ناامنی اجتماعی؛ آتشی که موفقیت‌های جامعه را می‌سوزاند

به گزارش ایکنا، جلسه شرح صحیفه سجادیه، با محوریت دعای بیستم صحیفه سجادیه با سخنان حجت‌الاسلام والمسلمین محمدجواد حاج علی‌اکبری، رئیس شورای سیاست‌گذاری ائمه جمعه، طبق روال هر هفته، شامگاه گذشته در مجموعه فرهنگی سرچشمه برگزار شد که گزیده آن را در ادامه می‌خوانید؛

«اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ حَلِّنِی بِحِلْیةِ الصَّالِحِینَ، وَ أَلْبِسْنِی زِینَةَ الْمُتَّقِینَ، فِی بَسْطِ الْعَدْلِ، وَ کظْمِ الغَیظِ، وَ إِطْفَاءِ النَّائِرَةِ، وَ ضَمِّ أَهْلِ الْفُرْقَةِ، وَ إِصْلَاحِ ذَاتِ الْبَینِ، وَ إِفْشَاءِ الْعَارِفَةِ، وَ سَتْرِ الْعَائِبَةِ، وَ لِینِ الْعَرِیکةِ، وَ خَفْضِ الْجَنَاحِ، وَ حُسْنِ السِّیرَةِ، وَ سُکونِ الرِّیحِ، وَ طِیبِ الْمُخَالَقَةِ، وَ السَّبْقِ إِلَی الْفَضِیلَةِ، وَ إِیثَارِ التَّفَضُّلِ، وَ تَرْک التَّعْییرِ، وَ الْإِفْضَالِ عَلَی غَیرِ الْمُسْتَحِقِّ، وَ الْقَوْلِ بِالْحَقِّ وَ إِنْ عَزَّ، وَ اسْتِقْلَالِ الْخَیرِ وَ إِنْ کثُرَ مِنْ قَوْلِی وَ فِعْلِی، وَ اسْتِکثَارِ الشَّرِّ وَ إِنْ قَلَّ مِنْ قَوْلِی وَ فِعْلِی، وَ أَکمِلْ ذَلِک لِی بِدَوَامِ الطَّاعَةِ، وَ لُزُومِ الْجَمَاعَةِ، وَ رَفْضِ أَهْلِ الْبِدَعِ، وَ مُسْتَعْمِلِ الرَّأْی الْمُخْتَرَع»

بحث ما در بیان آرایش صالحان و لباس پارسایان بود. اولین مسئله بسط العدل بود که مقداری درباره آن توضیح دادیم. دومین مورد کظم الغیظ است که مبنای قرآنی آن را توضیح دادیم. یکی از برترین جلوه‌های پارسایی، مدیریت خشم است. مدیریت خشم در هنگامی که خشم به هیجان می‌آید و برانگیخته می‌شود، یعنی در اول کار و قبل از ظهور بیرونی و قبل از اینکه به زبان جاری شود و در قالب رفتار ظهور و بروز پیدا کند، آسان‌تر است. در این مرحله می‌توان اخلاق انسان، آبروی انسان و دین انسان را صیانت کرد. اگر انسان نتواند کظم غیظ کند و خشم‌مان تجلی بیرونی در چهره‌ ما، در سخن ما یا در رفتار ما پیدا کند به همان اندازه دین ما، به همان اندازه اخلاق ما و به همان اندازه آبروی ما را در معرض خطر قرار می‌دهد و به آن آسیب می‌زند.

مدیریت خشم به منزله پاسداشت ایمان

اگر می‌خواهید به آبرویتان چوب حراج بزنید، عصبانی شوید. عصبانی شوید، ببینید چقدر جایگاه تربیتی‌تان، جایگاه اثرگذاری‌تان، حیثیت اجتماعی‌تان پایین می‌آید. مدیریت خشم به منزله پاسداشت ایمان انسان است چون هیچ چیزی به میزان خشم، ایمان‌سوز نیست. به نص روایات، در حالت خشم افسار انسان به دست شیطان می‌افتد و آن کسی که حرف می‌زند شیطان است. علاوه بر ایمان، به شخصیت انسان هم چوب حراج می‌زند و سطح شخصیت انسان را پایین می‌آورد.

مسئله کظم غیظ در محیط تقوا، برجستگی خاصی دارد. بنابراین باید به آن اهمیت داد. کسانی که طبع تندی دارند باید به فریاد خودشان برسند و مراقبت کنند. بعضی طبعشان مساعد است و خیلی تحریک‌پذیر هستند و زود از کوره در می‌روند که باید خیلی برای خودشان برنامه و مراقبت بگذارند. اگر انسان به این مرحله برسد بزرگی را در خودش احساس می‌کند و یکی از مبانی رشد و سیر و سلوک انسان است. امام باقر(ع) فرمودند اگر کسی در وضعیتی باشد که بتواند خشمش را آشکار کند، ولی آن را بپوشاند، خدای متعال قلبش را در قیامت از نور ایمان و امان و آرامش مملو خواهد کرد. همین قدر که خشم، قلب انسان را سیاه می‌کند و دست انسان را از ایمان در دنیا و امان در قیامت خالی می‌کند، کنترل و مدیریت خشم، قلب انسان و حقیقت وجودی او را از امن و ایمان سرشار می‌کند. آقای فاطمی‌نیا تاکید بسیار زیادی روی مسئله مدیریت خشم داشتند. کمتر سخنرانی داشتند که به این مسئله سفارش نکنند چون ایشان می‌دیدند وقتی عصبانی می‌شوی چیزی برایت نمی‌ماند.

فشارهای اجتماعی و ضرورت کنترل خشم

گاهی شرایط اجتماعی و شرایط اقتصادی در خودش فشارهایی به همراه دارد که روی اعصاب مردم است و زمینه را برای ظهور خشم زیاد می‌کند. در این شرایط انسان باید بیشتر مراقبت کند. گاهی ممکن است انسان رفیقی داشته باشد که خشم انسان را برانگیزاند که لازم است انسان مراقبت بیشتری روی کنترل خشم داشته باشد. اینها فرصت‌هایی کمک‌کننده برای پیشرفت است. اگر انسان قدر این فرصت‌ها را بداند می‌تواند در این موارد که عوامل بیرونی برانگیزاننده خشم فعال‌تر عمل می‌کنند، خودمراقبتی، خویشتنداری و تحفظ را تقویت کند تا پیشرفت کند.

منظور از اطفای نائره چیست

مورد سوم «إِطْفَاءِ النَّائِرَةِ» است. در مورد قبل باید آتش درونی خودتان را خاموش می‌کردید ولی اینجا حضرت می‌فرمایند «إِطْفَاءِ النَّائِرَةِ»، یعنی یکی از زینت‌های صالحین و لباس انسان‌های متقی اطفای نائره است. مقصود از نائره، فتنه‌هایی است که پیرامون ما شکل می‌گیرد. فتنه‌انگیزی و روشن کردن این آتش‌ها کار تخصصی شیطان است. در اصطلاح قرآن کریم از ایجاد درگیری‌های اجتماعی و برانگیختن‌ها و آشوب‌ها با کلیدواژه فتنه یاد شده است.

فتنه گاهی بین دو نفر است، گاهی بین دو خانواده است، گاهی بین دو دسته سیاسی است، گاهی بین دو شهر است. از نظر آسیب زدن به حیات طیبه کمتر چیزی همانند این فتنه‌ها عمل می‌کند. وقتی امنیت اجتماعی در معرض خطر قرار بگیرد همه موفقیت‌ها برای جامعه در آتش می‌سوزد لذا دستور کار اصلی شیطان ایجاد فتنه است. در منطق قرآن وقتی فتنه سازمان‌یافته می‌شود از قتل بالاتر است. در فهرستی که در ذهنمان هست می‌گوییم آخرین گناه قتل است ولی قرآن، آتش فتنه را از قتل شدیدتر و سنگین‌تر می‌داند چون خود آتش فتنه عملا زمینه از بین رفتن حیات ظاهری و حیات باطنی خیلی‌ها است.