قضاوت در سیره علوی

حجت‌الاسلام محمدرضا خدایی، عضو هیئت علمی گروه معارف اسلامی دانشگاه لرستان در گفت‌وگو با ایکنا، با اشاره به فرازی از خطبه هجدهم نهج‌البلاغه «و من كلام له(ع) في ذم اختلاف العلماء في الفتيا و فيه يذم أهل الرأي و يكل أمر الحكم في أمور الدين للقرآن‏: ذم أهل الرأي‏: تَرِدُ عَلَى أَحَدِهِمُ الْقَضِيَّةُ فِي حُكْمٍ مِنَ الْأَحْكَامِ فَيَحْكُمُ فِيهَا بِرَأْيِهِ، ... أَمْ نَهَاهُمْ عَنْهُ فَعَصَوْهُ‏» اظهار کرد: خطبه هجدهم نهج‌البلاغه از مشهورترین خطبه‌ها در بین مسلمین است. این خطبه مربوط به آسیب‌شناسی حکم، داوری و قضاوت است؛ اگر آسیب‌شناسی در حکم و داوری صورت نگیرد تاوان آن را دین خدا پرداخت می‌کند کمااینکه مولای متقیان در این خطبه امر حکم در امور دینی را به قرآن واگذار می‌کند.

وی با اشاره به اینکه کسانی که اهل قضاوت و حکم و داوری در میان مردم هستند، براساس رأی خود نظر می‌دهند، گفت: عین این حکم به قاضی دیگری عرضه می‌شود و این قاضی به مخالف قاضی اول رأی می‌دهد. در ادامه این‌ها در نزد کسی که از او اجازه حکم دادن گرفته‌اند رفته و رأی خودشان را مطرح می‌کنند و این مقام برتر می‌گوید هر دو حکم درست است در حالی‌ که خدای آنها، کتاب و مستند آنان یکی است اما چه می‌شود که دو رأی مخالف هم هر دو درست است.

عضو هیئت علمی گروه معارف اسلامی دانشگاه لرستان با اشاره به اینکه نگاه امام علی(ع) در داوری بین مردم و صدور رأی در مسائل حکمی جدی است، اضافه کرد: انتظار امام علی(ع) این است که زمانی که خداوند برای همه مسلمانان یکی است و کتاب آنها یکی است، صدور حکم واحد بوده و چرا باید در حکم اختلاف باشد.

وی با اشاره به اینکه انتظار این است که حکم و قضاوت دارای وحدت‌رویه باشد، اظهار کرد: اینکه در یک مسئله واحد، دو نظر صددرصد مخالف باشد و یکی خواهان را محکوم کند و یکی خوانده را محکوم می‌کند این قابل پذیرش نیست، چراکه رأی آنان بدون استناد و مأخد است، چگونه امکان دارد هر دو رأی مخالف به نزد مقام بالاتری بیاید و هر دو درست باشد، چگونه دو چیز ضد هم هر دو درست است.

عضو هیئت علمی گروه معارف اسلامی دانشگاه لرستان با اشاره به اینکه برای رسیدن به احکام الهی ما منابع خاص داریم، افزود: اولین منبع ما قرآن است و به حکمی که با مراجعه به قرآن به‌طور صریح و روشن، واضح است و در آن اختلافی نیست، نصح صریح گفته می‌شود.

وی با اشاره به اینکه گاهی در قرآن یک موضوع به شکل کلی بیان شده است، ادامه داد: گاهی نکاتی در ژرفای قرآن وجود دارد، به معنای آن در باطن قرآن است که این نکات را باید از مفسران قرآن آموخت که بهترین مفسران قرآن اهل‌ بیت(ع) هستند.

حجت‌الاسلام خدایی با بیان اینکه راه رسیدن به حکم الهی، کلام خداوند است و نظر و رأی که هیچ استنادی به قرآن و عترت ندارد، قابل پذیرش نیست، گفت: امام علی(ع) می‌فرماید: چرا باید در یک مسئله واحد دو نظر صددرصد مخالف باشد.