مانیفست عاشورا تدوین شود / عبور از نظریه‌پردازی صرف درباره اربعین

به گزارش ایکنا، سهیل اسعد، پژوهشگر آرژانتینی تمدن اسلامی و جهان اسلام، شامگاه دوشنبه، 14 مهرماه، در نشست «جریان‌شناسی اربعین و مسئله جهانی‌شدن» در مجمع جهانی اهل بیت(ع) در قم گفت: پدیده اربعین نیاز چندانی به نظریه‌پردازی ندارد و ملاقات میلیون‌ها انسان، راهپیمایی در مسیری معنوی، یک قبر، یک شهید و یک امام است. از ابتدای سقوط صدام تاکنون نظریه‌پردازی کرده و مقاله می‌نویسیم و سخنرانی می‌کنیم، امروز به پروژه‌های عملی و عمل‌گرایی بیشتر نیاز داریم.

وی افزود: چقدر متفکران و فلاسفه و رجال دین در مورد اربعین صحبت کرده‌اند؛ در بعد نظری چیز خاصی نداریم که بخواهیم این قدر نظریه‌پردازی و تحلیل کنیم؛ اگر این طور برخورد کنیم فیلسوف و متفکر اربعین خواهیم شد. اگر هزار سال هم روی بعد نظری اربعین کار کنیم جهانی نخواهد شد، ولی نظریه‌پردازی مقدماتی به همراه فعالیت در فضای بین‌المللی آن را جهانی می‌کند و در این عرصه کار نشده است.

ایجاد شبکه اربعینی

سهیل اسعد تصریح کرد: در اروپا و آمریکای لاتین هزاران مشکل رخ می‌دهد و افراد زیادی از حضور در اربعین محروم می‌شوند؛ خیلی از مردم آمریکای لاتین(برزیل، ونزوئلا و بولیوی و آرژانتین و ...) و حتی کشورهای دیگر که سفارت عراق در آنها وجود ندارد، راه‌حلی برای اخذ ویزا ندارند. یک مسلمان مجبور است از برزیل به کشور دیگری برود تا ویزا بگیرد و تجمع و انتقال کاروان‌ها هم ماجرای دیگری است و هنوز امور مدیریتی در فضای بین‌المللی حل نشده است. پیشنهاد من این است که شبکه اربعینی میان نمایندگان مؤسسات اربعین و نهادهای مرتبط با آن ایجاد شود و حداقل هر قاره یک نمایندگی برای حل امور مسائل اربعین داشته باشد تا بحث‌های مدیریتی سفر اربعین تأمین و تسهیل در امور اخذ ویزا و جابه‌جایی کاروان‌ها و ... فراهم شود. 

وی افزود: بین‌المللی بودن یعنی خروج از مرزها؛ متأسفانه چیزی که در خیلی از این حرکت‌ها مشاهده می‌شود، فضای کاملاً بومی و بدون تصرف بین‌المللی است؛ اگر می‌خواهیم در فضای رسانه‌ای دنیا اربعین را معرفی کنیم، صرفاً با نگاه شیعی به امام و زیارت کربلا جهانی نخواهد شد.

پدیده اربعین منحصر به شیعه و اسلام نیست

اسعد تصریح کرد: اولین گام برای تبدیل اربعین از یک پدیده اسلامی و اقلیمی آن است که اربعین و قیام امام حسین را به عنوان یک پدیده انسانی معرفی کنیم؛ مثلاً قضیه فلسطین وقتی بین خودمان تحلیل می‌شود می‌گوییم قضیه اول مسلمین است؛ زیرا بیت‌المقدس اولین قبله اسلام بوده و در این صورت مردم دنیا می‌گویند مسئله مسلمانان است و ربطی به ما ندارد، ولی اگر تبیین جهانی از ظلم اسرائیل ارائه دهیم، جهانی می‌شود. سخن از تربت کربلا و استجابت دعای زیر گنبد امام خیلی بومی و شیعی است، ولی اگر ادبیات بین‌المللی داشته باشیم، امام حسین می‌تواند مصداقی برای حل معضل انسانیت باشد. رقبای ما ویژگی‌های زبانی، فرهنگی، ملی، دینی، فرقه‌ای و ... را از یک پدیده می‌گیرند و با جنبه انسانی ارائه می‌دهند و ما هم باید چنین کنیم.

وی افزود: ما امام حسین(ع) و ائمه(ع) را خیلی بومی کرده‌ایم؛ بحث مهدویت هم این طور است؛ مثلاً مهدویت را در فضای بین‌المللی به جمکران تقلیل داده‌ایم؛ سرزمین و مفاهیم اسلامی و قرآن را هم خیلی کوچک جلوه می‌دهیم؛ ائمه(ع) فرمودند که مراقب باشید دشمنان قرآن نخوانند و از شما پیشی نگیرند. بنابراین حذف مرزها اولین کار بین‌المللی شدن است؛ مثلاً آیا می‌توانیم مسیر اربعین را با دوچرخه برویم و ورزشکاران جهان در این مسیر حرکت کنند یا حتماً اصرار داریم که پیاده انجام شود.

این پژوهشگر آرژانتینی تمدن اسلامی با تأکید بر اینکه ظرفیت بین‌المللی شدن اربعین بسیار است و ما باید آن را توسعه دهیم، گفت: آیا نظر ما این است که حضور افراد فقط با لباس مشکی و آن هم حجاب کامل باشد؟ آیا این موضوع در تضاد با جهانی شدن نیست؟ یا اگر بگوییم ائمه(ع) فقط برای ما هستند، بین‌المللی نیستند؛ زیرا بین‌المللی با شروطی همراه است. اگر بخواهیم هندوها به اربعین بیایند، چون نجس و کافرند، کل مسیر را نجس خواهند کرد؟ آیا ما حضور آنان را می‌پذیریم؟ اگر ممکن بود درس خارج اربعین را تدریس می‌کردم؛ ما با شعار نمی‌توانیم اربعین را جهانی کنیم؛ فرض کنید روزی کسی بخواهد بدون حجاب به پیاده‌روی اربعین برود آیا ما قدرت تحمل تبعات آن را داریم؟

اسعد با تأکید بر اینکه عالَم محدود به دیواره مسجد اعظم نیست و باید از چارچوب‌های داخلی و جغرافیایی و حتی تاریخی خارج شویم، تصریح کرد: باید الگوی حسینی به جهان بدهیم؛ الگوی حسینی از خود حسین(ع) هم فراتر است؛ زیرا حسین(ع) باید فدای فرهنگ و ارزش‌های حسینی شود تا آن فرهنگ باقی بماند. گام دیگر برای جهانی شدن آن است که تبیین کنیم چرا اربعین به حادثه بی‌نظیر بشری تبدیل شد؛ برای این کار باید پشت صحنه تفکر حسینی را نشان دهیم و صرفاً به چای و غذا دادن و ... اکتفا نکنیم؛ باید مانیفست امام حسین(ع) داشته باشیم تا قضیه قیام، تفکر و موضع‌گیری امام را با ادبیات بین‌المللی بیان کند. همان طور که طرفداران مارکس برای معرفی او مانیفست دارند. متأسفانه هنوز این مانیفست تعریف نشده است؛ لذا اگر اربعین محدود به زیارت و تجدید عهد شود فهم جهانی نخواهد یافت.