بایدن در غرب آسیا به دنبال اتحاد نیمه نظامی علیه اقتدار ایران است

جو بایدن رئیس جمهور آمریکا از امروز، چهارشنبه 13 جولای (22 تیر ماه) سفر خود را به غرب آسیا را آغاز خواهد کرد و در گام اول به سرزمین‌های اشغالی و بعد از آن به عربستان سعودی سفر می‌کند.

برخی از کارشناسان عقیده دارند که علاوه بر موضوع بازار نفت و نیاز به افزایش تولید از سوی کشورهایی مانند عربستان سعودی، موضوعاتی مانند عادی‌سازی روابط بین ریاض و تل‌آویو و برجام در دستور کار رئیس جمهور آمریکا و تیم‌ همراه وی در سفر به غرب آسیا خواهد بود.

پروفسور یاسویوکی ماتسوناگا(Yasuyuki Matsunaga)، استاد دانشگاه توکیو در رشته روابط بین‌الملل و کارشناس مسائل غرب آسیا، از جمله کارشناسانی است که عقیده دارد، پیام سفر بایدن ادامه سیاست‌های دولت ترامپ در خاورمیانه و پیش بردن روند عادی‌سازی روابط کشورهای عرب منطقه با رژیم اسرائیل در چهارچوب توافق‌نامه موسوم به توافق ابراهیم است. گفت‌وگوی وی با ایکنا را در ادامه دنبال کنید.

بیشتر بخوانید:

• دستور کار بایدن در خاورمیانه؛‌ عادی‌سازی روابط عربستان با اسرائیل و بازار انرژی
• سفر بایدن به غرب‌ آسیا؛ تداوم سیاست‌های امپریالیستی آمریکا
• گام‌های بایدن برای عادی‌سازی روابط اسرائیل و عربستان

ایکنا ـ شاهد سفر جو بایدن به غرب آسیا (سرزمین‌های اشغالی و عربستان سعودی) هستیم. به نظر شما هدف جو بایدن از سفر به این دو نقطه چیست؟

به نظر می‌رسد رئیس‌جمهور آمریکا دو هدف فوری داشته باشد. یکی این است که به رأی‌دهندگان آمریکایی به‌طور کلی و همینطور بخش‌های کلیدی محافل دفاعی و سیاست خارجی ایالات متحده، به ویژه محافل طرفدار اسراییل و محافل طرفدار اعراب ـ که برخی از آنها به‌طور سنتی حامیان اصلی حزب دموکرات هستند ـ نشان دهد که او درگیر مسئله خاورمیانه، ولو در یک سطح حداقلی است. به نظر می‌رسد این هدف در خدمت منافع سیاسی داخلی کوتاه‌مدت اوست، یعنی منافع سیاسی داخلی بایدن در سال انتخابات میان دوره‌ای ایالات متحده.

هدف دوم، به نظر می‌رسد نشان دادن علنی ـ یعنی در سطح داخلی و بین‌المللی ـ این موضوع است که او بخشی از نوآوری‌های سیاسی دوران ترامپ در خاورمیانه را دنبال می‌کند از جمله برخی از تحولات مرتبط با توافقنامه ابراهیم در سال 2020 در زمینه همکاری‌های امنیتی و اقتصادی بین اسرائیل و برخی از کشورهای عربی خلیج فارس.

بایدن نشان داده  که به جای تلاش برای جهت‌دهی مجدد در سیاست‌های طولانی‌مدت ایالات متحده در خاورمیانه که دولت قبلی ایالات متحده آغاز کرده بود، دولت او نه تنها تلاش خواهد کرد که آنها را ادامه دهد بلکه با تسهیل روندهای جدید در سطوح عملی و سازمانی، ادامه آنها را تضمین می‌کند. یکی از نمونه‌های آن تأیید ظاهری او از تصمیم دوران ترامپ برای کمک به فرماندهی مرکزی ایالات متحده برای هماهنگی همکاری امنیتی و نظامی بین اسرائیل و برخی کشورهای عربی است.

به‌طور سنتی، همکاری نظامی ایالات متحده و اسرائیل خارج از محدوده تحت پوشش فرماندهی مرکزی بود، اما ترامپ، رئیس جمهور سابق آن را تغییر داد. بایدن ابتدا با بازدید از تل‌آویو و سپس سفر به جده برای دیدار با رهبران عرب در آنجا، به دولت‌های منطقه نشان می‌دهد که دولت او سیاست دوران ترامپ را ادامه داده و گسترش می‌دهد.

ایکنا ـ با توجه به عادی‌شدن روابط امارات و بحرین با رژیم صهیونیستی، برخی عقیده دارند که یکی از اهداف سفر جو بایدن به غرب آسیا تلاش برای عادی‌سازی روابط ریاض و تل‌آویو است. به نظر شما تا چه حد این سازش علنی امکان‌پذیر است؟

در این موضوع دو سطح وجود دارد. همانطور که اشاره کردم، در سطوح عملی و سازمانی، دولت بایدن طرفدار گسترش روابط و همکاری بین اسرائیل و برخی کشورهای عربی از جمله عربستان سعودی است.

این که آیا عربستان سعودی روابط خود را با تل‌آویو عادی می‌کند یا نه، در حال حاضر به نظر نمی‌رسد که نگرانی فوری برای واشنگتن وجود داشته باشد. شاید دولت فعلی ایالات متحده فکر می‌کند که رسمی و عمومی بودن یا نبودن آن در حال حاضر خیلی مهم نیست.

ایکنا ـ یکی از مسائل مورد بحث در مورد منطقه، جنگ یمن است. به نظر شما چقدر امکان آتش‌بس دائمی در یمن بعد از سفر جو بایدن به عربستان سعودی وجود دارد؟

فکر نمی‌کنم که سفر رئیس‌جمهور آمریکا تأثیر مستقیمی بر چشم انداز جنگ یمن داشته باشد.

ایکنا ـ به نظر شما دلیل تلاش جو بایدن برای تقویت روابط با جده با توجه به اظهارات قبلی او در مورد وضعیت حقوق بشر در عربستان سعودی چیست؟ 

می‌توانم به دو دلیل فکر کنم. یکی از دلایل واضح این است که ایالات متحده از نظر نفوذ عربستان سعودی و نقش‌های کلیدی‌ که می‌تواند در بازار جهانی نفت ایفا کند، به همکاری با جده نیاز دارد. به‌ویژه در حال حاضر که قیمت بالای نفت به افزایش قیمت انواع کالاها و خدمات در سراسر جهان دامن زده است.

دوم این که نمی‌توان نقش عربستان سعودی را به عنوان خریدار تسلیحات و محصولات و خدمات دفاعی ساخت آمریکا نادیده گرفت. داشتن روابط سیاسی خوب با رهبران سعودی، ایالات متحده را قادر می‌سازد تا روابط تجاری خوبی با آنها برقرار کند.

نشان دادن اینکه رئیس جمهور بایدن می‌تواند تداوم این همکاری را تضمین کند، از نظر سیاسی در ایالات متحده، به‌ویژه در سال انتخابات، چیز خوبی است. اتفاقاً این نشان می‌دهد که ترامپ و بایدن در این مسائل تفاوت چندانی با هم ندارند.

ایکنا ـ برخی عقیده دارند یکی از دلایل سفر بایدن به منطقه غرب آسیا، تشکیل شبه ناتوی عربی برای مقابله با اقتدار ایران است. این موضوع تا چه حد درست است؟

به معنایی که قبلاً ذکر کردم درست است؛ برای ایالات متحده از نظر سیاسی، استراتژیک و اقتصادی خوب است که تل‌آویو و برخی کشورهای کلیدی عربی را در حال همکاری با یکدیگر به شیوه‌های امن و با ثبات سیاسی ببیند.

در این زمینه، مشاهده یک اتحاد نیمه نظامی در منطقه، مسلماً در راستای منافع بلندمدت ایالات متحده است. هر اتحاد نظامی به یک دشمن فرضی نیاز دارد. در حال حاضر، به نظر می‌رسد ایران با این شرایط مطابقت دارد و این همکاری نظامی ـ استراتژیک نوظهور می‌تواند بخشی از هدف دفاع در برابر تهدیدات ناشی از اقتدار ایران تلقی شود.

اما این بدان معنا نیست که هیچ کس باور نمی‌کند که توان نظامی ایران یک تهدید است. برخی به شدت معتقدند که اینطور بوده و ممکن است واقعاً معتقد باشند که باید هماهنگی راهبردی خود را با یکدیگر تقویت کنند تا با تهدیدی که از سوی ایران درک می‌شود بهتر مقابله کنند.

ایکنا ـ فکر می‌کنید نتیجه این سفر چه تأثیری بر دولت بایدن و حزب دموکرات با توجه به انتخابات میان‌دوره‌ای مجلس نمایندگان آمریکا در ماه نوامبر خواهد داشت؟

تأثیر زیادی نخواهد داشت. وضعیت سیاسی در ایالات متحده در حال حاضر بسیار سیال و بسیار پیچیده است. یک سفر خارجی تأثیر چندانی نخواهد داشت.

گفت‌وگو از محمدحسن گودرزی