مجله پژوهش‌های تاریخی ایران و اسلام در ایستگاه 27
بیست و هفتمین شماره از مجله پژوهش‌های تاریخی ایران و اسلام، به صاحب امتیازی دانشگاه سیستان و بلوچستان، منتشر شد.
به گزارش ایکنا، در این شماره از مجله پژوهش‌های تاریخی ایران و اسلام، مقالاتی با عناوین «مشروطیت، آزادی‌خواهی و ستیز با استبداد در اندیشۀ دهخدا»، «تأثیر سیاست‌های حمایتی امرای تیموری بر موقعیت بازاریان و اقتصاد شهری»، «تبیین زمینه‌ها و علل شکل‌گیری و تداوم مذهب اباضیه در عمان»، «فعالیت‌های فرهنگی و آموزشی زرتشتیان در دورۀ رضا شاه»، «تحلیلی بر تأثیرات جنگ سرد و نظام دوقطبی بر روابط ایران و عراق در دوره پهلوی دوم» منتشر شده است.
همچنین «رسالة تذکرة الأئمة؛ ویژگی‌ها و چالش‌های کتابشناسی پیرامون آن»، «احداث خط آهن نوشکی به دزداب توسط انگلستان»، «مقایسه وجوه تشابه و اختلاف نواندیشی دینی در ایران و مصر (با تکیه بر آراء شیخ هادی نجم‌آبادی و شیخ محمد عبده)»، «بانیان و مشایخ رباط های بغداد و تاثیر آنها در جریان تصوف (قرن 6 و 7ق)»، «تحلیلی بر نقش روزنامه‌ها و دامنه‌ی تأثیرگذاری آنها در اعتراض‌های عصر ناصری (۱۳۱۳-۱۲۶۴ ه.ق)»، «تحلیلی بر نقش و جایگاه ساروتقی در رقابت‌های درباری عصر شاه عباس دوم» و «نقش عالمان شیعه مهاجر ایرانی در گسترش معارف شیعی دکن (مطالعه موردی دوره عادل‌شاهیان و نظام‌شاهیان)» از دیگر عناوین این فصلنامه است.
علل شکل‌گیری و تداوم اباضیه در عمان
در چکیده مقاله «تبیین زمینه‌ها و علل شکل‌گیری و تداوم مذهب اباضیه در عمان» آمده است: ساختار فرهنگی و اجتماعی جامعة صدر اسلام، سبب پیدایش گروهها و فرقه‌های مختلفی در‌آن برهه زمانی شد. یکی از این گروهها، خوارج بود که خود دچار دسته‌بندی شد و عده‌ای از آنها راه افراط، بعضی طریق تفریط و برخی نیز مسیر اعتدال را طی نمودند. اباضیه یکی از گروه‌های برآمده از این تحولات است‌که تا پایان قرن چهارم، برخی از مناطق جهان اسلام از جمله؛ ایران، عربستان، اندلس، آفریقا، یمن و عمان را در قلمرو خود قرار داده بود. اما همگی آنها به دلایل فرهنگی، سیاسی و اجتماعی پس از مدتی دچار رکود و زوال شدند و تنها دو منطقه جغرافیایی، شمال آفریقا و کشور عربی عمان بود که محیط را برای ادامة حیات آنها فراهم آورد. ارتفاعات، بیابان‌ها و دور بودن عمان از مراکز اصلی خلافت، فرار و تبعید مخالفان به عمان، ناآرامی‌های عمان در عصر امویان،تلاش ائمه اباضی جهت گسترش دعوت در خارج از بصره،حضور چهره‌های شاخص اباضیه در عمان، قرابت خویشاوندی ازد عمان و ازد بصره، انطباق نظام انتخاب امام با نظام انتخاب رئیس قبیله در عمان، ... از جمله عوامل و زمینه‌های شکل‌گیری و تداوم اباضیه در عمان بوده‌اند. در‌این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و از طریق مطالعه-کتابخانه‌ای به این پرسش اصلی پاسخ داده شده است: زمینه‌ها و علل شکل‌گیری و تداوم مذهب اباضیه درعمان چه بوده است؟ فرضیه مقاله چنین است‌که عوامل و زمینه‌های اجتماعی، جغرافیایی، سیاسی و فکری باعث شکل‌گیری و تداوم مذهب اباضیه در عمان بوده است.
بازخوانی رسالة تذکره الأئمة(ع)
نویسنده مقاله «رساله تذکره الأئمه؛ ویژگی‌ها و چالش‌های کتابشناسی پیرامون آن» در چکیده نوشتار خود آورده است رساله تذکره الأئمّه در مشهد و در سده یازدهم هجری نوشته شده است. کتابشناسان و نسخه پژوهان درباره این رساله متفاوت سخن گفته اند. برخی آن را به علامه محمد باقر بن محمد تقی مجلسی نسبت داده اند و شماری هم آن را به محمدباقر بن محمد تقی لاهیجی؛ همچنان که زمان تألیف آن را هم یکسان ذکر نکرده‌اند. نوشتار حاضر دستاورد شناسایی و تهیه نسخ خطی و سنگی مختلف این رساله و تهیه بسیاری از آنها و نیز تصحیح و مقابله آنها با یکدیگر، علاوه بر بررسی ویژگی‌های این رساله است. این نوشتار با التفات به شواهد درون متنی و توجه به نسخ خطی باقی مانده از این رساله نشان خواهد داد که مشکل اصلی در اختلاف کتابشناسان و نسخه‌پژوهان درباره این رساله آن بوده که احاطه جامع و کافی نسبت به همه نسخ این رساله نداشته‌اند؛ افزون بر اینکه به تحلیل محتوا و ویژگی‌های این رساله و شواهد درون متنی و برون متنی دال بر مؤلف و زمان تألیف هم توجه درخوری ننموده‌اند. دستاورد این تحقیق آن است که ما با دو اثر مواجهیم. یک اثر اصل رساله تذکره الأئمّه است که توسط علامه مجلسی نوشته شده است و اثر دیگر تلخیصی است از آن که توسط کسی که خود را شاگرد علامه می داند؛ نوشته شده است .البته او را هم محمد باقر بن محمد تقی لاهیجی خوانده اند. علی رغم این احتمال که رساله در ۱۰۷۵ هجری نوشته شده باشد شواهدی در اختیار است که رساله باید در ۱۰۸۵ نوشته شده باشد.
انتهای پیام
