برخی از چهره‌های تأثیرگذار دنیای اسلام در صد سال اخیر را بشناسیم

به گزارش ایکنا، قرن چهاردهم هجری شمسی، قرنی پرحادثه با تحولات مهم در جهان اسلام بود؛ در قرنی که گذشت شخصیت‌های مسلمان بسیاری در تاریخ جهان تأثیرگذار بودند که برخی از این تأثیرات تا حد زیادی چهره جهان را تغییر و در حوزه‌های مختلف خود را نشان داد.

این شخصیت‌های مسلمان گاهی به وجود آورنده انقلاب بزرگ سیاسی بودند، گاه موجب به وجود آمدن گفتمانی جدید در سیاست، گاه برنده بزرگترین جوایز و تقدیرها در رشته‌های مختلف علوم و گاه نظریه‌پردازان اجتماعی بودند. به هر روی، چیزی که در مورد همه این افراد مشترک بوده، مسلمان بودن و تأثیرگذاری ایدئولوژی اسلامی در شخصیت و عملکرد آنها است. در فهرست پیش‌ رو برخی از تأثیرگذارترین شخصیت‌های مسلمان (بدون رتبه‌بندی) در قرن گذشته شمسی آمده است.

مالکوم ایکس

مالکوم لیتل که بعدها نام خود را به مالکوک ایکس تغییر داد، در سال ۱۹۲۵ میلادی در شهر اوماها واقع در ایالت نبراسکای آمریکا به دنیا آمد؛ مالکوم ایکس یکی از بزرگترین و مشهورترین فعالان حقوق سیاه‌پوستان و مسلمانان  به‌شمار می‌رفت.

مالکوم ابتدا تحت تأثیر اندیشه‌های الایجا محمد(سیاستمدار مسلمان آمریکایی)، رهبر گروه ملت اسلام (امةالاسلام)، به ضدیت کامل با سفیدپوستان دست زد. با این همه، بعد از سفر حج تغییر عقیده داد و به برابری کامل انسان‌ها معتقد شد. در نهایت این اختلافات باعث شد که در ۲۱ فوریه ۱۹۶۵ توسط سه افراطی ترور شود. افکار و دیدگاه‌های سیاسی مالکولم ایکس بر رهبران و شخصیت‌های بسیاری در جهان از جمله نلسون ماندلا، رهبر آزادی‌خواه و ضد آپارتاید آفریقای جنوبی تأثیرگذار بوده است.

جمال عبدالناصر

جمال عبدالنّاصر حسین (۱۵ ژانویهٔ ۱۹۱۸ – ۲۸ سپتامبر ۱۹۷۰)، دومین رئیس‌جمهور مصر بود که از ۱۹۵۶ تا هنگام مرگ، چهارده سال قدرت را در دست داشت. او رهبر انقلاب ۱۹۵۲ مصر بود. ناصر در جهان عرب به دلیل گام‌هایش در زمینه‌های عدالت اجتماعی، یکپارچگی عربی، سیاست‌های ضد امپریالیسم، شخصیتی بارز به‌شمار می‌رفت.

وی از جمله رهبران عربی بود که نوعی پان‌عربیسم را بر محوریت اتحاد کشورهای عربی و اسلامی پایه‌گذاری کرد و از چهره‌های مطرح در دوران جنگ سرد بود.

احمد سوکارنو

احمد سوکارنو (۶ ژوئن ۱۹۰۱–۲۱ ژوئن ۱۹۷۰)، از بنیانگذاران جمهوری اندونزی و نخستین رئیس‌جمهوری این کشور بود. از جمله اقدامات مهم او در دوره ریاست جمهوری، تأسیس جنبش عدم تعهد بود.

اندونزی به رهبری وی از هلند و ژاپن استقلال یافت و سوکارنو از سال‌های ۱۹۴۵ تا ۱۹۶۷ رئیس‌جمهور اندونزی بود. وی در نهایت توسط محمد سوهارتو در سال ۱۹۶۷ با یک کودتای نظامی برکنار شد.

بی‌نظیر بوتو

بی‌نظیر بوتو ( ۲۱ ژوئن ۱۹۵۳ –۲۷ دسامبر ۲۰۰۷) سیاستمدار پاکستانی بود که طی دو دوره از سال‌های ۱۹۸۸ تا ۱۹۹۰ و همچنین ۱۹۹۳ تا ۱۹۹۶ نخست‌وزیر پاکستان از حزب مردم بود.

وی اولین زن مسلمان در تاریخ جهان اسلام بود که به مقام نخست‌وزیری در یک کشور اسلامی رسید. وی در سال 2007 ترور شد.

محمد علی جناح

محمد علی جناح (۲۵ دسامبر ۱۸۷۶– درگذشته ۱۱ سپتامبر ۱۹۴۸) از سیاستمداران سدهٔ بیستم و بنیانگذار کشور پاکستان بود. او در سال ۱۹۰۵ به‌طور رسمی وارد سیاست شد. با ورود محمدعلی جناح به حزب کنگره ملی هند که برای کمک به انگلیسی‌ها تأسیس شده بود، فعالیت‌های این حزب که مقرر بود متناسب با منافع انگلیسی‌ها باشد، مخالف اهداف آنان عمل کرد. مسلمانان هم برای حفظ منافع خود حزبی به نام مسلم لیگ را تأسیس کردند.

این دو حزب راه استقلال را هموار کردند و فعالیت‌های جناح به استقلال پاکستان منجر شد. جناح بر اتحاد همه مسلمانان اصرار داشت و همواره بر این امر تأکید می‌کرد. جناح در سال 1949، یک سال پس از استقلال پاکستان، درگذشت.

مهاتیر محمد

مهاتیر بن محمد (زاده ۱۰ ژوئیه ۱۹۲۵) سیاست‌مدار، پزشک و نویسنده مالزیایی و همچنین چهارمین و هفتمین نخست‌وزیر سابق مالزی بود. وی از سال ۱۹۸۱ تا ۲۰۰۳ به عنوان چهارمین نخست‌وزیر مالزی فعالیت کرد که توانست با اندیشه‌ای منسجم و مبتنی بر آزادی‌های اقتصادی، به شخصیتی ماندگار در تاریخ مالزی تبدیل شود.

محمد با الگوگیری از ژاپن، مالزی را به کشوری تولیدکننده و صادرکننده فولاد، وسایل الکترونیکی و اتومبیل مبدل کرد. مهاتیر بن محمد بار دیگر در سال ۲۰۱۸ به عنوان هفتمین نخست‌وزیر مالزی انتخاب شد و  تا ۱ مارس ۲۰۲۰ این سمت را عهده‌دار بود.

امام خمینی(ره)، بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی ایران

سیدروح‌الله خمینی (۱ مهر ۱۲۸۱ – ۱۳ خرداد ۱۳۶۸) نخستین رهبر و ولی فقیه ایران و از مراجع تقلید شیعه بود که انقلاب ۱۳۵۷ را رهبری و در پی آن، جمهوری اسلامی را از راه همه‌پرسی بنیان گذاشت.

نکته جالب توجه این که پیروزی انقلاب اسلامی با آغاز قرن پانزدهم هجری قمری نیز مقارن شد و حضرت امام(ره) درباره قرن پانزدهم قمری چنین پیش‌بینی کردند که «این قرن به خواست خداوند قادر، قرن غلبه مستضعفان بر مستکبران و حق بر باطل است». یکی از ویژگی‌های امام خمینی رحمة الله علیه روحیه استکبارستیزی و حمایت از مستضعفان در سرتاسر جهان بود. این رهبر فرزانه حکومت را وسیله‌ای برای تحقق عدالت می‌دانست و معتقد بود تحقق عدالت بدون سرکوب کردن مستکبران و چپاولگران میسّر نخواهد بود.

طبیعی است مستکبرانی که وقوع انقلاب اسلامی را خطری بزرگ برای منافع خود می‌دیدند از هیچ تلاشی برای خاموشی شعله‌های فروزان انقلاب دریغ نکردند، اما آن شعله‌ها نه تنها خاموش نشد، بلکه زبانه کشید، دل‌ها را بیدار کرد و بیداری و بیدارگری را از مرزهای ایران فراتر برد.

امام خمینی(ره) علاوه بر رهبری انقلاب اسلامی ایران که در سال 1357 به پیروزی رسید تأثیر بسیاری بر افکار مسلمانان جهان گذاشت و نوعی بیداری اسلامی را در کشورهای مختلف اسلامی و مسلمانانی که در کشورهای غیراسلامی زندگی می‌کنند به وجود آورد. امام خمینی(ره) به دلیل تأثیر بین‌المللی خود در سال ۱۹۷۹ مرد سال مجله تایم معرفی شد. همچنین از ایشان به عنوان یکی بزرگترین چهره‌های وحدت اسلامی نام برده می‌شود.

امام موسی صدر

سیدموسی صدر (زادهٔ ۱۴ خرداد ۱۳۰۷ در قم)، مجتهد شیعه و مؤسس مجلس اعلای شیعیان لبنان بود. او از رهبران مذهبی و سیاسی لبنان نیز به‌شمار می‌رفت. وی بیش از همه به دلیل فعالیت‌های خود برای اتحاد مذاهب مختلف اسلامی و موضوع گفت‌وگوی ادیان مطرح است. صدر در ۹ شهریور ۱۳۵۷، طی سفری رسمی به لیبی به دعوت معمر قذافی ربوده و تا امروز نیز اطلاع رسمی از سرنوشت وی وجود ندارد.

اقبال لاهوری

محمد اقبال لاهوری یا علامه اقبال (۱۸ آبان ۱۲۵۶ سیالکوت - ۱ اردیبهشت ۱۳۱۷ لاهور) شاعر، فیلسوف، سیاست‌مدار و متفکر مسلمان پاکستانی بود که اشعار زیادی نیز به زبان‌های فارسی و اردو سروده است. اقبال نخستین کسی بود که ایدهٔ یک کشور مستقل را برای مسلمانان هند مطرح کرد که در نهایت منجر به ایجاد کشور پاکستان شد. اقبال در دوران جنگ جهانی اول در جنبش خلیفه که جنبشی اسلامی بر ضد استعمار بریتانیا بود، عضویت داشت.

 وی دارای همکاری نزدیکی با مولانا محمد علی و محمد علی جناح بود. او در سال ۱۹۲۰ در مجلس ملی هند حضور داشت اما از آنجا که گمان می‌کرد در این مجلس اکثریت با هندوها است پس از انتخابات ۱۹۲۶ وارد شورای قانونگذاری پنجاب شد که شورایی اسلامی‌ بود و در لاهور قرار داشت. در این شورا وی از پیش‌نویس قانون اساسی که محمد علی جناح برای احقاق حقوق مسلمانان نوشته بود حمایت کرد. اقبال در ۱۹۳۰ به عنوان رئیس اتحادیۀ مسلمانان در الله‌آباد و سپس در ۱۹۳۲ در لاهور انتخاب شد.

ملاله یوسف‌زی

ملاله یوسف‌زَی (زادهٔ ۱۲ ژوئیه ۱۹۹۷) فعال حقوق بشر و حقوق کودکان و اهل پاکستان است که در حوزه حقوق کودکان و حمایت از حق تحصیل کودکان به خصوص دختران فعالیت دارد. وی به خاطر تلاش برای آموزش در پاکستان، به همراه کایلاش ساتیارتی، فعال حقوق کودکان از هند، برنده مشترک جایزه صلح نوبل ۲۰۱۴ شد.

رئیس کمیته نوبل اعلام کرده‌ است که ملاله یوسف‌زی به دلیل تلاش‌هایش برای ارتقاء سطح تحصیل دختران در پاکستان این جایزه را دریافت کرده و با 17 سال سن، جوانترین برنده جایزه نوبل است.

توکل کرمان

توکل عبدالسلام خالد کَرمان (متولد ۷ فوریهٔ ۱۹۷۹ در استان تعز در یمن)، روزنامه‌نگار، فعال سیاسی، مدیر سازمان زنان روزنامه‌نگار رها از بند و قبل از آن شاعر و ادیب بود.

او از نظر فکری به حرکت اسلامی یمن متمایل بوده و از معروف‌ترین مدافعان آزادی بیان و حقوق زنان و حقوق بشر در یمن است. وی در سال ۲۰۱۱ میلادی برنده جایزه نوبل صلح شد.

محمد علی

(زاده ۱۷ ژانویه ۱۹۴۲ کنتاکی – درگذشتهٔ ۳ ژوئن ۲۰۱۶ لویی ویل، کنتاکی) بوکسور حرفه‌ای سنگین‌وزن آمریکایی بود که به عنوان برترین مشت‌زن تاریخ بوکس در این وزن و نیز یکی از مهم‌ترین و برترین شخصیت‌های ورزشی قرن بیستم شناخته می‌شود.

محمد علی به عنوان یک فعال مدنی و چهره‌ای الهام‌بخش در خارج از رینگ بوکس نیز شهرت و پس از گرویدن به اسلام در فعالیت‌های سیاسی نقش داشت؛ امتناع وی از شرکت در جنگ ویتنام نامش را بیش از پیش بر سر زبان‌ها انداخت.

محمد یونس

محمد یونس (زادهٔ ۲۸ ژوئن ۱۹۴۰)، کارآفرین اجتماعی، بانکدار، اقتصاددان و رهبر جامعه مدنی بنگلادشی است که به دلیل تأسیس گرامین بانک و پیشگام‌سازی مفاهیم اعتباردهی خرد و سرمایه‌گذاری خرد، جایزه صلح نوبل را دریافت کرد.

این وام‌ها به کارآفرینان بیش از حد ضعیف داده می‌شود. یونس و گرامین بانک «به‌خاطر تلاش‌های‌شان از طریق اعتبار خرد برای ایجاد توسعهٔ اقتصادی و اجتماعی از پایین» به‌طور مشترک جایزهٔ صلح نوبل را دریافت کردند.