دو موضوع اصلی سفر بایدن به عربستان؛ نفت و ایران

سفر اخیر بایدن به خاورمیانه و دیدار وی از سرزمین‌های اشغالی و رفتن به عربستان سعودی از طریق پرواز مستقیم از تل‌آویو از نظر بیشتر کارشناسان به معنای تلاش واشنگتن برای شکل‌دادن یک خاورمیانه جدید با هدف مقابله با ایران و پیوستن کشورهای بیشتری به روند عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی است.

مایکل اِن بارنت(Michael N. Barnett)، استاد روابط بین‌الملل در دانشکده روابط بین‌الملل الیوت در دانشگاه جورج واشنگتن است. تحقیقات وی در زمینه‌ سازمان‌های بین‌المللی، نظریه روابط بین‌الملل و سیاست‌های آمریکا در خاورمیانه بوده است. وی در گفت‌وگو با ایکنا در مورد سیاست خارجی دولت جو بایدن در خاورمیانه با توجه به سفر رئیس جمهور آمریکا به سرزمین‌های اشغالی فلسطین و عربستان سعودی صحبت کرد.

مایکل بارنت در پاسخ به سؤالی در مورد هدف جو بایدن از انتخاب خاورمیانه به عنوان مقصد سفر خود با اشاره به مشکلات داخلی که دولت بایدن با آن روبه‌رو است، تصریح کرد که احتمالاً این روزها خاورمیانه برای بایدن مکان دوستانه‌تری نسبت به واشنگتن دی سی است.

استاد روابط بین‌الملل دانشگاه جورج واشنگتن افزود: مسائل مربوط به امنیت ملی و اقتصادی زیادی وجود دارد که باید مورد بحث قرار گیرد و مواردی وجود دارد که باید بتوان شخصاً انجام داد و نمی‌توان به راحتی از راه دور انجام داد. موضوع شماره یک این سفر احتمالاً ایران است.

بی‌تأثیر بودن مسئله فلسطین در روابط آمریکا ـ اسرائیل ـ اعراب

وی در مورد گمانه‌زنی‌های رسانه‌ای و کارشناسی در مورد تأثیر این سفر برای بهبود وجهه سیاسی لاپید و بایدن، با رد این موضوع گفت: برداشت من این است که این سفر مدت‌ها قبل از فروپاشی کابینه اسرائیل مطرح بود. فکر نمی‌کنم که سیاست داخلی چه در اینجا و چه در تل‌آویو در تصمیم برای سفر مؤثر باشد.

بارنت به موضوع عدم دخالت واشنگتن در مسائل داخلی اسرائیل اشاره و تأکید کرد: حمایت بایدن از اسرائیل در اینجا واقعاً موضوع مورد بحث نیست و رفتن به فلسطین اشغالی کمکی به او(بایدن) نمی‌کند. از سوی دیگر، رفتن به عربستان احتمالاً در کوتاه‌مدت امتیاز سیاسی برای او به همراه خواهد داشت و فکر نمی‌کنم که بایدن علاقه‌ای به ورود به مسائل سیاست داخلی اسرائیل داشته باشد.

وی افزود: با پایان دوره نخست وزیری نتانیاهو، اوضاع کمی تثبیت شده است و بایدن هیچ کاری را که ترامپ در مورد اسرائیل انجام داده بود لغو نخواهد کرد.

این کارشناس مسائل خاورمیانه در مورد تأثیر سفر بایدن به تل‌آویو در حل مسئله فلسطین گفت: در سفر امروز بایدن این موضوع هیچ جایی ندارد. تنها چیزی که سیاستگذاران آمریکا، عرب و اسرائیل بر سر آن توافق دارند این است که فلسطین آنها را از دستیابی به توافقاتی (بین خود) که برای آنها به دلایل امنیت ملی منطقی است، باز نخواهد داشت.

حقوق بشر جایگاه خاصی در روابط واشنگتن و ریاض ندارد

بارنت در پاسخ به سؤالی در مورد تأثیر مسائل حقوق بشری که دولت عربستان با آن درگیر است و نیز جنگ یمن در سفر بایدن به ریاض با اشاره به مشکل‌زا بودن این مسائل در روابط واشنگتن و ریاض گفت: این موضوعات بسیار مشکل‌زا خواهند بود. فشار زیادی برای بایدن وجود دارد که در مورد مسائل حقوق بشر امتیازی کسب کند. اما بایدن نه برای فشار به محمد بن‌ سلمان، بلکه در مورد نفت و ایران و مسائل امنیتی منطقه به عربستان سعودی می‌رود. بنابراین پیش‌بینی می‌کنم که او احتمالاً در مورد حقوق بشر چندان صحبتی نکند.

استاد روابط بین‌الملل دانشگاه جورج واشنگتن در مورد احتمال تشکیل ائتلافی در خاورمیانه علیه ایران به دلیل کاهش احتمال بازگشت آمریکا به برجام گفت: نظر کلی این است که ایران پس از خروج ترامپ، از برنامه هسته‌ای خود به دستاوردهای قابل توجهی دست یافته است و بایدن آنچه را که می‌خواهد یا نیاز دارد از ایران به دست نمی‌آورد تا بتواند از نظر سیاسی برای عموم و کنگره آمریکا قابل فروش باشد.

وی ادامه داد: اگر توافق کنترل تسلیحات روی میز نباشد، گام واضح بعدی تقویت دفاع و بازدارندگی منطقه است. احساس من این است که دولت بایدن از این حرکت به سمت امنیت منطقه‌ای به عنوان یک کارت بسیار واقعی استفاده می‌کند. او می‌تواند آن را به عنوان یک ابزار چانه‌زنی بازی کند، اما در صورت عدم دستیابی به توافق کنترل تسلیحات، از آن به عنوان یک ابزار امنیتی نیز استفاده کند.

بارنت در پایان در مورد تأثیر این سفر بر وضعیت محبوبیت رو به افول بایدن و احتمال شکست حزب دموکرات در انتخابات نوامبر تصریح کرد: محبوبیت بایدن به دلیل این سفر؛ بالاتر نخواهد رفت. با این همه اگر سفر بایدن به خاورمیانه نتواند بر دولت تأثیر مثبتی بگذارد، ممکن است آسیب‌رسان باشد. در نهایت انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره به مسائل مختلفی بستگی دارد که این سفر از نظر زمانی تأثیری بر آنها ندارد.

گفت‌وگو: محمدحسن گودرزی