جامعیت علمی علامه حسن‌زاده بی‌نظیر بود

به گزارش ایکنا، آیت‌الله محمدباقر تحریری، استاد سطح خارج حوزه و تولیت مدرسه علمیه مروی، هشتم آبان‌ماه در مراسم چهلمین روز ارتحال آیت‌الله حسن‌زاده آملی که به صورت وبیناری برگزار شد، گفت: ذکر افراد صالح باعث نزول رحمت الهی است، زیرا صالحین در پرتو ایمان به خدا و علم خاص به ذات اقدس الهی به آنچه خدا آفریده است و از ادیان و انبیاء و دستورات نورانی خداوند گرفته‌اند، این مسیر را پیموده و به شایستگی اعتقادی، علمی و عملی رسیده‌اند.

وی افزود: خداوند به پیامبر(ص) که بزرگترین صالح است، فرموده است که انبیاء صالح گذشته را یاد کن و داستان انبیاء برای همین دلیل ذکر شده است، زیرا یادکردن سلوک عملی و رفتاری این بزرگان برای همگان راهگشاست و این بزرگواران خود را در جهت رحمت رحیمیه الهی قرار داده‌اند و این رحمت برای ایشان ظهور پیدا کرده است.

وی اضافه کرد: پرونده انسان‌ها باز است و هر تلاش و کوششی مانند تربیت شاگرد و آثار نوشته شده و سخنان حقی که بیان شده در روز قیامت موجب اعتلای چنین افرادی است؛ لذا فرموده‌‌اند وقتی عالمی از دنیا برود ثلمه‌ای وارد می‌شود که هیچ چیزی جای آن را پر نمی‌کند؛ مؤمنانی که فقیه هستند و معارف دین را آموخته‌ و برای مردم بیان می‌کنند، حصن و مرزبان و قلعه محکم اسلام هستند که اجازه نمی‌دهند کفر و نفاق و شرک وارد اسلام حقیقی شود.

تحریری بیان کرد: مرحوم حسن‌زاده آملی از فقهای بزرگواری بود که عمری را در مسیر فقه صرف کرد؛ ایشان جامعیت بی‌نظیری در فلسفه و عرفان و فقه و اجتهاد در احکام دینی و علم اصول داشت؛ در ادبیات و معانی بیان، منطق، حتی در ادبیات فارسی زبردست بود و در ریاضیات و هیئت و علوم غریبه ید طولایی داشت.

وی افزود: در انسان‌شناسی الهی، انسان مظهر صفات جمال و جلال خداوند است و «نفخت فیه من روحی» و خلیفه قراردادن را فقط برای انسان قرار داد و مهمترین هدف آفرینش را کسب معرفت توحیدی برشمرده است و اینکه انسان بشناسد چه چیزی او را از دین خارج می‌کند. 

استاد سطح خارج حوزه علمیه اضافه کرد: آیت‌الله حسن‌زاده آملی واجد چنین معرفتی بود؛ او عالمی فرهیخته بود که عمری را صرف علوم الهی کرد و هرگز اظهار خستگی و خسارت نکرد. امام رضا(ع) فرمودند که عقل انسان مسلمان کامل نمی‌شود، مگر با چند خصلت؛ اول اینکه از طلب علم احساس خستگی نکند و ایشان این طور بود و به مراتب بالای عقلانیت نائل شد؛ لحظه‌ای از تحصیل و تدریس و قلم زدن غافل نشد.

وی افزود: ایشان در هر جهتی از علوم که برایش سؤال ایجاد می‌کرد، تحقیق و مباحث را عمیقا بررسی می‌کرد؛ ایشان جزء افرادی بود که پیامبر(ص) از عیسی(ع) نقل فرموده است حواریون عیسی(ع) از وی پرسیدند که ما با چه کسی همنشینی کنیم، و او فرمود با کسی که دیدن او شما را به یاد خدا بیندازد و انسانی که در شئون زندگی طالب خدا هست، این ویژگی را دارد.

تولیت مدرسه علمیه مروی بیان کرد: ویژگی دیگر مؤمن این است که گفتار او ایمان مردم را زیاد و عملش مردم را مشتاق به عالم آخرت و ملکوت کند؛ یعنی او خودش پرواز ار عالم ملک به ملکوت را تمرین کرده است؛ به تعبیر امام علی(ع) جسم این افراد در دنیاست، اما روحشان در عالم ملکوت، لذا فرقی برای آیت‌الله حسن‌زاده نداشت که با فقیر و عالم و بی‌سواد بنشیند، زیرا دیدش خدایی بود؛ اینکه وصیت فرمود در کنار همسرش دفن شود، زیرا عالم هر کجا که باشد، در قرب الهی است.

رابطه ولایی و عشق به اهل بیت(ع)

وی افزود: انسان مؤمن در هر جا بمیرد و دفن شود، چون رابطه ولایی با خدا و اولیائش دارد، روحش را به وادی‌السلام نجف می‌برند و در آنجا ارواح این افراد با روح مطهر امام علی(ع) تلاقی می‌یابند؛ ایشان سرشار از ولایت اهل بیت(ع) بود و چنین عالمی مصداق فرمایش امام سجاد(ع) است که فرمودند مراد از ایجاد نقص در زمین که در برخی آیات شریفه به آن اشاره شده، وفات علماست. حضرت تأکید فرموده است که من با دیدن این آیه جان دادنم آسان می‌شود. «أَنَّا نَأْتِي الْأَرْضَ نَنْقُصُهَا مِنْ أَطْرَافِهَا».

وی افزود: مردم به تعبیر روایات سه دسته هستند، عالمان ربانی، مردمی که پیرو آنها هستند و افرادی که در راه هرزه و انحرافی قدم برمی‌دارند. آیت‌الله حسن‌زاده از مصادیق عالمان ربانی بود که خصوصیاتی را که امام علی(ع) برای این افراد شمرده در خود داشت. طبق فرمایش آن حضرت، علم سلطان و منشأ قدرت است، لذا جامعه باید علومی را که منجر به قدرت جامعه است دنبال کند و در کنار آن علوم دینی که آخرت انسان را می‌سازد.

تحریری تصریح کرد: آیت‌الله حسن‌زاده با وجود جامعیت علمی همواره دغدغه ارتباط خالصانه با خدا داشت و تشنگی کسب معارف او تمام نمی‌شد و در حیطه کسب علوم ظاهری و هم حقایق معرفتی پرتلاش بود، لذا استادان بزرگی مانند مرحوم محمدتقی آملی، علامه طباطبایی و ... را دیده بود و از ایشان دستورالعمل تربیتی می‌گرفت و از فیض وجود آنها بهره‌مند بود و به طهارت روحی و جسمی رسید.

پشت کردن به ظواهر

استاد سطح خارج حوزه علمیه اظهار کرد: قطعاً چنین شخصیت‌هایی با این استعداد فراوان می‌توانستند به مراحل بالای ظاهری و عناوین و مقام برسند، ولی همه را پشت پا زده و افتخارشان نوکری مکتب امام صادق(ع) بود و ما هم ولو نتوانیم مانند آنها باشیم، اما تلاش کنیم تا شاگرد خوبی برای آنان باشیم. امام علی(ع) فرمودند عالمانی که جمع بین علم و عمل و مخالفت با هوای نفسانی کرده‌اند، بسیار اقل و اندک هستند؛ آیت‌الله حسن‌زاده بیش از 80 سال عمر خود را صرف کسب علوم الهی و جهاد و مبارزه با نفسانیت کرد.

وی تأکید کرد: اینها به تعبیر امام علی(ع) جانشینان خدا روی زمین و دعوت‌کنندگان مردم به سوی حضرت حق هستند، و تأکید فرمودند من چقدر اشتیاق به دیدن این افراد دارم؛ همسر مرحوم علامه طباطبایی از ایشان سؤال کرد که شما وقتی تفسیر می‌نویسید، می‌نویسید و نقطه نمی‌گذارید و او فرمود وقتی دست به قلم می‌زنم، معارف سرازیر می‌شود و می‌ترسم به خاطر نقطه‌گذاری، تمرکز از بین برود و معارف را ننویسم و مرحوم علامه حسن‌زاده هم واجد چنین ویژگی‌هایی بود.