تبیین دکترین دفاعی جامعه اسلامی در سوره انفال

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین نجف لکزایی، امروز 22 آذرماه در نشست «حکمرانی در قرآن» که به صورت مجازی برگزار شد، با اشاره به تشکیل جامعه اسلامی در مدینه، گفت: رسول‌الله باید مشکلات معیشتی و اقتصادی مسلمین، مسکن و غذای مهاجرین را تأمین می‌کردند، زیرا عدم این مسئله می‌توانست موجب مشکلات فراونی در عرصه روانی و امنیتی شود، ضمن اینکه حضرت باید از یهودیان هم مراقبت می‌کرد تا به جامعه نوپای اسلامی ضربه نزنند.

وی افزود: ایشان قانونی تنظیم کردند تا جامعه‌سازی، امنیت‌سازی و امت‌سازی محقق شود؛ این قانون با عناوینی مانند معاهده و صحیفه و قانون اساسی مدینه تعبیر می‌شود. در این معاهده مقرر شد تا مسلمین و یهودیان به هیچ مشرکی، نه به اموال و نه جان پناه ندهند؛ طرف اول معاهده خود رسول‌الله و طرف دیگر کسانی هستند که شهروندان این جامعه اعم از مهاجرین و انصار و یهودیان و ... بودند که البته یهودیان این معاهده را نقض کردند. از طرف دیگر، مفاد این عهدنامه هم آن بود که محدوده مدینه امن است و کسی حق درگیری در این منطقه را ندارد؛ البته حضرت تشویق‌هایی هم برای انفاق و عقد اخوت و برادری میان مهاجرین و انصار برقرار کردند تا امنیت جامعه تضمین شود.

تبیین دکترین دفاعی جامعه اسلامی در سوره انفال

لکزایی با بیان اینکه بخش زیادی از سوره مبارکه انفال به جنگ بدر و دکترین دفاعی اسلام اختصاص یافته است، تصریح کرد: در رمضان سال دوم هجرت، مشرکان با رهبری ابوسفیان و با حضور هزار نیرو به سمت مدینه و در قالب کاروان به ظاهر تجاری حرکت کردند ولی مسلمین خدعه آنها را فهمیدند و آنها هم مسیر خود را تغییر دادند، ولی لشکر ابوجهل(که لشکر نظامی بود) با مسلمین درگیر شد و مسلمین با اینکه نیروهای اندکی داشتند، با مدد الهی به پیروزی رسیدند و غنائم زیادی گرفتند؛ بحث‌ها و چالش‌هایی بر سر غنائم در میان مسلمین ایجاد شد که نشان داد آنها یکدست نیستند و عده‌ای با پیامبر بحث و منازعه می‌کنند و مسائل دنیوی برای آنان مهم است.

وی با اشاره به آیه نخست سوره انفال، «يَسْأَلُونَكَ عَنِ الْأَنْفَالِ قُلِ الْأَنْفَالُ لِلَّهِ وَالرَّسُولِ فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَصْلِحُوا ذَاتَ بَيْنِكُمْ وَأَطِيعُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ»، اضافه کرد: فرموده که مسلمانان از تو درباره انفال می‌پرسند؛ انفال به همه منابع و معادن و ثروت‌های عمومی در اختیار حکومت گفته می‌شود، گرچه مصداقاً در اینجا غنائم جنگ بدر بود؛ بگو انفال برای خدا و پیامبر است؛ یعنی تشریع و حاکمیت از اختیارات خداوند است و تقنین الهی را پیامبر اجرا می‌کند. در ادامه دستور می‌دهد که اگر این مطلب را قبول و ایمان دارید باید تقوا پیشه و بین خودتان را اصلاح کنید؛ تقوا را تمثیل کرده‌اند که به کسی که در زمین پر از خار در حال حرکت است تا خار به پای او نرود.

لکزایی بیان کرد: شروع سوره با اصلاح ذات است و انتهای سوره هم بحث اولی الارحام و اصلاح ذات بین افراد است؛ یعنی بر سر مسائل مادی و دنیوی با هم درگیر نشوید؛ ما امروز بسیار به این آموزه نیاز داریم و باید در تزاحم دنیا و آخرت تقدم را به آخرت بدهیم؛ در هر کشور اسلامی که منافع دنیوی بر اخروی مقدم شده آن کشور دچار مشکلات عدیده شده است.

5 ویژگی مؤمن حقیقی

رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با اشاره به آیه «إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ إِذَا ذُكِرَ اللَّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ وَإِذَا تُلِيَتْ عَلَيْهِمْ آيَاتُهُ زَادَتْهُمْ إِيمَانًا وَعَلَى رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ»، اضافه کرد: کارگزار امنیت کسی است که مؤمن است؛ ایمان و امن هم ریشه هستند؛ مؤمن کسی است که تولید امنیت کرده و از امنیت ایجاد شده حفاظت می‌کند؛ در اینجا با 5 ویژگی مؤمنان را توصیف کرده و فرموده است که اولین ویژگی آنها این است که وقتی یاد خدا شود، دلشان دچار خشیت و خضوع و وقتی آیات الهی بر آنها خوانده شود، ایمانشان زیاد می‌شود. پس ایمان با تلاوت و شنیدن قرآن افزایش می‌یابد؛ اینها بر خدا توکل و نماز را اقامه و از آنچه خدا روزی به آنها کرده انفاق می‌کنند؛ یعنی نه تنها بر سر غنائم نمی‌جنگند، بلکه حاضرند از اموالشان هم در راه خدا انفاق کنند و اینها مؤمن حقیقی و واقعی هستند.

وی با بیان اینکه پیامد ایمان واقعی آن است که در نزد پروردگاشان درجات بالایی دارند، از مغفرت و رزق کریم برخوردار هستند و خدا خطاهایشان را می‌بخشد، به آیه پنجم «كَمَا أَخْرَجَكَ رَبُّكَ مِنْ بَيْتِكَ بِالْحَقِّ وَإِنَّ فَرِيقًا مِنَ الْمُؤْمِنِينَ لَكَارِهُونَ» اشاره و اظهار کرد: كَمَا یعنی چنانچه در مورد انفال حکم خدا و رسول است در بحث خروج از مدینه و جنگ هم تبعیت از خدا و پیامبر لازم است؛ زیرا پیامبر وقتی برای جنگ از مدینه خارج شدند، برخی از مسلمین اکراه داشتند؛ اینها درباره جهاد با پیامبر مجادله می‌کردند، با اینکه حق برای آنها روشن شد. قرآن تأکید دارد که آن قدر جهاد برایشان سخت است که گویا به سمت مرگ سوق داده می‌شوند.

امنیت حقیقی مرتبط با عالم غیب است

لکزایی با اشاره به آیه هفتم سوره انفال «وَإِذْ يَعِدُكُمُ اللَّهُ إِحْدَى الطَّائِفَتَيْنِ أَنَّهَا لَكُمْ وَتَوَدُّونَ أَنَّ غَيْرَ ذَاتِ الشَّوْكَةِ تَكُونُ لَكُمْ وَيُرِيدُ اللَّهُ أَنْ يُحِقَّ الْحَقَّ بِكَلِمَاتِهِ وَيَقْطَعَ دَابِرَ الْكَافِرِينَ» با بیان اینکه خدا در جنگ بدر مقرر فرمود که جنگ با یکی از این دو کاروان (نظامی ابوجهل یا تجاری ابوسفیان) را باید انجام دهید و البته شما دوست داشتید که با کاروان نظامی مقابله نکنید، ادامه داد: حق شرایطی است که ما در آن به امنیت می‌رسیم و باطل ناامنی ایجاد می‌کند؛ خدا در ادامه از آیه هشتم تا 14 سوره، تحقق امنیت حقیقی را بیان و فرموده اولین ساز و کار تحقق امنیت برقراری و استقرار حق و از بین رفتن باطل است؛ یعنی ای مسلمین اگر دنبال امنیت دنیا و آخرت هستید، باید همین خواسته را دنبال کنید و اهل دعا و استغفار و انابه و توبه هم باشید. همانطور که خداوند در بدر با حضور هزار فرشته مردف از آنها حمایت کرد (مردفین یعنی ردیفی که پشت سر آن کسان دیگری باشند).

ضربه قاطع بر مدیریت فکری و اجرایی دشمن

وی اضافه کرد: خداوند مسلمین را با فرشتگان نصرت کرد تا به آنها مژده فتح و پیروزی و روحیه بدهد و قلوب آنها مطمئن شود؛ بلافاصله تذکر فرمود که کمک ملائکه مستقل از خدا نیست، بلکه پیروزی وجود ندارد جز از ناحیه خداوند. پیروزی لطف و عنایت خداست و نه خودتان بدون اذن خدا پیروز می‌شوید و نه ملائکه بدون اذن خدا می‌توانند چنین کنند. البته یکی از مصادیق معیت الهی آن است که خداوند در دلهای کافران رعب ایجاد می‌کند.

وی با اشاره به آیه «إِذْ يُوحِي رَبُّكَ إِلَى الْمَلَائِكَةِ أَنِّي مَعَكُمْ فَثَبِّتُوا الَّذِينَ آمَنُوا سَأُلْقِي فِي قُلُوبِ الَّذِينَ كَفَرُوا الرُّعْبَ فَاضْرِبُوا فَوْقَ الْأَعْنَاقِ وَاضْرِبُوا مِنْهُمْ كُلَّ بَنَانٍ» تأکید کرد: در ادامه هم فرموده است که بنابراین وقتی با دشمن درگیر هستید ضربات قاطع و کوبنده بزنید؛ تعبیر فوق الاعناق یک معنای ظاهری دارد که یعنی از بالای گردن بزنید، اما معنای دیگر آن برخورد قاطع با عناصر فکری است همچنین فرموده ضربات بر سر انگشتان باشد؛ یعنی هم عناصر فکری و هم اجرایی و مدیریتی آنها را بکشید(مراد از بنان در اینجا زدن عناصر مدیریتی و اجرایی است). دلیل اینکه باید برخورد شدید با آنها داشته باشید هم این است که آنها با خدا و پیامبر وارد نزاع و چالش شدند و کسانی که با خدا بجنگند سرنوشتشان عذاب بزرگ در دنیا و آخرت است.

لکزایی با بیان اینکه از منظر قرآن کریم امنیت عامل بقاست، تصریح کرد: براین اساس، امنیت پایدار همان نصرت و حمایت‌های الهی است، لذا امنیت با غیب در حکمرانی اسلامی پیوند می‌خورد.