سوره مائده به تنهایی اثبات‌کننده ولایت امام علی(ع) است

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام و المسلمین حمید ملکی، قائم مقام مدیر حوزه‌های علمیه، شامگاه سوم مردادماه در نشست علمی «بررسی آیات غدیر»، گفت: چندین آیه قرآن مرتبط با ولایت امام علی(ع) است؛ آیه 214 شعرا که به آیه انذار معروف است؛ آیه ولایت و آیات غدیر در سوره مائده که این آیات بدون توجه به روایات هم اثبات‌کننده امامت علی(ع) است.

وی افزود: طبق اقوال، سوره مائده از جمله آخرین سوره‌های نازل شده بر پیامبر(ص) در اواخر عمر ایشان است، در این دوره احکام صوم و صلات و جهاد و امر به معروف و حج و ... تشریع و تبیین شده و چیزی از احکام نمانده که تشریع نشده باشد بنابراین در آیه 67 این سوره؛ «يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ» بر موضوع بسیار مهمی غیر از تشریع احکام تاکید شده است و این موضوع آنقدر مهم است که اگر پیامبر(ص) آن را ابلاغ نکند رسالتش را انجام نداده است.

ملکی به ذکر خاطره‌ای در این زمینه پرداخت و گفت: بنده با فردی در مدینه در این‌باره صحبت می‌کردم و به او گفتم آیا قبول داری که سوره مائده اواخر عمر پیامبر(ص) نازل شده و همه احکام در آن زمان تشریع شده بود؛ او پذیرفت؛ پرسیدم پس این چه چیزی است که تشریع نشده و اگر پیامبر آن را ابلاغ نکند رسالتش را ناتمام گذاشته است؟ وی پاسخ داد این آیه و آیه سوم سوره مائده در روز عرفه نازل شده و با نزول آن، حج کامل شد؛ بنده عرض کردم مگر بین حج سال هشتم و نهم با سال آخر چه فرقی داشت که بخواهد حج تکمیل شده و با آن دین کامل شود؟ وی درمانده شد و گفت من مقداری بیشتر مطالعه کنم و فردا صبح بیایید دوباره بحث کنیم ولی نیامد.

رئیس مرکز تخصصی تفسیر حوزه علمیه با بیان اینکه اگر روایات هم نباشند، این آیات ولایت را اثبات می‌کنند، اظهار کرد: آیه با ایها الرسول و نه یا ایها النبی، یا ایها المزمل و ... شروع شده است، یعنی رسالت پیامبر(ص) در اینجا موضوعیت دارد؛ کلمه بلغ هم در قرآن فقط یکبار به کار رفته و در همین آیه است؛ براساس تعبیر لغت‌شناسان، تاکید و تکرار در واژه بلغ برخلاف ابلاغ وجود دارد یعنی بحث بر رساندن و تبلیغ و تکرار است.

ملکی گفت: واژه دیگر، ما انزل الیک من ربک است یعنی مطلبی وحیانی قرار است ابلاغ شود ولی پیامبر(ص) نگران بیان و اعلان آن است؛ سؤال می‌پرسیم این چه مطلبی است که باعث نگرانی پیامبر(ص) است و از خداوند برای اعلام آن تضمین می‌خواهد؟ وقتی نماز، روزه، حج و جهاد و امر به معروف و ... تشریع شد پیامبر(ص) نگران نشدند و از خدا تضمین نخواستند پس این چه حکمی است که تضمین از خدا می‌خواهد؟

تضمین الهی برای ابلاغ ولایت

ملکی با بیان اینکه خدا تضمین داد تا پیامبر(ص) را در برابر «الناس» یعنی منافقان حفظ کند، اظهار کرد: در سال هشتم هجرت، مشرکان با فتح مکه تسلیم شدند و در حقیقت دیگر مشرکی که مزاحم دین باشد وجود نداشت و یهودیان هم یا کشته شده و یا فرار کردند و مسیحیان هم قرارداد صلح نوشتند، پس خطری که پیامبر(ص) را به بیم و ترس واداشته است چیزی جز وجود منافقان نیست. در انتهای آیه هم فرموده است که خداوند کافران (منافقان) را هدایت نخواهد کرد.

رئیس مرکز تخصصی تفسیر حوزه اضافه کرد: پس آیه خطاب به رسول است و نه نبی، تاکید بر روی بلغ است و نه ابلغ، مطلبی بر ایشان نازل شده که او از بیانش نگران است ولی خدا ضمانت داده که او را حفظ می‌کند زیرا پیامبر(ص) از شورش و مخالفت منافقان واهمه داشتند.

وی افزود: در ذیل آیه، روایاتی از راویانی و بزرگانی چون ابن عباس وجود دارد که مورد قبول فریقین است و در آنها نقل شده پیامبر(ص) بعد از ابلاغ ولایت در روز غدیر و بلندکردن دست علی(ع) در حضور ده‌ها هزار نفر باز به همه فرمودند که چهره به چهره با امام(ع) بیعت کنند و همه حتی زنان هم با تشت آبی با امام بیعت کردند. 

ملکی با اشاره به آیه سوم مائده گفت: در این آیه هم باز این سؤال مطرح است که این چه مطلبی است که با انجام آن کفار مایوس و دین کامل، نعمت خدا تمام و خدا هم راضی شده است؟ برخی گفته‌اند احکام حرمت میته و دم و ... ولی سؤال ما این است که حرمت میته که در سوره نحل و بقره و سوره‌های دیگر  هم قبلا بیان شده بود.

پاسخ به شبهه فخر رازی

ملکی ادامه داد: فخر رازی گفته مراد از دین در این آیه، حج است؛ ولی پاسخ این است که کجای کتب لغت، دین را به معنای حج گرفته‌اند همچنین اگر به معنای مجازی است در اینجا چه قرینه‌ای برای مجاز وجود دارد؛ تعبیر «فَلَا تَخْشَوْهُمْ وَاخْشَوْنِ» یعنی مردم از کفار (منافقان) نترسید و فقط از من بترسید آیا برای ابلاغ حکم حج است؟ برادران اهل تسنن جواب دهند که چه اتفاقی در آن روز افتاده که کافران از دین مایوس شدند؛ شما که می‌گویید در عرفه و یوم الترویه نازل شده چه اتفاقی در آنجا افتاد که کافران (منافقان) مایوس شدند.

ملکی بیان کرد: پس چیزی مهمتر از حج و احکام دیگر است که باعث یاس کافران، اتمام دین و اکمال نعمت و رضایت خدا از این دین شده است؛ با بررسی خود آیه و روایات و تاریخ می‌بینیم مسئله چیزی جز وصایت و ولایت امام علی(ع) نیست. وقتی منافقان دیدند پیامبر(ص) مسئله امامت را تشریع کرد مایوس شدند و فهمیدند امام و حجت و دین باقی خواهد ماند و نمی‌توانند آن را از بین ببرند.

قائم مقام حوزه علمیه گفت: برخی شبهه‌ای مطرح می‌کنند که چرا آیه در بین حرمت میته قرار گرفته است؛ شیوه قرآن این است که گاهی داخل یک آیه مطلبی می‌فرماید و پرانتز را می‌بندد چنانچه نویسندگان بشری هم این کار را می‌کنند.