نقش فناوری‌های دیجیتالی در تأمین مالی اسلامی

به گزارش ایکنا به نقل از Meed، یکی از برجسته‌ترین جنبه‌های داستان موفقیت اقتصادی در شورای همکاری خلیج فارس در دو دهه گذشته، ظهور بخش تأمین مالی اسلامی بوده است.

با شروع تأسیس بانک توسعه اسلامی و بانک اسلامی دبی در 1975، بازار راه حل‌های مالی منطبق با شریعت به سرعت رشد کرد زیرا بانک‌های منطقه‌ای از تقاضای انباشته شده شهروندان و شرکت‌ها برای محصولات بانکداری حلال سرمایه‌گذاری کردند.

در یک وبینار که اخیراً با همکاری Meed و بانک اماراتی مشرق برگزار شد، گروهی از کارشناسان صنعت تأمین مالی اسلامی به اتفاق آراء در مورد تمایل به تأمین مالی اسلامی و مبانی قوی زیربنای آن توافق کردند.

فضای رشد تأمین مالی اسلامی

در این میزگرد، ابراهیم المحیری، معاون اجرایی و رئیس بانکداری اسلامی در بانک مشرق در این باره گفت: بخش بانکداری اسلامی در خاورمیانه در سال‌های اخیر به‌طور متوسط ​​14 درصد رشد داشته، در حالی که بانکداری متعارف 8 درصد رشد داشته است.

وی افزود: اکنون باید به فکر هدایت تلاش‌های خود برای ایجاد و حفظ رشد بیشتر باشیم.

محمد داماک، مدیر ارشد بخش تأمین مالی اسلامی در آژانس رتبه‌بندی اعتباری S&P، توضیح داد که تکامل تاریخی بازار تأمین مالی اسلامی ـ با ارزش دارایی جهانی فعلی 2.5 تریلیون دلار ـ تحت تأثیر عوامل متعددی قرار گرفته است.

داماک گفت: اینها شامل شتاب اقتصاد در بازارهای اصلی صادرکننده نفت از سال 2002 است. نرخ انتشار اوراق قرضه اسلامی یا صکوک؛ و صنعت تکافل(بیمه اسلامی) همچنان از تقاضای بیشتر برای محصولات بیمه و نفوذ نسبتاً کم در چندین بازار کلیدی مالی اسلامی سود می‌برد. حتی انتظار نمی‌رود چالش‌های ژئوپلیتیک و اقتصاد کلان اخیر، رشد مستمر این بخش را محدود کند.

وی افزود: بدیهی است که خطراتی برای چشم‌انداز رشد وجود دارد؛ مانند مناقشه روسیه و اوکراین ـ که طولانی‌تر از حد انتظار اولیه بوده ـ و ادامه تورم بالا و سریع‌تر از حد انتظار عادی‌سازی سیاست پولی.

مدیر ارشد بخش تأمین مالی اسلامی در آژانس رتبه‌بندی اعتباری S&P تصریح کرد: صکوک به وضوح نقش مؤثری دارد و ممکن است در 2022 به دنبال استانداردسازی سال گذشته، انتشار صکوک کاهش یابد. با این حال، معتقدیم که نرخ انتشار صکوک جدید از 90 میلیارد دلار در حال سررسید فراتر خواهد رفت و به مشارکت کلی در رشد صنعت تأمین مالی اسلامی منجر خواهد شد.

وی اضافه کرد: این بدان معناست که فرصت‌های بزرگی برای رشد مالی اسلامی در منطقه شورای همکاری خلیج فارس با حمایت از سیاست‌های دولت وجود دارد. به‌طور کلی، علی‌رغم وجود این خطرات منفی، تصویر کلی این صنعت مثبت به نظر می‌رسد.

رتبه‌بندی S&P Global پیش‌بینی می‌کند که در طول سال‌های 2022-2023، بخش وام‌دهی مطابق با شریعت تا 10 درصد دیگر رشد کند.

پتانسیل گسترش تأمین مالی اسلامی

اما با وجود اینکه همه نشانه‌ها حاکی از رشد قوی در آینده است، این هیئت موافقت کرد که برای رشد تأمین مالی اسلامی در بین مخاطبان گسترده‌تر و مرتبط‌تر و سازگارتر کردن آن با نیازهای بازار، کارهای بیشتری می‌توان انجام داد.

رفیع‌الدین شکوه، مدیر عامل  شرکت مشاوره سرمایه‌گذاری دینار استاندارد گفت که اگرچه بخش تأمین مالی اسلامی در سال‌های اخیر رشد خوبی داشته است، اما هنوز تنها بخشی کوچک از کل معاملات مالی در سطح جهان را تشکیل می‌دهد.

شکوه تأکید کرد: شتاب دیجیتالی در سرتاسر جهان اتفاق می‌افتد و تأمین مالی اسلامی باید به عنوان یک عامل رشد، خود را به آن متصل کند. همچنین تأمین مالی اسلامی باید تعامل فناوری را به نسل بعدی مصرف‌کنندگان پیوند دهد. نسل‌های جدید که جهان‌بینی متفاوتی دارند و در مقایسه با نسل قبلی به تأمین مالی اسلامی از دریچه‌ای متفاوت نگاه می‌کنند. آنها می‌خواهند همه چیز به پایداری مرتبط باشد و برای واقعی‌تر کردن امور مالی به کمک نیاز دارند.

وی تصریح کرد: ما همچنین باید رفتار این نسل را به اصول اخلاقی، اجتماعی و عادلانه جهانی که حوزه تأمین اسلامی به‌طور منحصربه‌فردی روی میز آورده است مرتبط کنیم. اینها ستون‌هایی هستند که امور مالی اسلامی را به‌طور جهانی مرتبط می‌سازند و به عنوان چارچوبی برای رشد استراتژیک آینده آن در سطح کلان عمل خواهند کرد.

این هیئت استدلال کرد که صنعت تأمین مالی اسلامی اغلب نتوانسته است مزایای خود را برای مشتریان بالقوه به اندازه کافی عرضه کند. این فقدان نوآوری، به‌ویژه در جنبه فناوری، مانع نفوذ آن در میان نسل جوان شده بود.

راه‌اندازی یک پلتفرم سرمایه‌گذاری اخلاقی آنلاین توسط استارت‌آپ فین‌تک  Wahed، تلاشی برای «دموکراسی‌سازی» دسترسی است. این پلتفرم که حول یک اپلیکیشن متمرکز شده به افراد اجازه می‌دهد در حالی که از قابلیت‌های دیجیتالی بهره می‌برند، دارایی خود را به روشی متناسب با ارزش‌های خود رشد دهند،.

عمر سلیمان، رئیس گروه ریسک در Wahed، گفت: افراد با ثروت خالص بالا در حال حاضر به فرصت‌های رشد سرمایه‌گذاری دسترسی دارند. ما با آن دسته از افراد معمولی و به‌ویژه مسلمانان جوان‌تر و آگاه به فناوری که ممکن است حساب بانکی نداشته باشند اما تلفن همراه دارند، تماس می‌گیریم و می‌گوییم راه جدیدی برای افزایش ثروت شما وجود دارد.

تغییر جهت تأمین مالی اسلامی

سلیمان دو چالش کلیدی را برجسته کرد: فقدان نفوذ دیجیتال و تکامل کُند ابزارهای تأمین مالی اسلامی همراه با شرایط بازار.

رئیس گروه ریسک در Wahed، گفت: بیایید نگران اصطلاحات نباشیم. بیایید در عوض به اصول بازی نگاه کنیم. تأمین مالی اسلامی به طرز شگفت‌انگیزی خوب عمل کرده است. بالاخره 30 تا 40 سال است که وجود دارد. اما محصولات تا حد زیادی بدون تغییر باقی می‌مانند. زمان نوآوری و دیجیتالی شدن فرا رسیده است.

به گفته سلیمان، شرکت‌ها اگر نگوییم نقشی بزرگتر، اما برابر دارند.

وی افزود: اصول مالی اسلامی بزرگتر از بحث مسلمان در مقابل غیر مسلمان است. این اصول درباره دنیایی هستند که ما در آن زندگی می‌کنیم. وقتی محصولاتی را در نظر می‌گیریم که باید یا نباید روی آنها سرمایه‌گذاری کرد، شما به بهینه‌سازی اجتماعی نگاه می‌کنید. افرادی که یک کسب‌وکار چند میلیارد دلاری را اداره می‌کنند در قبال افرادی که در نیروی کار خود هستند مسئولیت دارند و باید تلاش کنند تا دایره‌ای از پایداری ایجاد کنند.

شکوه از  Dinar Standard نیز موضع مشابهی اتخاذ می‌کند و هم‌افزایی بین تأمین مالی اسلامی و تقاضای فزاینده برای سرمایه‌گذاری مطابق با راهبری زیست‌محیطی، اجتماعی و ابرشرکتی (Environmental, social, and Corporate Governance) موسوم به ESG را برجسته می‌کند.

او گفت: تأمین ماهیت مالی اسلامی که در امارات وجود دارد، فرصتی برای حمایت از ابتکارات ESG دارد. اما تنها در صورتی که بتوان شیوه‌ای راکه به‌طور سنتی انجام می‌شود، تغییر شکل داد.

 قوانین و مقررات همچنین برای ایجاد دسترسی بیشتر و تشویق گسترش راه حل‌های تأمین مالی اسلامی به بخش‌های وسیع‌تر اقتصاد، نقش دارند.

المحیری از بانک مشرق گفت: در حالی که هنوز در برخی مواقع دستورالعمل نظارتی در مورد چگونگی کمک نظام تأمین مالی اسلامی به تغییر در حوزه انرژی وجود ندارد، بانک‌های محلی بر اساس اهداف کاهش گازهای گلخانه‌ای (Net Zero) تعیین شده در سطح ملی پیش می‌روند.

المحیری این رویکرد را مرتبط می‌بیند زیرا بانک‌هایی مانند مشرق پایبندی خود به ESG را انجام می‌دهند و می‌توانند با تأمین مالی طرح‌های خالص صفر(Net Zero) این کار را انجام دهند.

وی تصریح کرد: هرگاه فرصت‌های مالی یا شرکت‌های بزرگ با نیازهای مالی مرتبط با پروژه‌های خالص صفر به سراغ ما می‌آیند، ما از آنها پشتیبانی می‌کنیم، بررسی‌های لازم را انجام می‌دهیم و به خود و وام‌گیرنده کمک کرده تا از اهداف ملی حمایت کنیم.

ترجمه: محمدحسن گودرزی