود.

راهکارهای آمریکا بری فعال کردن مکانیسم ماشه

گوهری‌مقدم درباره امکان استفاده آمریکا از مکانیسم ماشه و احتمال ورود به فاز نظامی علیه ایران در صورت عدم موفقیت در استفاده از این مکانیسم گفت: به لحاظ حقوقی آمریکایی‌ها چون جزو برجام نیستند صراحتاً نمی‌توانند مکانیسم ماشه را فعال کنند، اما استدلال آنها این است که چون جزو کشورهای تصویب‌کننده قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل هستند، از آن طریق می‌توانند این مکانیسم را فعال کنند. هرچند متحدان اروپایی آمریکا این استدلال حقوقی را قبول ندارند.

این عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) اظهار کرد: براساس این واقعیت که آمریکا امکان فعال کردن مکانیسم ماشه را ندارد، اگر بحث‌های حقوقی را کنار بگذاریم، قطعاً آمریکایی‌ها تلاش می‌کنند این مکانیسم را ولو به صورت یکجانبه و در حد یک بیانیه کلی فعال کنند، حتی اگر اجرایی نشود و سایر کشورها با آن همراهی نکنند تا به زعم خود یک پیروزی سیاسی را به صورت اعلامی مطرح کنند.

طرح گزینه نظامی؛ جنگ روانی برای تغییر رفتار ایران

وی ادامه داد: درباره اظهارنظرهای مطرح شده درباره احتمال حمله نظامی به ایران پس از تصویب نشدن پیش ‌نویس آمریکا در شورای امنیت باید گفت، آقای ترامپ با شعار کاهش جنگ‌ها در خاورمیانه و خروج سربازان آمریکایی بر سر کار آمد و از طرفی توانمندی نظامی جمهوری اسلامی به نحوی است که خیلی بعید است ترامپ چنین ریسکی را، ولو به صورت یک حمله نظامی محدود، در این مقطع زمانی انجام دهد.

گوهری‌مقدم تأکید کرد: آمریکایی‌ها به دنبال آن هستند که با معتبرسازی گزینه نظامی رفتار جمهوری اسلامی را تغییر دهند و گرنه به لحاظ سیاسی این قمار بسیار بزرگی برای ترامپ است که آمریکا را در آستانه انتخابات وارد یک درگیری محدود کند، زیرا قطعاً واکنش جمهوری اسلامی، واکنش پیش‌بینی ‌شده‌ای نیست و گسترش دامنه درگیری به جای آنکه اثر مثبت بر جایگاه ترامپ در انتخابات بگذارد اثر منفی می‌گذارد و با شعارهای ترامپ هم همخوانی ندارد. بر این اساس مطرح شدن گزینه نظامی، صرفاً یک اقدام سیاسی و جنگ روانی برای معتبرسازی سایر گزینه‌ها و تغییر رفتار جمهوری اسلامی ایران است.

امکان اعمال تحریم‌های ثانویه آمریکا در حوزه تسلیحاتی

گوهری‌مقدم درپاسخ به این سؤال که اگر آمریکا به مانند تحریم اقتصادی، تحریم تسلیحاتی ایران را با تهدید و ارعاب سایر کشورها عملی کند، ایران قادر است از منافع لغو تحریم‌های تسلیحاتی برخوردار شود، گفت: قطعاً آمریکایی‌ها سیاست فشار حداکثری را چه در دولت ترامپ و چه در صورت پیروزی بایدن ادامه می‌دهند، زیرا تحریم راهبرد اصلی آمریکایی‌ها در قبال ایران است. چون تحریم هم ضمانت اجراست و هم یک سیاست ثابت در مورد ایران است.

این کارشناس مسائل آمریکا تصریح کرد: بر این مبنا آمریکا حتی اگر نتواند تحریم‌های شورای امنیت را احیا کند و تحریم‌های تسلیحاتی را لغو کند، باز هم در عمل از طریق تحریم‌های ثانویه و روابط دوجانبه سعی می‌کند همان مکانیسمی را که در عرصه اقتصادی علیه ایران پیش برده، تعقیب کند. لذا ممکن است به لحاظ عملی تفاوتی برای ایران در زمینه تحریم تسلیحاتی ایجاد نشود. اما از این جهت که آمریکا به عنوان یک عضو شورای امنیت، نتوانسته سازوکارهایی را که در دهه‌های پس از جنگ جهانی دوم پیگیری می‌کرده، فعال کند و از طریق آنها علیه جمهوری اسلامی اقدام کند قطعاً به لحاظ حقوقی و فنی محسوب می‌شود.

گوهری‌مقدم بیان کرد: در واقع آمریکایی‌ها همانطور که در عمل ایران را به طور یکجانبه از دستاوردهای اقتصادی برجام به عنوان یک سند شبه حقوقی بین‌المللی محروم کردند، در زمینه تحریم‌های تسلیحاتی نیز امکان دارد ایران علی‌رغم لغو این تحریم‌ها، همچنان از عواید و منافع آن محروم بماند و این مسئله به هیچ وجه دور از ذهن نیست.

گفت‌وگو از مهدی مخبری