حجتالاسلام والمسلمین اصغر عالیپور، مدرس حوزه و دانشگاه، در گفتوگو با ایکنا از لرستان، در شرح فرازهای اول تا پنجم از دعای ششم صحیفه سجادیه، اظهار کرد: در این فرازها میخوانیم «الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي خَلَقَ اللَّيْلَ وَ النَّهَارَ بِقُوَّتِهِ(1) وَ مَيَّزَ بَيْنَهُمَا بِقُدْرَتِهِ﴿2﴾ وَ جَعَلَ لِكُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا حَدّاً مَحْدُوداً، وَ أَمَداً مَمْدُوداً﴿3﴾ يُولِجُ كُلَّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا فِي صَاحِبِهِ، وَ يُولِجُ صَاحِبَهُ فِيهِ بِتَقْدِيرٍ مِنْهُ لِلْعِبَادِ فِيما يَغْذُوهُمْ بِهِ، وَ يُنْشِئُهُمْ عَلَيْهِ﴿4﴾ فَخَلَقَ لَهُمُ اللَّيْلَ لِيَسْكُنُوا فِيهِ مِنْ حَرَكَاتِ التَّعَبِ وَ نَهَضَاتِ النَّصَبِ، وَ جَعَلَهُ لِبَاساً لِيَلْبَسُوا مِنْ رَاحَتِهِ وَ مَنَامِهِ، فَيَكُونَ ذَلِكَ لَهُمْ جَمَاماً وَ قُوَّةً، وَ لِيَنَالُوا بِهِ لَذَّةً وَ شَهْوَةً﴿5﴾؛ سپاس مخصوص خداست که شب و روز را به نیرویش آفرید، و به قدرتش میان آن دو جدایی ایجاد کرد، و برای هر یک از آنها مرزی مشخص و زمانی گسترده قرار داد، هر کدام را در درون دیگری وارد میکند، به سرنوشت و تقدیری که از سوی او، برای بندگان مقرر شده تا آنان را به این وسیله روزی رساند و رشد و پرورششان دهد، پس شب را برای بندگان آفرید تا در آن از حرکات خستگیآور و برپا ایستادنهای رنجآور بیاسایند و آن را پوششی قرار داد تا از آسایش و خوابش بهرهمند شوند و نهایتاً از برکت نعمت شب، پیمانه وجودشان از نشاط و نیرو لبریز شود و به وسیله آن به لذت و کام دل رسند.»
وی با بیان اینکه امام سجاد(ع) در اين دعا قدرت خداوند متعال و رابطه مستقيم او با جهان آفرينش را بيان كرده است و جملگی موجودات را در پناه قدرت و عظمت خداوند میداند، افزود: گاهی از زبان بعضی دانشمندان اين توهم مطرح میشود كه پيشرفت علم و كشف روابط موجودات و قوانين جاری در طبيعت كافی است و ديگر روی آوردن به مذهب مفيد نيست؛ زيرا همه چيز را میدانيم و تنها در محيط مسجد و محراب و مراكز دينی است كه بايد خدا را خواند و خدا و دستورات او را بايد در چارچوب مساجد و كليساها محصور کرد.
این مدرس حوزه و دانشگاه با اشاره به اینکه امام سجاد(ع) اين توهم را مردود میداند، تصریح کرد: اينگونه فكر كردن در واقع محدود و كوچک بودن فكر و ذهن آنان را نشان میدهد نه واقعيت عالم را در يک كشف طبيعی آنچه را يک محقق بهدست میآورد، و چه بسيار رازهای بزرگ كه در كتاب آفرينش موجود است و بشر قرنی پس از قرنها سطری از اوراق اين كتاب را در میيابد.
وی افزود: دعاهايی كه از ائمه معصومين(ع) به ما رسيده با روايات فرق مهمی دارد؛ زيرا در دعا مخاطب فقط خداست و معصوم با تمام حقيقت در آن تجلی كرده، و حقايق و معارف بسيار زيادی را در آن به وديعه گذاشته است.
عالیپور با اشاره به اینکه دعاها در بردارنده رازهای زيادی هستند، اضافه کرد: بر محققان لازم است كه در كشف اين معارف بكوشند اما در روايات مطلب بهگونهای ديگر است. ائمه معصومين با زبان دعا حقايق بسياری را برای امت خود بازگو كردهاند كه با روشهای علمی و فلسفی فرق بسيار دارد؛ بهعنوان مثال در فلسفه و همينطور بسياری از علوم رسمی و متداول در مراكز علمی، فعل و انفعالها و علل و معولهای بسياری را میبينيد كه هر يک بهجای خود دارای اثری خاص است و تمامی فرايندهای علمی را در ارتباط با همان فعل و انفعالها میبينيد.
این مدرس حوزه و دانشگاه اظهار کرد: يک فيلسوف الهی نيز وسايط را بر حسب چارچوب فلسفی خود مؤثر میداند، ولی در مكتب دعا كل آن وسايط و فعل و انفعالها و پيدايش طبايع موجود را در جای خود صحيح دانسته، اما استقلال در تأثير را از آنها میگيرد و تأثير، علت و مؤثريت تمام مؤثرها را مخلوق خدا میداند و به صاحب اصلی كه اوست نسبت داده و حكومت مطلق بر عالم را از آن خدا كه هيچگونه حدی و نقصی بر او حاكم نيست میداند؛ يعنی بهطور دقيق تصور میكند كه هستی را خدا آفريده و آثار هستی را قائم به خواست او میداند.
وی ادامه داد: در ميان علوم مختلف تنها عرفان نظری است كه رابطه بين مخلوق و خالق را بدون واسطه ديده و هر چيزی را همانند جدولهايی كه دارای ارتباطی تنگاتنگ با اقيانوس عظيم است و همه از آن نشئت گرفته و عاقبت هم به طرف آن برمیگردد در رابطه مستقيم با مبدأ میداند و بر آن باور است كه هر موجودی دارای وجهی خاص بوده كه به واسطه آن با خدای متعال مرتبط است.
عالیپور افزود: امام سجاد(ع) در این دعا فرموده است: «وَ جَعَلَ لِكُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا حَدّاً مَحْدُوداً، وَ أَمَداً مَمْدُوداً؛ و برای هر یک از آنها مرزی مشخص و زمانی گسترده قرار داد» تنظيم حركات و گردش افلاک بر حسب شرايط زندگی آدمی است، به این معنی كه اگر شب طولانیتر بود، خستگیآور میشد، چنانكه اگر روز نيز طولانیتر میشد انسان فوق توان خود تلاش میكرد كه در اين صورت برای بقای نوع مضر بود و بنابراین هر يک از شب و روز را محدود و آنها را از همديگر متمايز كرد، گذشته از آنكه در اين تنوعها و پديدهها اسراری است كه خود حكمتهای مهمی در برداشته كه بايد فكر كرد و بهره برد.
عالیپور ادامه داد: خداوند متعال در آيه 10 سوره مبارکه فصلت میفرماید «وَجَعَلَ فِيهَا رَوَاسِيَ مِن فَوْقِهَا وَبَارَكَ فِيهَا وَقَدَّرَ فِيهَا أَقْوَاتَهَا فِي أَرْبَعَةِ أَيَّامٍ سَوَاء لِّلسَّائِلِينَ؛ و در زمين از فراز آن لنگرآسا كوهها نهاد و در آن خير فراوان پديد آورد و مواد خوراكى آن را در چهار روز اندازهگيرى كرد كه براى خواهندگان درست و متناسب با نيازهايشان است»؛ در اين فصول چهارگانه گاهی قوس شب از دو طرف روز را پيوسته میكاهد تا به كوتاهترين زمان خود میرسد و گاهی قوس روز از دو طرف شب را احاطه كرده و از آن میكاهد و اين جريان با حركات شمالی و جنوبی خورشيد انجام گرفته كه در هر يک از رفت و برگشت خورشيد دو فصل طی میشود كه در مجموع رفت و برگشت شمالی و جنوبی آن چهار فصل بر حسب آنچه ظاهر محسوس است انجام میشود و اين گفته امام سجاد(ع) «يُولِجُ كُلَّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا فِي صَاحِبِهِ، وَ يُولِجُ صَاحِبَهُ» تا آنجا كه میفرمايد: «بِتَقْدِيرٍ مِنْهُ لِلْعِبَادِ فِيما يَغْذُوهُمْ بِهِ، وَ يُنْشِئُهُمْ عَلَيْهِ» مضمون همين آيه شريف است.
این مدرس حوزه و دانشگاه در خاتمه گفت: در حقيقت اندازهگيری روز و شب و پرورش بندگان در اين چهار فصل انجام میشود و این فرازها از دعا به طرز جالبی جريان پرورش انسانها را تصوير فرموده است.
انتهای پیام