با خادمان فرهنگی ایران - 4/ مهدی حجوانی
نویسنده‌ای با روحیه جمع‌گرایی
کامران پارسی‌نژاد در چهارمین یادداشت خود درباره خادمان فرهنگی کشور به بررسی آثار ادبی و فعالیت‌های فرهنگی مهدی حجوانی پرداخته است.
به گزارش خبرنگار ایکنا؛ کامران پارسی‌نژاد، نویسنده و منتقد ادبی در سلسله یادداشت‌هایی که در اختیار ایکنا قرار داده، تاکنون به بررسی آثار و فعالیت‌های نویسندگان و فعالان فرهنگی حسین قرایی، یوسف قوجق و مجتبی رحماندوست پرداخته است. این نویسنده و منتقد ادبی چهارمین یادداشت خود را به بررسی آثار ادبی و فعالیت‌های فرهنگی مهدی حجوانی اختصاص داده است. دکتر مهدی حجوانی، نویسنده، پژوهشگر، نظریه‌پرداز و مترجم وادی ادبیات، خاصه ادبیات کودک و نوجوان به سال ۱۳۹۹ در تهران به دنیا آمد. او در کمال ایجاز دامنه فعالیت‌های ادبی خود را در یک پاراگراف اینگونه تشریح می‌کند: «و، اما دو کلمه از کار و بارم: سی و هفت سال است که سر در کار ادبیات دارم و بیشتر بر ادبیات داستانی تمرکز کرده‌ام و از جمله ادبیات کودک. همه عشقم داستان بوده است، داستان‌نویسی، ترجمه داستان، داستان‌شناسی، شاگردی در کلاس‌ها و کارگاه‌های داستان‌نویسی و بعد‌ها نوشتن و تدریس درباره شگرد‌های داستان‌نویسی، تحصیل در رشته ادبیات نمایشی و پژوهش هنر، نوشتن نقد‌هایی بر آثار داستانی، سردبیری چهار نشریه تخصصی در زمینه نقد و تئوری ادبیات کودک و نوجوان و سی و دو سال سرویراستاری و یا مشاوره در انتشار کتاب‌های داستانی در چهار مؤسسه انتشاراتی از جمله واحد کودک انتشارات امیرکبیر، نشر افق و این یازده سال اخیر تدریس تئوری هنر در دانشگاه آزاد و همچنین ادبیات کودک، قصه‌گویی، نمایش خلاق و طراحی فضا‌های کودکانه در دانشگاه علامه طباطبایی و سرانجام مشارکت در راه‌اندازی نهاد‌هایی مانند انجمن نویسندگان کودک، انجمن فرهنگی تصویرگران و لاکپشت پرنده...».
بی‌شک نظریه‌پردازی و پژوهش در حوزه ادبیات در کنار راه‌اندازی تشکل‌های غیردولتی ادبی مهمترین و کارآمد‌ترین فعالیت حجوانی در طی سالیان متمادی بوده است. توجه به این مسئله ضروری است که متأسفانه در ایران در گستره ادبیات تعداد انگشت‌شماری نظریه‌پرداز ادبی وجود دارد و بی‌شک یکی از نقیصه‌های بزرگ به عدم ارتباط اندام‌وار میان دانشگاه، استادان و ادبیات ایران مربوط می‌شود. در این راستا کمتر دیده می‌شود استادان دانشگاهی، چون دکتر حجوانی در وادی خلق آثار ادبی، نقد و نظریه پردازی فعال باشند و جای شگفتی است وقتی درمی‌یابیم غالب استادان کشور با نویسندگان و آثار ادبی خلق شده معاصر بیگانه هستند.
بر این اساس ورود حجوانی به ساحت ادبیات و دانشگاه قابل تقدیر است و بی‌شک این رویکرد می‌تواند تأثیر بسزایی به روی برخی دانشجویانی که قرار است استادان آینده دانشگاه باشند، بگذارد. از سویی دیگر همیاری در راه‌اندازی تشکل‌های ادبی، مجلات و انتشارات گام مهم و ارزشمندی است که کمتر فردی حاضر به انجام آن و تحمل زحمات و مصائب پیرامون آن است.
بدون تردید یکی از دلایل موفقیت ادبیات غرب داشتن روحیه جمع‌گرایی، همیاری و همفکری در قالب گروه‌ها و تشکل‌های ادبی است. در صورتی که در ایران پژوهشگران، نویسندگان و مترجمان غالباً تحت تأثیر فرهنگ اشتباه تلقین شده جامعه منزوی همواره سعی دارند گوشه عزلت بر گزینند و به تنهایی به فعالیت ادبی خود بپردازند. حجوانی در طی سالیان متمادی تلاش کرده برخلاف هنجار‌ها و باور‌های غلط در این حوزه اهالی قلم را به گرد آمدن و فعالیت در محافل ادبی وادارد. تأسیس و گاه همیاری در راه‌اندازی «دفتر ادب و هنر کودک و نوجوان»، «فصلنامه‌ای با عنوان «پژوهشنامه ادبیات کودک و نوجوان»، «کتاب ماه کودک و نوجوان»، «انجمن نویسندگان کودک و نوجوان»، «انجمن تصویرگران کتاب کودک»، از اقدامات مفید حجوانی به حساب می‌آید که جدای تقویت روحیه جمع‌گرایی در ایجاد جریان‌های ادبی تأثیرگذار خواهد بود.
او در انتخاب این مسیر آگاهانه عمل کرده است، هر چند که طبق اعتراف بسیار جالب و شگفت‌انگیزش به وادی ادبیات کودک علاقه نداشته است و خود به صراحت بیان می‌کند: «ورودم به حیطه ادبیات کودک، از سر علاقه نبوده و شاید کسی اعترافم را باور نکند که هنوز هم به کار در حوزه ادبیات کودک علاقه خاصی ندارم! به نظرم همین که بدانیم کاری که انجام می‌دهیم مهمترین کار است خود‌به‌خود علاقه هم ایجاد می‌شود.»
جدای مسائل مطروحه توجه به هنر داستان‌نویسی و آموزش عناصر داستانی اقدامی بی‌مانند است که شرایط را برای فراگیری هنر داستان نویسی برای نوقلمان و علاقه‌مندان این حوزه فراهم می‌کند. وی به منظور تبیین شگرد‌های داستان‌نویسی سعی کرده صرفاً به کتب ترجمه شده روی نیاورد و دستاورد‌های ادبیات غرب را گرته‌برداری نکند. حجوانی با در نظر داشتن ادبیات بومی و با توجه به فرهنگ و هنجار‌های ایرانی سعی کرده دستاورد‌های خود را که بی‌شک در نهانخانه وجودش نهادینه شده در اختیار علاقه‌مندان قرار دهد و حتی نمونه‌ها و مستوره‌های خود را از میان آثار ایرانی انتخاب کند و این رویکرد نشان می‌دهد آثار او صرفاً ترجمه ادبی به حساب نمی‌آید.
در پایان جا دارد به این نکته اشاره بشود که با یک بررسی اجمالی کتب و مقالات ادبی حجوانی می‌توان به خوبی دریافت که حجوانی توانسته آگاهانه، هوشیار و با درایت تمام هدف مشخص و دقیقی را انتخاب کند و به اصطلاح عوام به خاکی نزده است. در میان آثار بی‌شمار وی می‌توان به «الف دال میم»، «احمد آقا»، «شاه فقید و شاه جدید»، «چهل و نه حکایت از مامان خانم»، «کهکشان بی‌نشان»، «مونیخ به افق تهران»، «گزیده ادبیات معاصر مجموعه پنج قصه کوتاه برای نوجوانان» اشاره داشت.
بسیاری از مقالات ادبی وی جدای بدیع و تازه بودن موضوع توانسته برای بسیاری از پژوهشگران و نویسندگان و اهالی قلم ثمربخش و در عالم ادبیات برای اولین بار جریان‌ساز باشد. در این راستا می‌توان به مقالات ارزشمندی، چون «شکسته‌نویسی در ادبیات کودک»، «درآمدی بر زیباشناسی ادبیات کودک»، «بررسی تحلیلی سیر نقد ادبیات کودک و نوجوان در ایران با نگاهی آسیب‌شناسانه به قالب‌های نقد»، «شخصیت‌پردازی در ادبیات داستانی» و «گام‌های اول در نقد ادبیات کودک و نوجوان» اشاره داشت.
انتهای پیام مطالب مرتبط
