تقطیع کلام امام خمینی(ره) در باب جواز نکاح معاطاتی

به گزارش ایکنا، افتخار یوسفی، استاد جامعه الزهرا، 11 اسفند ماه در نشست علمی «نکاح معاطاتی در ترازوی رد یا قبول» گفت: در قرآن کریم هدف از ازدواج سکونت و آرامش‌بخشی زوجین به یکدیگر بیان شده است، ولی در معاطات، نه این انتظار وجود دارد و نه حاصل می‌شود، ممکن است ارضای غریزه جنسی به نحوی در آن انجام شود ولی آن هدف اصلی تامین نمی‌شود.

وی تاکید کرد: حتی در نگاه طرفین در معاطات، هیچ مسئولیت و تعهد و الزامی برای ماندن در این نوع زندگی وجود ندارد و به کار بردن واژه ازدواج هم برای آن کاملا غلط است. برخی تلاش می‌کنند تا به غلط تعابیری را برای این نوع همباشی‌ها مانند ازدواج سفید و ... به کار ببرند در صورتی که ازدواج با نوعی تعهد و مسئولیت و الزام توام است.

افتخاری با تاکید بر اینکه تلفظ صیغه و آن هم تا حد مقدور و بر مبنای فتاوای مشهور، قرائت صحیح و منطبق بر تشریع اصل ضروری در حلیت و مشروعیت ازدواج است، اضافه کرد: قرائت لفظ را همه فقها لازم می‌دانند، البته برخی لفظ کنایی را هم جایز می‌دانند ولی برخی مذاهب دیگر بر صراحت قرائت آن تاکید می‌کنند.

مدرس حوزه خواهران با بیان اینکه کلماتی در سخنان برخی فقها وجود دارد که گویی معاطات درست است، افزود: صاحب جواهر مطلبی نقل کرده و آورده است که بدون الفاظ ممکن نمی‌شود ولی گفته از کلمات فیض کاشانی و برخی اصحاب ظاهریه استفاده می‌شود که رضایت طرفین در ازدواج کافی است و این را دال بر رضایت او به نکاح معاطاتی قلمداد کرده‌اند.

برداشت ناصواب از یک فقیه

یوسفی بیان کرد: این برداشت درست نیست و از کلام فیض کاشانی چنین چیزی به دست نمی‌آید؛ از دید فیض، ممکن است الفاظی برای عقد به کار رفته و رضایت طرفین هم بوده ولی اینکه دقیقا الفاظ، منطبق بر الفاظ شرعی باشد خیر، در این صورت دلالت بر نکاح دارد. البته این در حالی است که در لسان اکثریت فقها آمده است که باید صیغه به عربی باشد و فارسی نباشد و تلفظ صحیح آن هم باید انجام شود.

یوسفی با اشاره به برخی انتسابات در باب جواز نکاح معاطاتی به امام خمینی(ره)، اظهار کرد: امام در بحث معاملات فرموده است که هر عقدی که با رفتار، رضایت طرفین جلب شود کافی برای منعقدشدن عقد است و نیازی به لفظ نیست، ولی ایشان وقتی به نکاح رسیده آورده است که برخی تصور کرده‌اند که نکاح هم مانند سایر معاملات است، در صورتی که بدون الفاظ، زنا و سفاح خواهد بود. امام گفته است که زنا و سفاح در نزد عموم غیر از نکاح است.

وی اضافه کرد: البته امام(ره) در مقام امکان و نه عینیت آورده‌اند اگر ارتباط به قصد ازدواج باشد یعنی اگر زن و مرد با هم گفت‌وگو کردند و قصد ازدواج هم دارند، عقد معاطاتی رخ داده است و نفقه و مهر واجب می‌شود. در حقیقت در مقام تصور امکان ایجاد نکاح معاطات هست ولی از منظر ایشان بر خلاف اتخاذ متشرعه است.

یوسفی تصریح کرد: به نظر بنده، در اینجا تقطیعی از کلام امام شده است که ایشان معاطات در نکاح را قبول دارند در صورتی که ایشان امکان آن را تصور کرده‌اند ولی در مقام واقع آن را خلاف ارتکاز متشرعه می‌دانند و قرائت لفظ را واجب می‌دانند یعنی بین فتوای ایشان در سایر کتب با کتاب البیع هیچ فرقی نیست که برخی با استناد به آن حکم به جواز معاطات می‌دهند.