تفسیر معاصرانه «نصر» بی‌توجه به مسائل روز است

به گزارش ایکنا؛ اولین نشست از سلسله نشست‌های علمی نقد کتاب «تفسیر معاصرانه قرآن کریم» نوشته سیدحسین نصر، امروز، 23 اسفندماه با حضور حجج اسلام و المسلمین محمدعلی رضایی اصفهانی، استاد تمام جامعةالمصطفی العالمیه و رئیس مجتمع عالی قرآن و حدیث، محمدجواد اسکندرلو، دانشیار و عباسعلی براتی، استادیار جامعةالمصطفی العامیه برگزار شد.

حجت‌الاسلام عباسعلی براتی در این نشست با اشاره به ادعای مؤلف این کتاب مبنی بر سنتی بودن، گفت: آیا کسی که پیرو صوفیه است، می‌تواند تفسیر معاصرانه بنویسد و آیا مستشرقان متخصص تفسیر هستند؟ که اقدام به این کار کرده‌اند، زیرا حداقل شروط ده‌گانه برای مفسر بیان شده که در آقای نصر و دستیاران وی وجود ندارد.

استادیار جامعةالمصطفی با بیان اینکه ما در جنبه‌های مثبت و منفی این کتاب مبالغه نمی‌کنیم و فقط به عنوان خواننده آن را نقد می‌کنیم؛ افزود: امروز همه آزاد هستند و می‌توانند قرآن را مطالعه کرده و حتی انتقاد کنند که می‌کنند و حتی ملحدان هم قرآن را به صورت ملحدانه تفسیر می‌کنند و مستشرقان هم با رویکرد خودشان این کار را می‌کنند، بنابراین مهم نگاه آنها و بررسی ادعای آنان و این است که چقدر مداعیاتشان با اعمالشان سازگار است.

وی افزود: این کتاب از ترجمه برخی افراد مانند محمد حمیدالله و یوسف علی استفاده کرده، ولی نام این افراد را هم اشتباه آورده است؛ در صورتی که هر کسی که دست به قلم می‌برد، باید چیزی به علم اضافه کند وگرنه ضایع کردن امکانات و وقت خود و دیگران است؛ در این اثر دقت لازم وجود ندارد.

ضعف‌های تفسیر

براتی با بیان اینکه در مقدمه این اثر ادعا شده که می‌خواهند خواننده را با شیوه‌های مختلف فهم و تفسیر آشنا کنند، اظهار کرد: این در حالی است که روش‌های تفسیری را احصاء نکرده است؛ بنابراین اگر شما می‌گویید تفسیر فقط مخصوص آخوندها نیست، باید گرایشات دیگر هم طرح شوند؛ مثلاً بگویید شیمی‌دان‌ها و فیزیکدان‌ها این طور از قرآن فهمیده‌اند.

استادیار جامعةالمصطفی(ص) با بیان اینکه برخی دست به تفسیر می‌زنند، زیرا خصومت پنهان دارند، اضافه کرد: البته برخی هم کارشان یا ریشه در نظریات بحث‌انگیز با هدف کسب شهرت دارد یا دنبال دستیابی به امتیازات دانشگاهی هستند؛ ضمن اینکه در مقدمه کتاب گفته شده این اثر جنبه فرهنگی تجاری دارد.

براتی گفت: آیا قرآن‌شناخت باید جریان اصیل اسلامی را نادیده بگیرد؟ مخصوصاً اگر جریان اصلی مسلمین مشکلات و سؤالاتی دارند، آیا باید در آن مطرح شود یا خیر؟ سؤالات برون و درون‌دینی زیادی از قرآن برای مسلمین وجود دارد که در این کتاب به آن پرداخته نشده است، در حالی که ادعا دارد معاصرانه هم هست.

وی با بیان اینکه این چه تفسیر معاصرانه‌ای است که به مسائل روز بی‌توجه است، تصریح کرد: مدعی هستند این اثر روش قرآن به قرآن دارد و در بالاترین سطح پژوهشی تهیه شده که این طور حرف زدن مناسب نویسنده دقیق النظر و پخته نیست. مدعی است که خدا ایشان را برای این مأموریت انتخاب کرده، یعنی فقط خدا در گوش شما این حرف را زده است و همه افراد دیگر برای نوشتن تفسیر نالایق هستند؟

تفسیر معاصرانه چیزی بر علم نیافزوده است

استاد حوزه با بیان اینکه «استادی قرآن» چه چیزی جدیدی به تفاسیر و فهم قرآن افزوده است، غیر از نقل اقوال از چند جریان که حفظ امانتداری در آن هم معلوم نیست، افزود: آیا این کتاب نظریه‌ای داده و کاوشی کرده است؟ ضمن اینکه نگاه ظلم‌ستیزی و انقلابی‌گری قرآن را بوسیده و کنار گذاشته است؛ گویی قرآن تضادی با ظلم ندارد، در حالی که مشکل مسلمین این است که با ظلم و زور روبرو هستند و قرآن باید به آنها راه حل بدهد.

وی افزود: آیا ملاکی در گزینش تفاسیر داشته است و اگر داشته، چرا بیان نشده است،  رابطه قرآن و علم اساسا در این کتاب مورد توجه نبوده است و اعجاز علمی و رابطه قرآن با علم و عقل هم مورد توجه نیست. شما مگر نمی‌گویید دنبال وحدت میان ادیان بودید، ولی چطور در این تفسیر وحدت مذاهب و ادیان ایجاد کرده‌اید؟ آیا جمع کردن گزینشی برخی آراء، وحدت به همراه می‌آورد؟.

براتی تصریح کرد: نصر گفته من سنت‌گرا هستم، ولی روش روشنی برای وحدت ندارد و به شیعه کاملاً بی‌توجه بوده است؛ اخیراً هفته اول ماه فوریه از طرف سازمان ملل به عنوان هفته همگرایی ادیان مطرح شد، ولی این کتاب در این حد هم برای همگرایی طرحی ندارد؛ همچنین ملاقاتی میان پاپ و الازهر صورت گرفت و روز جهانی «برادری انسانی» مطرح شد، ولی همین مطلب هم در این کتاب نیامده است و حتی افکار و اندیشه‌های سفارشی را نتوانسته از قالب در آورد.

وی افزود: کتاب موضع خودش را در برابر تندروهای به ظاهر مسلمان مانند داعش روشن نکرده و وارد این بحث نشده، در حالی که سوگمندانه باید گفت اینها جزء مسلمین معاصر هستند. وی مدعی آشناکردن مخاطب با سنت است، ولی منظورش از سنت مشخص نیست؛ آیا سنت شیعی ایرانی را ترویج کرده که چنین چیزی هم دیده نمی‌شود و اگر مقصود سنت فلسفی کلامی باشد، این هم دیده نمی‌شود.

براتی گفت: وی از طرف کمپانی «هارپر وان» مأمور شده و معلوم نیست این کمپانی چه هدفی را دنبال کرده است؟ چرا این هدف مبهم است و اینکه می‌گوید من از مفسری در قم کمک گرفتم، چرا از او نام نمی‌برد؟ از نظر سیاسی اهداف پشت پرده این سفارش مشکوک است، برای چه این کمپانی به شخص ایشان اینقدر التماس کرده و گفته اگر تو آن را ننویسی، پروژه منتفی خواهد شد.

براتی بیان کرد: اگر مقصود مطرح کردن خودش هست، تا حدودی موفق بوده، زیرا برخی هم در ایران هستند که مرید او هستند و او را عالمترین فرد و اعلم علمای بشر در جهان اسلام می‌دانند، ولی نوآوری به چشم نمی‌خورد و به صورت ظریفانه‌ای اندیشه‌های غربی آمریکایی مانند آتئیسم، پلورالیسم و سکولاریسم را ترویج کرده است و قصد تبرئه و تطهیر مستشرقان را دارد.