رسانه‌ها محصول صادراتی تولید کنند + صوت
کارشناس مسائل سیاسی با اشاره نقش رسانه‌ها در جنگ روایت‌ها گفت: در حوزه محصولات صنعتی، کشاورزی و پوشاک عبارت «این جنس صادراتی» است برای مصرف‌کننده جذابیت ایجاد می‌کند و همین بحث می‌تواند در فضای رسانه‌ای مورد توجه قرار گیرد؛ یعنی اگر محصولات رسانه‌ای ما با نگاه جهانی تولید شوند، آن محصول در داخل کشور هم با اقبال و تأثیرگذاری بیشتری مواجه می‌شود.
«جهاد تبیین» کلیدواژه‌ای است که رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار‌ها و پیام‌هایشان مورد تأکید قرار داده و آن را امری لازم برای ابراز واقعیت‌ها، مقابله با جنگ روایت‌ها بیان کرده‌اند. برداشت‌های متفاوت از بیانات رهبر انقلاب اسلامی سبب شده تا درک عمیق و عملیاتی از جهاد تبیین وجود نداشته باشد و سطحی‌نگری و نگاه‌های شعاری به آفت این مهم تبدیل شود و خواست و مطالبه اصلی مقام معظم رهبری به حاشیه رانده شود.
ایکنا با هدف واکاوی نحوه عملیاتی ساختن جهاد تبیین و راه‌های تحقق آن به دور از نگاه شعاری با مهدی فضائلی، کارشناس مسائل سیاسی، به گفت‌وگو نشست که در ادامه مشروح آن را می‌خوانید:
ایکنا ـ «جنگ روایت‌ها»، «جهاد تبیین» و «تهاجم ترکیبی» سه کلیدواژه مهم در بیانات رهبر معظم انقلاب است که اخیراً به آن پرداخته‌اند. نسبت این سه کلیدواژه و ضرورت تأکید ایشان بر آنها چیست؟
تقریباً این سه موضوع یعنی؛ جنگ روایت‌ها، جهاد تبیین و تهاجم ترکیبی در یک فضا و در یک راستا مطرح شده و علت هم این است که امروز با مواجهه بسیار پیچیده‌تری از سوی دشمنان انقلاب با مجموعه مردم عزیز ایران و نظام اسلامی مواجه هستیم. این پیچیدگی به خاطر چندین عامل است؛ یکی بحث گسترش ابزار ارتباطی است، یعنی امروز ابزار‌های ارتباطی به‌ویژه فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی به نحوی است که فرصت‌های خیلی بیشتری را برای دشمنان انقلاب اسلامی فراهم کرده و برای اینکه بتوانند محتوا و مطالب مورد نظرشان را تولید و درسطح وسیعی توزیع کنند، شاهد هستیم که این وسایل تا اعماق خانه‌های همه مردم گسترش و نفوذ پیدا کرده و چون به عبارتی خالق و مسلط بر این فضا‌ها هستند به قاعده‌گذاری در آن اقدام کرده‌اند و فعلاً هم دست برتر با آنهاست که مقابل نظام اسلامی و مردم ایران ایستاده‌اند.
بیشتر بخوانید:
- تعیین بودجه کلان و برقراری تشریفات اداری «جهاد تبیین» را به محاق می‌برد
- ریشه قرآنی و بایسته‌های جهاد تبیین را بیابیم
دوم اینکه دشمن در مقطعی کنونی از دانش‌های متنوع‌تر برای تولید محتوای خود و برای تأثیرگذاری بر افکار عمومی ایران استفاده می‌کند؛ به شکلی از انواع علوم، دانش‌های ارتباطی، روانشناسی، جامعه‌شناسی، علوم شناختی و ... بهره‌برداری می‌کنند تا بتوانند محتوا‌های تأثیرگذار‌تری را تولید و توزیع کنند. این هم یکی دیگر از دلایل پیچیده‌تر بودن این شرایط است. نکته سوم به کاستی‌ها و ضعف‌ها بازمی‌گردد؛ به عبارت بهتر همین اتفاقاتی که بخش زیادی از آن از سوی دشمن رخ می‌دهد به دلیل کاستی‌ها و ضعف‌هایی است که به‌صورت واقعی در داخل وجود دارد و همین ضعف‌ها سبب شده تا میزان پذیرش و اثربخش‌بودن محتوا‌های نادرست و دستکاری‌شده بیش از گذشته شود. امروز افکار عمومی کشور به صورت قابل توجهی آسیب‌دیده یا در معرض آسیب قرار دارد، لذا باید در موضوعات مختلف بتوانیم روایت صحیح را برای مردم بیان کنیم و اگر نتوانیم از پدیده‌ها و رویداد‌ها و از موضوعات مختلفی که حول مسائل فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، سیاست خارجی و سیاسی پیرامون ما می‌گذرد، روایت درست را ارائه دهیم و اگر نتوانیم روشنگری دقیق و مؤثری داشته باشیم، طبیعتاً روایت دشمن و روایت‌های غیردقیقی که تولید می‌شود از سوی افکار عمومی پذیرفته خواهد شد و وقتی پذیرفته شود در ابتدا با توجه به اطلاعات و تحلیل‌ها و روایت‌ها، نوع نگاه جامعه و رفتاری که مردم از خودشان بروز می‌دهند، مطابق با میل دشمنان است.
امروز دشمن در حوزه مسائل سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی دست به تهاجم ترکیبی زده و طبیعی است در مقابل این نوع تهاجم که به صورت جبهه‌ای و سازمان‌یافته انجام می‌شود، باید جبهه‌ای ایجاد کنیم که در این جبهه ترکیبی اقدام شود و اقداماتمان هم نباید صرفاً تدافعی باشد، بلکه ضروری است در برخی موارد به‌صورت تهاجمی برنامه‌ریزی و اقدام شود.
ایکنا ـ آسیبی که گاهً دیده می‌شود، برداشت‌های سطحی از بعضی از مطالبات رهبر معظم انقلاب و به نوعی تکرار ادبیات ایشان است. برای ورود به عرصه عملیاتی برای این حوزه باید چه کرد؟
در مورد چگونگی پیگیری مطالبات رهبری می‌توان بحث‌ها و تفاسیر زیادی انجام داد، اما متأسفانه برخی افراد بعد از بیانات رهبر معظم انقلاب صرفاً نقل قول می‌کنند و حتی این نقل قول‌ها هم ضعیف است؛ طوری‌که اگر خود افراد متن بیانات رهبری را بخوانند و ببینند تأثیر بیشتری دارد تا اینکه دیگران این بیانات را نقل کنند. به‌طور اجمالی باید گفت این یک آسیب است که شما هم به آن اشاره کرده‌اید.
مهمتر از نقل این مطالبات، اقدام برای تحقق آنهاست؛ صحبت کردن در رابطه با اهمیت جهاد تبیین خوب است، اما یک کار ابتدایی است. ما نباید در این مرحله متوقف شویم بلکه باید وارد عرصه جهاد تبیین شد. امام راحل فرمودند: «جنگ در رأس همه مسائل است.» در آن زمان یک عده‌ای فقط در وصف اهمیت دفاع مقدس و مواجهه با دشمن صحبت کردند. این خوب است، اما اگر منجر به اقدام و عمل نشود و فقط در وصف اهمیت این موضوع سخن بگویند، طبیعی است که اتفاقی نمی‌افتد.
بنابراین مهم است که مطالبات مرتبط با جهاد تبیین منجر به اقدام و عمل شود و کسانی‌که درباره اهمیت این جهاد صحبت می‌کنند، خودشان در موضوعات مختلف دست به کار شوند و در هر حوزه‌ای که اثربخش هستند دست به تبیین بزنند. حوزه خانواده، حوزه پیرامونی افراد، گروه‌های وسیع خانوادگی در شبکه‌های اجتماعی از جمله فضاهایی است که افراد می‌توانند جهاد تبیین را شروع کنند. همچنین افرادی که از نفوذ بیشتری برخوردارند و صاحب تریبون هستند، مسئولیت سنگین‌تری در رابطه با جهاد تبیین بر دوششان است، لذا اقدام و عمل در تحقق متن مطالبات مهم است به جای اینکه این مطالبات صرفاً تکرار یا درباره اهمیت آنها قلم‌فرسایی شود.
طبیعتاً وقتی بحث روشنگری و روایت مطرح می‌شود، نقش رسانه‌ها بسیار واضح و روشن است و در خط مقدم روشنگری و ارائه روایت‌های درست قرار می‌گیرند. دست‌اندرکاران رسانه‌ها و هم فعالان رسانه‌ای و کسانی‌که در این میدان مشغول خدمت و فعالیت هستند در خط مقدم قرار دارند. کما اینکه ما در جبهه مقابل هم می‌بینیم این کار عمدتاً از سوی رسانه‌ها انجام می‌شود و یا به وسیله فعالان رسانه‌ای شکل می‌گیرد.
ایکنا ـ مهمترین آسیب‌ها در عرصه جهاد تبیین چیست و از نظر حضرتعالی کدام گروه‌ها و اقشار در این عرصه نقش مهمی دارند؟
همانطورکه در پاسخ پرسش قبلی به آن اشاره کردم یکی از مهمترین آسیب‌های جهاد تبیین این است که ما در تبیین خود جهاد تبیین متوقف شدیم و فکر می‌کنیم که به وظیفه‌مان عمل کرده‌ایم، این آسیب بزرگی است؛ باید وارد متن جهاد تبیین شد و یک روایت صحیح از موضوعات، پدیده‌ها و رویداد‌های پیرامونی انجام شود. چه موضوعاتی که موضوعات امروز جامعه ماست و چه موضوعاتی که در طول این سال‌ها مطرح شده و پیرامون آنها روایت‌های غلطی شکل گرفته است. البته این موارد را باید با اولویت‌بندی انجام داد تا مسائل مهمتر که نیاز به روشنگری بیشتری دارند، مقدم شمرده شوند.
طبیعتاً اشراف به موضوعات بسیار مهم است. کسانی‌که می‌خواهند روایت صحیحی را ارائه دهند و موضوعات را تبیین کنند باید به پدیده‌ها و رویداد‌ها اشراف داشته باشند. کسی‌که اطلاعات لازم و آگاهی کافی را از یک موضوع خاص ندارد، طبیعتاً نمی‌تواند روشنگری داشته باشد، لذا می‌شود موضوعات را حیطه‌بندی کرد و افراد در حوزه تخصصی و توانمندی‌های خودشان ورود کنند. کسی که در حوزه مذاکرات هسته‌ای اطلاعات کافی ندارد نمی‌تواند روشنگری لازم را انجام دهد و چه‌بسا اظهارنظر‌هایی که می‌کند ابهام و شبهاتی را به دنبال داشته باشد. اگر افراد به موضوعات تاریخی اشراف دارند باید به این موضوع ورود پیدا کنند به ویژه اینکه طی سال‌های گذشته عده‌ای تلاش کرده‌اند تا چهره رژیم منحوس پهلوی را تطهیر سازند و در این مسیر دشمنان و سلطنت‌طلبان تلاش‌های بسیاری را انجام داده‌اند.
بحث دیگری که در بیانات رهبر انقلاب اسلامی مطرح شده، آشنایی به مسائل روز به‌ویژه موضوعات معارفی است. بخش‌هایی از معارف اسلامی هستند که با مقتضیات زمان ما تناسب زیادی دارند، اما این موارد مورد غفلت قرار گرفته‌اند چه‌بسا که در گذشته موضوعیت زیادی نداشته، اما امروز موضوعیت پیدا کرده‌اند، لذا تشخیص این موضوعات و اینکه امروز نیاز جامعه برای روشنگری چیست، مهم است.
یکی از موضوعات دیگر که لازم است در رابطه با آن تبیین صورت گیرد و در فرمایشات رهبر انقلاب هم بر آن تأکید شده، مسیر و راه دستیابی به سعادت مادی یا رفاه مادی و پیشرفت کشور است. امروز یکی از دغدغه‌های مردم ما مشکلات اقتصادی و معیشتی است، لذا ممکن است روایت‌های مخدوشی از دلایل مشکلات معیشتی به جامعه ارائه و القا شود. روایت صحیح از چرایی بروز این مشکلات و روشنگری در این رابطه مهم است؛ یعنی به مردم باید درباره چرایی مشکلات اقتصادی، ناکارآمدی‌ها و ضعف‌ها گفته شود و همچنین باید درباره راه‌حل درست برون‌رفت از مشکلات و تنگنا‌های اقتصادی توضیح داده شود. این‌ها موضوعات بسیار مهمی است که اگر جدی نگیریم می‌تواند آدرس‌های غلط دشمن جامعه را به لحاظ ذهنی دچار تشویش و یک سری ابهامات سازد و اجازه نمی‌دهد راه‌حل‌های صحیح پیدا شود و در نهایت این مشکلات ادامه پیدا می‌کند.
ایکنا ـ رهبر انقلاب بر بازسازی انقلابی ساختار رسانه‌ای کشور تأکید کرده‌اند. بازسازی چه الزاماتی دارد و نقش رسانه‌ها در جنگ روایت‌ها چیست؟
در بحث بازسازی رسانه‌های کشور نیازمند نشست و گفت‌وگو‌های تفصیلی بسیار زیادی است؛ ولی اجمالاً به‌عنوان فردی که تجربه دو دهه فعالیت رسانه‌ای دارم به برخی از این نکات اشاره خواهم کرد. یک نکته این است که ما در فعالیت‌های رسانه‌ای‌مان نوآوری و خلاقیت کم داریم و یکی از بحث‌های خیلی مهم این است که بتوانیم فعالیت‌های رسانه‌ای‌مان را با خلاقیت توأم کنیم و نوآوری وجود داشته باشد. در همین بحث جهاد تبیین این بحث فوق‌العاده مهم است. معمولاً روش‌های قدیمی اثربخشی کمتری دارند و باید از شیوه‌های جدیدتری استفاده کنند.
نکته دوم این است که متأسفانه بحث فعالیت‌های رسانه‌ای بیشتر به داخل کشور محدود شده و نگاه بین‌المللی در فعالیت‌های رسانه‌ای در کنار تعداد رسانه‌هایی که به صورت بین‌المللی کار می‌کنند، بسیار محدود است؛ در حالی که مدعی هستیم بخش مهمی از پیام انقلاب اسلامی یک پیام جهانی است، اما اقدامات لازم را متناسب با این پیام جهانی انجام ندادیم و نگاه جهانی به موضوعات نداریم و این مسئله در فعالیت‌های داخلی ما هم اثرگذار است.
اصل بحث من این است که اگر ما در محصولات صنعتی، کشاورزی و پوشاک نگاه صادراتی داشته باشیم و محصولاتی را برای بازار‌های بین‌المللی تولید کنیم، قطعاً این محصولات در داخل کشور هم مورد استقبال قرار می‌گیرد و عبارت این جنس صادراتی است جذابیتی را برای مصرف‌کننده ایجاد می‌کند. همین بحث می‌تواند در فضای رسانه‌ای مورد توجه قرار گیرد؛ یعنی اگر محصولات رسانه‌ای ما با نگاه جهانی تولید شوند آن محصول در داخل کشور هم با اقبال و تأثیرگذاری بیشتری مواجه می‌شود.
نکته آخر این است که باید برای تولید محصولات رسانه‌ای با نگاه بین‌المللی از دانش‌های متعدد و متنوع روز استفاده شود. دست‌اندرکاران رسانه‌های کشور باید از صاحب‌نظران حوزه جامعه‌شناسی، روانشناسی، علوم شناختی و ارتباطات و همه دانش‌هایی که می‌تواند در تولید پیام و اثربخش کردن آن مؤثر باشد، استفاده کنند؛ موضوعی که در رسانه‌های کشور کمتر دیده می‌شود.
گفت‌وگو از سعید امینی
انتهای پیام
