نظارت عمومی و برخورد حقوقی پدیده آقازادگی را برطرف می‌کند
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی تاکید کرد: اگر جریان رسانه‌ای و نظارت عمومی از همان ابتدا بر پدیده آقازادگی حساس می‌شد همان موقع ریشه‌کن می‌شد ولی همراهی افرادی که صاحب قدرت هستند، سبب پیدایش وضع امروز شده است.
به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین علی ذوعلم، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 30 آذرماه در نشست «رجال‌زادگان»، که از سوی این پژوهشگاه برگزار شد، گفت: عملکرد آقازادگان که در برخی مقاطع بزرگنمایی و درشت‌نمایی هم شد، سبب شد تا بخشی از مردم نسبت به نظام و انقلاب و شخصیت‌ها دلزدگی داشته باشند؛ البته ظلم‌هایی هم به برخی از علما و مسئولان شد.
وی با بیان اینکه هنوز هم بحث آقازادگی در جامعه ما با رویکرد منفی فهم می‌شود، افزود: پدیده آقازادگی بر اثر غفلت‌هایی که در برخی سطوح و لایه‌ها شکل گرفت، رواج یافت و در سطوح مدیران عالی هم باقی نماند بلکه به مدیران میانی هم کشیده شد؛ مثلا فردی فرزند فرمانده سپاه، امام جمعه و استاندار یا فرد مؤثر در یک اداره دولتی است و از امکاناتی برخوردار می‌شود که وقتی مردم توجه شوند، از انقلاب فاصله می‌گیرند.
ذوعلم بیان کرد: متاسفانه در مقاطعی این موضوع به هنجار هم تبدیل و پذیرفته می‌شود که به نظر بنده از اصل پدیده خطرناکت‌ر است؛ یعنی اگر تصور شود که اساسا نمی‌توان با چنین پدیده‌های مقابله کرد و امری پذیرفته شده، تلقی شود، خطراتی به مراتب بیشتر دارد در حالی که ما به هیچ عنوان با منطق اسلام ناب و منش و سیره امام و رهبری چنین چیزهایی را نمی‌توانیم بپذیریم، آنها را عادی تلقی کنیم و از مقابله با آن هم نومید نیستیم.
ذوعلم بیان کرد: این پدیده از جهتی عارضه و از جهتی انحراف است؛ زیرا به علت خلأها و کاستی‌های اخلاقی و گرایش به رفتارهای اشرافی رخ می‌دهد و با مبنای اسلام ناسازگار است؛ همچنین انحراف است زیرا باعث تخریب وجهه عمومی نظام و انقلاب می‌شود. ما در نظام مبتنی بر اسلام که مردم‌سالاری، ویژگی ذاتی آن است، زیست می‌کنیم و وقتی اعتماد مردم آسیب ببیند، چنین پدیده‌ای قابل اغماض نیست.
وی تاکید کرد: متاسفانه امروز برداشت عمومی جامعه این است که یا اراده‌ای برای برخورد با این پدیده نیست و یا اساسا قابل مقابله نیست و یا تصور می‌شود که این پدیده در باورهای دینی ریشه‌دار است که این تفکر هم بسیار خطرناک است.
استاد حوزه علمیه اظهار کرد: اگر در فرهنگ اسلامی یک نوع حرمت و قدسیت را برای بخشی از افراد قائل هستیم (به سبب انتساب؛ همانطور که برای سادات به خاطر انتساب به بزرگان دینی قائل هستیم)، موضوع بی مبنایی نیست، زیرا اگر فردی به جامعه خدمت زیاد بکند، از باب پاداش اجتماعی، مردم به خانواده او احترام می‌گذارند؛ مثلا وقتی فردی کارخانه بزند تا افرادی را شاغل کند، یا شأن استادان ما سبب می‌شود تا مردم احترام بیشتری قائل شوند ولی این نباید مبنایی برای سوء استفاده از این مسائل شود، یعنی وظیفه جامعه تجلیل از آنها هست ولی آنها حق سوء استفاده ندارند.
الگویی برای آقازاده‌ها
ذوعلم بیان کرد: برمبنای قرآن، برتری افراد به تقواست و هیج گاه یک فرد و انسان متقی برای فرزندش حقی بیش از دیگران قائل نیست و حتی گاهی احتیاط بیشتری هم نسبت به دیگران داشته و دارند. رهبر انقلاب در تجلیل از شخصیت آقا مصطفی فرمودند که ایشان هیچ شأن ویژه‌ای به عنوان فرزند امام برای خودشان قائل نبودند و در نهایت تواضع رفتار می‌کردند و آقازاده‌های خود رهبر انقلاب هم همین وضع را دارند و اگر کسی آنها را نشناسد، وجه تمایزی نسبت به دیگران در آنان حس نمی‌کند.
وی اضافه کرد: در سیره بزرگان ما آقازادگی مطرح نبود بلکه ظرفیتی برای دسترسی بیشتر جامعه به مراجع و علما بوده تا محرومان بتوانند مشکلات خود را مطرح کنند؛ بنابراین کسانی که با سوء استفاده این ظرفیت عظیم را خدشه‌دار کرده و موجب بی اعتمادی مردم شدند، خیانت بزرگی را مرتکب شده‌اند.
نظارت عمومی بر رفتار آقازادگان
ذوعلم بیان کرد: این پدیده عمدتا ریشه فرهنگی دارد همچنین فقدان نظارت عمومی که در جامعه جریان دارد، سبب رخداد پدیده آقازادگی شده است؛ اگر جریان رسانه‌ای و نظارت عمومی از همان ابتدا بر این مسئله حساس می‌شد همان موقع ریشه‌کن می‌شد ولی همراهی افرادی که صاحب قدرت هستند، سبب پیدایش وضع امروز شده است؛ البته در دهه 90 با برخوردهای قاطعی که صورت گرفته، حداقل نشان داد که این پدیده از نظر نظام منفی و مطرود است و این کار نسبتی با انقلاب ندارد، گرچه فشارهای زیادی هم وارد شد تا از برخودرها جلوگیری شود ولی خوشبختانه مؤثر نیفتاد.
وی افزود: برخی رجال علمی، دینی و سیاسی ما هم با فرزندانشان برخورد قاطع کردند که آن هم تاثیر مثبتی داشت و سبب شد تا پدیده آقازادگی یک پدیده زشت در جامعه تلقی شود.
ذوعلم بیان کرد: ذات انقلاب اسلامی با سوء استفاده، تبعیض ناروا مخالف و حکومتی قانون‌مدار و عدالت محور است و بر قبح ویژه‌خواری در نظام اسلامی تأکید شده است. البته در منطق انقلاب، انسان‌ها، از آن جهت که انسان هستند رجل و فرزند رجل بودن نمی‌تواند اختیار و آزادی آنها را سلب کند، لذا با استفاده سوء می‌توانند خلل‌هایی در جامعه ایجاد کنند.
این پژوهشگر اضافه کرد: اصل عدالت، اخوت، مسئولیت‌پذیری اجتماعی، آزادی و اصل بهره‌وری از اصولی هستند که ضرورت مقابله با این پدیده را مورد تاکید قرار می‌دهد؛ البته ما باید طوری سیستم را چینش کنیم که از فرزندان رجال به عنوان یک ظرفیت عظیم در تسهیل امور مردم استفاده کنیم؛ مثلا کسی که استاندار است ممکن است مستقیما نتواند به میزان زیادی با مردم مرتبط باشد، ولی فرزندان آنها می‌توانند مشکلات و نارسایی‌ها، تظلمات و ... را منتقل کنند و همین مسئله باعث افزایش بهره‌وری و رشد نظام اجتماعی و سیاسی خواهد شد و سرمایه اجتماعی را هم افزایش می‌دهد.
وی تاکید کرد: از سویی ما باید وضع مطلوب در عملکرد دولت اسلامی را برای مردم ترسیم کنیم و توقع معقول و منطقی را برای آنان نشان دهیم؛ رهبر معظم انقلاب دائما بر بحث مطالبه از مسئولان تاکید دارند و حتی فرمودند که از بنده هم مطالبه کنید؛ بنابراین ایجاد مطالبه منطقی و معقول می‌تواند به رفع مشکلات کمک کند.
رجال‌زادگان موقعیت خود را طعمه نشمارند
ذوعلم اظهار کرد: وضع مطلوب این است که رجال‌زادگان در بهره‌مندی از امکانات حساسیت بیشتری داشته باشند و مراقبت بیشتری کنند نه اینکه آن را فرصتی برای رفاه بیشتر خود بدانند. رجال‌زادگان باید خود را در صف مقدم خدمت به مرم، ایثار و عدالت‌گرایی و ... بدانند. اگر مسئولی در نظام اسلامی به مسئولیت، نگاه طعمه داشته باشد، صلاحیت خود را برای تصدی این جایگاه از دست خواهد داد.
وی با بیان اینکه راهبردهای رفع این پدیده به سه گروه فرهنگی تربیتی، حقوقی قانونی و ساختاری فرایندی تقسیم می‌شود، تصریح کرد: اگر فرهنگ اصلاح شود بسیاری از امور هم اصلاح خواهد شد که در راس این مقوله آموزش و پرورش قرار دارد.
ذوعلم اظهار کرد: ما باید از پدیدآمدن مسئله آقازادگی جلوگیری کرده و اگر رخ داد بر آن نظارت کنیم؛ یکی از عیوب ما در چند دهه اخیر عدم برخورد صحیح با این پدیده بوده است گرچه در دهه 90 کارهایی شد، ولی هنوز هم در بحث حقوقی و قانونی کمبود وجود دارد.
انتهای پیام
